Teknoloji dünyasında en çok tartışılan konuların başında Web3 kavramı geliyor. Dünya çapındaki internet ağının üçüncü büyük evrimini ifade eden bu kavram, blok zincir ve kripto para sektörüyle de yakından ilişkili.
Bu makalemizde Web3 kavramına, kripto paralarla ilişkisine ve Web3 coinlerine göz atacağız.
Web3 nedir?
Web 1.0, yani internetin ilk hali, tamamen etkileşimizsizdi. Yani kullanıcılar, ağlarla ve girdikleri sayfalarla etkileşim kuramıyordu. Web 2.0’da, özellikle sosyal medya ağlarının ortaya çıkışıyla bu durum değişti ve internet daha interaktif bir hale geldi. Peki, etkileşimde bulunduğumuz tüm internet hizmetlerinin, sosyal medya hesaplarımızın, e-postalarımızın ne kadarına sahibiz? Bunun cevabı şu: Hiç! Bugünün interneti interaktif olsa da kullanıcılar hiçbir şeye sahip değil. En azından şimdilik…
Günümüzde interneti oluşturan tüm sunucular ve ağlar merkezi şekilde yapılandırılmış durumda. Yani hepsi, çeşitli şirketler tarafından kontrol ediliyor. Bu da kullandığımız, üzerinde içerik oluşturduğumuz, etkileşime girdiğimiz hizmetlerin hiçbiri üzerinde sahipliğimiz olmadığı anlamına geliyor. Örneğin Instagram’a yüklediğimiz fotoğrafların bir anda uçup gitmesi ne kadar uzak görünse de aslında işten bile değil. Böyle bir şeyin gerçekleşmesi için Instagram’ın hesabımızı engellemesi, silmesi ya da bu sosyal medya platformunun bir şekilde ortadan kalkması yeterli. Aynı şekilde Twitter hesabımız da tamamen şirketin kontrolünde. Öyle ki Twitter, eski ABD Başkanı Donald Trump’ın hesabını bile askıya almamış mıydı!
Üstelik günümüz internetinin sahibi olan şirketler, veri gizliliği ve güvenliği anlamında da birçok soru işareti barındırıyor. Web 2.0, aslında kullanıcı verilerini merkezi oluşumların eline teslim ediyor. Facebook’a dair yaşanan kişisel bilgilerin gizliliği tartışmaları bunun bir örneğiydi. Web 2.0’da, interneti kontrol eden büyük şirketler, tüm kişisel bilgilerimizin kontrolünü de ellerinde bulunduruyor.
Web3 fikri, internetin bu yeni aşaması, işte bu sahiplik, güvenlik ve gizlilik sorunlarını çözmeyi hedefliyor. Bu noktada merkeziyetsizlik fikri devreye giriyor. “Merkeziyetsiz ve şeffaf bir internet” olarak tanımlanabilecek Web3 için blok zincir teknolojisi ise en ideal çözüm olarak görünüyor.
Web 1.0 ve Web 2.0’ın aksine Web3, bireylerin veya şirketlerin sahip olduğu sunucularda merkezileşmenin ortadan kalktığı bir internet vadediyor. Bu yeni internet anlayışı, blok zincir ve merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO), merkeziyetsiz uygulamalar gibi dağıtılmış teknolojiler üzerine kurulu bir yapı kurmayı amaçlıyor. Böylece bugün şirketlerin sahip olduğu, merkezi otoritelerin müdahale edebildiği tüm çevrimiçi varlıkları ve hizmetleri kullanıcılara veriyor. Yani, Web3, internet kullanıcılarının yönettiği bir internet ortamını ifade ediyor.
Web3 ne sağlayacak?
Web3’ün arkasında demokratikleşme ve merkeziyetsizleşme fikri yatmaktadır. Blok zincir teknolojisi ve DAO gibi araçlar ile bu fikir hayata geçirildiğinde hiçbir merkezi kuruluş ya da otorite çevrimiçi ağlardaki bilgi akışını kontrol edemeyecek. Bir başka deyişle verilerimiz çok daha güvenli, düşüncelerimiz çok daha özgür olacak.
Merkeziyetsiz uygulamalar ve kripto para birimleri aracılığıyla Web3, merkeziyetsiz bir internet ekonomisi de oluşturacak.
Web3 coinleri
Web3 platformlarının kripto para birimleri Web3 coinleri olarak adlandırılmaktadır. En çok öne çıkan Web3 coinleri arasında Polkadot (DOT), NEAR Protocol (NEAR), Basic Attention Token (BAT), Holo (HOT) ve Chainlink (LINK) sayılabilir.
Polkadot (DOT)
Polkadot (DOT), güvenlik odaklı bir zincirler arası sistemdir. Diğer blok zincirlerin blok zincirine entegre olabildikleri Polkadot, yerel kripto para birimi olan DOT token aracılığıyla zincir üstü bir oylama mekanizmasına sahiptir ve bu oylama mekanizması sayesinde çatalsız yükseltmelere olanak sağlar.
2017 yılının ortalarında Peter Czaban, Robert Habermeier ve eski Ethereum CTO'su ve kurucu ortağı Gavin Wood tarafından kurulan Polkadot (DOT), kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Web3 Vakfı tarafından desteklenmektedir.
Bitlo üzerinden DOT/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile DOT token almak için tıklayın.
NEAR Protocol (NEAR)
NEAR Protocol (NEAR), üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar (dApp) oluşturmak üzere tasarlanmış bir blok zincir protokolüdür. NEAR Protocol’ün yerel kripto para birimi olan NEAR token ise hem fayda tokenı hem de yönetişim tokenı olarak çalışır.
Geliştirici ve kullanıcı dostu bir platform oluşturmaya odaklanan NEAR, yalnızca kriptografik cüzdan adreslerinin aksine insanlar tarafından okunabilir hesap adları getirmiştir. Ayrıca NEAR Protocol ile kullanıcılar, bir cüzdana ihtiyaç duymadan dApp’ler ve akıllı sözleşmeler ile etkileşime girebilir.
NEAR Protocol (NEAR), 2018’de, eski Microsoft çalışanı Alexander Skidanov ile geliştirici Ilya Polosukhin tarafından yaratılmıştır.
Bitlo üzerinden NEAR/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile NEAR token almak için tıklayın.
Basic Attention Token (BAT)
Basic Attention Token (BAT), blok zincir tabanlı yeni nesil bir dijital reklam platformudur. Brave internet tarayıcısına entegre olan BAT token, kullanıcıların reklam izlemelerini teşvik eder ve gizlilikten ödün vermeden reklam izleyen kullanıcılara, izledikleri reklamlar karşılığında ödül olarak verilir. Bu sayede reklam verenler de kullanıcı etkileşimini en üst düzeye çıkarabilir ve blok zincir teknolojisi sayesinde veri manipülasyonunun önüne geçebilir.
Bitlo üzerinden BAT/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile BAT token almak için tıklayın.
Holo (HOT)
Holo (HOT), Holochain ile oluşturulan merkeziyetsiz uygulamaları kullanmayı ve blok zincir kullanımına gerek kalmadan bu tür uygulamaları geliştirmeyi sağlayan eşler arası dağıtılmış bir platformdur. Holo, internet ile merkeziyetsiz uygulamalar arasında köprü görevi görür ve kullanıcıların bu uygulamalara ulaşabilmeleri için güvenli ve hızlı bir ekosistem sunar.
Temelleri 2016’da Arthur Brock ve Eric Harris-Braun tarafından atılan Holo’nun yerel kripto para birimi HOT coindir.
Bitlo üzerinden HOT/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile HOT coin almak için tıklayın.
Chainlink (LINK)
Chainlink (LINK), ödeme servisleri ile blok zincir yapıları arasında köprü kurmayı amaçlayan bir platformdur. Bir başka deyişle Chainlink, geleneksel finans sistemleriyle blok zincir tabanlı merkeziyetsiz sistemleri bir araya getirmektedir.
Sergey Nazarov ve Steve Ellis tarafından kurulan Chainlink projesinin çalışmalarına 2015’te başlanmıştır. Projenin ERC-20 standardındaki yerel kripto para birimi LINK token ise 2017’de piyasaya çıkmıştır.
Bitlo üzerinden LINK/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile LINK token almak için tıklayın.
Decentraland (MANA)
Arjantinli girişimciler Ari Meilich ve Esteban Ordano tarafından geliştirilen Decentraland (MANA), 90 bin 601 parsellik bir evrenden oluşan bir metaverse oyunu. Bu sanal dünya üzerinde oyuncular NFT formatında sanal araziler edinebiliyor, arazilerinde içerik ve uygulamalar oluşturabiliyor, başkalarının arazilerini deneyimleyebiliyorlar. Ayrıca oyundaki araziler, NFT pazar yeri üzerinden alınıp satılabiliyor.
Decentraland oyunundaki tüm alım satım işlemleri ERC-20 tabanlı MANA token ile yapılıyor.
Bitlo üzerinden MANA/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile MANA token almak için tıklayın.
Enjin Coin (ENJ)
Enjin, oyun geliştiricilerine Ethereum (ETH) blok zinciri üzerinde sanal ürünler oluşturma ve bu ürünleri yönetme olanağı veren bir platformdur. Enjin Coin (ENJ) ise Enjin projesinin ERC-20 tabanlı kripto para birimidir.
Bitlo üzerinden ENJ/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile ENJ coin almak için tıklayın.
Axie Infinity (AXS)
Pokémon ve Tamagotchi gibi popüler oyunlardan ilham alarak oluşturulmuş olan Axie Infinity (AXS), 2018’de Sky Mavis şirketi tarafından piyasaya sürülmüştür. Oyna-kazan modelindeki Axie Infinity oyununda oyuncular, Axie adı verilendijital yaratıklara NFT formatında sahip olabilir, onları toplayıp geliştirebilir. Bu varlıkları ise birbirleriyle savaştırarak gelir elde ederler.
AXS token ise Axie Infinity’nin yönetişim tokenıdır.
Bitlo üzerinden AXS/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile AXS token almak için tıklayın.
Audius (AUDIO)
Audius (AUDIO), sosyal medya özelliklerine sahip, blok zincir tabanlı bir dijital müzik platformudur. Audius, müzisyenlere geleneksel dijital platformlardan daha iyi bir gelir modeli sunar. Ayrıca NFT teknolojisi ile dinleyici ve müzisyen arasındaki etkileşimi artırır.
AUDIO token ise Audius platformunun yerel kripto para birimidir. Platformdaki ödemeler AUDIO token ile yapılır.
Bitlo üzerinden AUDIO/TRY paritesinde işlem yapmak ve Türk lirası ile AUDIO token almak için tıklayın.