DeFi, yani merkeziyetsiz finans kavramı epeydir kripto para ve blok zincir dünyasının gündemini meşgul ediyor. DeFi kavramı bugün geleneksel finanstaki aracıların olmadığı, merkezi otoritenin müdahalelerinden bağımsız ve blok zincir tabanlı bir finans ekosistemini ifade ediyor. DeFi uygulamaları, geleneksel finansa daha erişilebilir, daha şeffaf ve daha ucuz bir alternatif sunmaya çalışıyor.
Geleneksel finansa alternatif olma çabasının merkezinde ise DeFi projelerinin kripto para birimleri yer alıyor. Bunlara DeFi coin ya da DeFi token diyoruz. Bu makalemizde DeFi coin nedir sorusuna cevap verdikten sonra önde gelen DeFi coinlere değineceğiz.
DeFi coin nedir?
DeFi projelerinin kripto para birimlerine DeFi coin ya da DeFi token denir. İlk DeFi coini olarak, merkeziyetsiz şekilde eşler arası para transferi yapılabilmesini sağlayan Bitcoin (BTC) sayılabilir. Ancak DeFi ekosistemi, Ethereum (ETH) ile beraber gelişmiş ve çeşitlenmiştir. Ethereum’un merkeziyetsiz uygulamalar ve yeni tokenlar oluşturmayı mümkün kılan akıllı sözleşme yapısı, birçok DeFi projesinin ve DeFi coinin geliştirilmesinin önünü açmıştır.
DeFi uygulamaları ile merkeziyetsiz şekilde gerçekleştirilebilecek finansal işlemler arasında kredi alma, kredi verme, merkeziyetsiz borsa, sigorta, alışveriş, pazaryeri ve benzerleri sayılabilir. DeFi coinleri ya da DeFi tokenları ise bu işlemleri destekler, işlem ücretlerinin ödenebilmesini sağlar ve kullanıcılara uygulamaların yönetişiminde söz hakkı verir. DeFi uygulamalarının merkeziyetsizliğini sağlayan dağıtık düğümler de DeFi coin ile ödüllendirilir.
DeFi coinleri nelerdir?
Uniswap (UNI), Sushiswap (SUSHI), NEAR Protocol (NEAR), Cardano (ADA) ve Aave (AAVE), DeFi coinleri ve DeFi tokenleri listesinde ön plana çıkan bazı kripto para birimleridir. Ancak DeFi ekosisteminde daha birçok önemli DeFi coin ya da DeFi token bulunmaktadır. Makalemizin bu kısmında, öne çıkan DeFi coinlere kısaca değineceğiz.
Uniswap (UNI)
Uniswap (UNI), Ethereum (ETH) blok zincir ağında çalışan merkeziyetsiz, açık kaynak kodlu bir kripto para borsasıdır. Kripto para borsaları, DeFi ekosisteminin önemli bir parçasıdır.
UNI token kullanıcıların Uniswap merkeziyetsiz borsasının yönetiminde söz sahibi olmalarını sağlayan ERC-20 tabanlı bir yönetişim tokenıdır. En büyük merkeziyetsiz borsalardan birinin yönetişim tokenı olarak UNI token, en önemli DeFi coin ve DeFi token listelerinde başı çekmektedir.
Sushiswap (SUSHI)
Tıpkı Uniswap gibi SushiSwap (SUSHI) da bir merkeziyetsiz kripto para borsasıdır ve DeFi ekosisteminin önemli bir parçasıdır. Aslında SushiSwap, Uniswap projesi değiştirilerek oluşturulmuştur. Kurucuları, SushiSwap’ı “Uniswap’ın gelişmiş versiyonu” olarak tanımlanmaktadır.
Önemli DeFi tokenlardan biri olan ERC-20 tabanlı SUSHI token ise platformun yerel kripto para birimidir. SUSHI token hem yönetişimde hem de işlem ücretlerinin ödenmesinde kullanılır.
NEAR Protocol (NEAR)
NEAR Collective (NEAR Kolektifi) tarafından oluşturulan NEAR Protocol (NEAR), üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar oluşturulabilecek şekilde tasarlanmış bir blok zincir projesidir. NEAR üzerinde birçok DeFi uygulaması geliştirilmektedir. NEAR protokolünün yerel kripto para birimi NEAR tokendır. NEAR token, önde gelen bir DeFi coin olarak gösterilmektedir.
Cardano (ADA)
Cardano (ADA), üzerinde akıllı sözleşmeler oluşturulabilen esnek, sürdürülebilir, ölçeklenebilir bir blok zincir projesidir. Cardano platformunda birçok DeFi projesi geliştirilmektedir. Platformun yerel kripto para birimi ise, en önemli DeFi coinlerden biri olan ADA tokendır.
Aave (AAVE)
Aave (AAVE) sabit faiz oranları ile, aracısız bir şekilde eşler arası borç alıp vermeyi sağlayan bir DeFi projesidir. Önemli bir DeFi coin olan AAVE token ise Aave’nin ERC-20 tabanlı yerel kripto para birimidir.
1inch Network (1INCH)
1inch Network (1INCH), diğer merkeziyetsiz borsaları tarayarak kullanıcılarına en iyi fiyatları ve en düşük işlem ücretlerini sunan bir merkeziyetsiz borsa aggregator’ıdır. DeFi ekosisteminin önemli projelerinden olan 1inch Network’ün kripto para birimi ise 1INCH tokendır. 1INCH token hem yönetişim hem fayda token işlevi gören bir DeFi coindir.
Chainlink (LINK)
Chainlink (LINK), ödeme servisleri ile blok zincir yapıları arasında köprü kurmayı amaçlayan bir platformdur. Böylece DeFi ekosisteminin kullanım alanını genişletebilir. Platformun ERC-20 standardındaki yerel kripto para birimi LINK token ise önde gelen DeFi coinlerden biridir.
Basic Attention Token (BAT)
Basic Attention Token (BAT), blok zincir tabanlı yeni nesil bir dijital reklam platformudur. Brave internet tarayıcısına entegre olan BAT token, reklam izleyen kullanıcılara, izledikleri reklamlar karşılığında ödül olarak verilir. Reklam verenler ise veriler blok zincire kaydedildiğinden ve şeffaf olduğundan reklamlarına dair daha güvenilir sonuçlar çıkarabilir. Yani Basic Attention Token ya da BAT, merkeziyetsiz ve güvenilir bir pazarlama ekonomisi oluşturan bir DeFi coindir.
Loopring (LRC)
Loopring (LRC), DeFi ekosisteminin önemli bir parçası olan merkeziyetsiz borsaları geliştirmek için oluşturulmuş bir Ethereum (ETH) Katman-2 çözümüdür. Loopring, merkezi ve merkeziyetsiz borsalar arasında alım satımı olanaklı kılar. Projenin ERC-20 tabanlı tokenı LRC token, önde gelen DeFi coinleri arasındandır.
Reef Finance (REEF)
Reef Finance (REEF), hem merkezi hem de merkeziyetsiz borsalardan likiditeye erişim sağlayarak trade yapmayı olanaklı kılan bir DeFi platformudur. Reef Finance, yapay zeka güdümlü kişiselleştirilmiş Reef Yielding Motoru aracılığıyla akıllı borç verme, borçlanma, staking ve madencilik olanağı da sunar. REEF token ise Reef Finance’in kripto para birimi ve önde gelen bir DeFi coindir.