Merkeziyetsiz sosyal medya ağları gitgide büyüyor ve bu genişlemenin önemli bir kısmını Ethereum (ETH) tabanlı sosyal medya ağları oluşturuyor.
Merkeziyetsiz sosyal medyaya yönelimin ardında büyük ölçüde kullanıcıların gizlilik ve ifade özgürlüğü arzusu, para kazanma seçenekleri, şeffaf kod ve içerik denetleme politikaları yatıyor. Mikrobloglardan video paylaşım platformlarına kadar merkeziyetsiz seçenekler, daha geniş sosyal medya ortamında kendilerine yer ediniyor. Ethereum üzerine kurulu popüler sosyal medya ağları arasında ise Minds, Peepeth ve Indorse.io dikkat çekiyor.
Ethereum tabanlı sosyal ağların yükselişi
Sosyal medya uygulamaları internet deneyiminin temel direği haline gelse de sansür ve şeytanlaştırma, gölge yasaklama, gizlilik eksikliği, azalan erişim ve merkezi kontrolün neden olduğu güvenlik sorunlarının artması gibi meseleler nedeniyle sorgulanır oldu. Buna karşılık, blok zincir meraklıları sosyal medyaya da el attı ve blok zincir tabanlı sosyal medya ekosistemi hızla gelişti. Hâlâ da gelişiyor.
Blok zincir teknolojisine dayalı sosyal medya, merkeziyetsiz protokoller oluşturarak yukarıdaki sorunların çoğunu çözme potansiyeline sahip. Bu merkeziyetsiz sosyal ağlar sansüre dayanıklı, değiştirilemez, şeffaf ve adil olacak şekilde tasarlanabilir. Üstelik, ürüne temel ödeme ağları da entegre edilebilir.
Blok zinciri tabanlı merkeziyetsiz sosyal medya platformları çok sayıda blok zincir protokolünde bulunuyor ancak Ethereum ağındaki sosyal medya platformları özellikle Ethereum’un ERC-20 token standardı, merkeziyetsiz finans (DeFi) ve NFT teknolojisi sayesinde hızlı bir büyüme gösterdi.
Gelin, şimdi, pazar payı kazanmak ve muhtemelen günümüzün sosyal medya devlerinin yerini almak isteyen Ethereum tabanlı sosyal ağlardan bazılarına göz atalım.
Peepeth: Ethereum tabanlı mikroblog platformu
Ethereum ve InterPlanetary File System (IPFS) tarafından desteklenen Peepeth, Twitter'ın merkeziyetsiz bir versiyonu olarak kabul edilebilir. Ancak Peepeth, Twitter’a nazaran, kripto para bahşişi bırakma ve değişmez tweet'ler gibi bazı ekstra blok zinciri özellikleri barındırır.
2018'de piyasaya sürülen Peepeth, temelde, Ethereum üzerinde çalışan ve Peepeth.com üzerinden internet tarayıcısı aracılığıyla da erişilebilen açık kaynaklı bir akıllı sözleşmedir. Bu tasarım sayesinde, Peepeth'in başka akıllı sözleşmeler ve merkeziyetsiz uygulamalar (dApp) ile etkileşime girerek diğer merkeziyetsiz hizmetleri doğrudan sağlaması mümkündür.
Peepeth platformundaki tweet’ler "peep" olarak anılır ve blok zincirde saklanır. Bu, platformun sansüre karşı son derece dayanıklı olmasını sağlar çünkü peep'ler, onu gönderen kişi tarafından bile gönderildikten sonra değiştirilemez veya silinemez. Üstelik peep verileriniz Ethereum blok zincirinde depolandığından, sizinle gönderileriniz arasında herhangi bir aracı olması gerekmez. Bu da size hesap verileriniz üzerinde yüksek derecede kontrol sağlar. Peepeth, peep’leri kalıcı olarak herkese açık tutarak daha sorumlu ve düşünceli gönderileri teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
İçerik denetleme politikasına ek olarak, Peepeth, olumlu etkileşim ve içeriği teşvik etmek için bir dizi uygulama yürütür. Peepeth platformunda sınırsız sayıda "beğeni" veya "kalp" yerine, günde yalnızca bir "Ensō" ("daire" anlamına gelir) verme hakkınız vardır. Böylece Peepeth, kullanıcılarının verdikleri bir tepkinin daha özel, düşünceli ve anlamlı olmasını sağlamaya çalışır. Tıpkı peep’ler gibi bir Ensō da kaldırılamaz. Ayrıca, profilinize ancak bir başkasının peep’ini sabitleyebilirsiniz; kendi peep’inizi değil. Politika gibi hassas konulara dair etiketler de belirli konularda konuşmaktan kaçınan kullanıcılar için otomatik olarak gizlenebilir.
Ethereum blok zincirinde çalışan Peepeth platformundaki diğer dikkate değer özellikler şunlardır:
- İstenmeyen gönderilere karşı direnç: Peepeth ağı üzerinde gönderi yayımlamak maliyetli olduğundan, botlar ve istenmeyen e-posta göndericileri önemli miktarda para harcamadan ağda faaliyet gösteremez. Ancak, itibar sahibi hesaplar için bu maliyetleri Peepeth karşıladığından, kullanıcılar yine de ücretsiz olarak peep’leyebilir.
- Para kazanma: Paylaştığınız gönderiler için ETH olarak kripto para bahşişi alabilirsiniz. Peepeth, bahşişlerden yüzde 10 komisyon alır.
- Birlikte çalışabilirlik: Peepeth açık kaynaklıdır ve platformunda alternatif uygulamaların kullanımını destekler. Github veya Twitter hesabınızla da Peepeth kimliğinizi doğrulayabilirsiniz.
- Reklamsız platform: Gelir modeli reklamcılığa odaklanmadığından, Peepeth, yalnızca genel olarak etkileşime değil, olumlu etkileşimlere de öncelik verebilir.
Indorse.io
Indorse platformu, teknoloji sektörü adaylarına ve profesyonel ağlar oluşturmaya odaklanması bakımından LinkedIn'e benzer ancak LinkedIn’in aksine merkeziyetsizdir. ERC-20 standardındaki indorse token (IND) ile desteklenen bu merkeziyetsiz sosyal ağ, "indorsements" sistemi aracılığıyla daha doğru kurum onayı ve yetenek doğrulaması sunmayı sağlamayı amaçlamaktadır. Ethereum (ETH) tabanlı bir sosyal ağ olan Indorse.io, merkeziyetsiz bir doğrulama sistemi kullanarak platformda yeteneklerini kanıtlayan kullanıcıları IND token ile ödüllendirir. Ayrıca, reklam vermek isteyenler IND token kullanarak reklam alanı satın alabilirler.
Buna ilaveten, Indorse kripto platformu bir kod inceleme hizmeti sunar. Onaylı incelemeciler, kod incelemeleri yapmaya uygun duruma gelmek için IND token stake eder. İncelemeciler, kod incelemeleri tamamlandıktan sonra MetaMask kripto para cüzdanı üzerinden bir ETH işlemi imzalayarak ödeme alabilirler.
Minds
Açık kaynak kodlu olmasından ve algoritmalarından dolayı bazıları Minds'ı “Facebook karşıtı” bir merkeziyetsiz sosyal ağ olarak görüyor. Diğer blok zinciri tabanlı sosyal medya ağlarından farklı olarak Minds.com, zaten kripto meraklısı kullanıcıların yanı sıra daha genel bir kitle arasında da popülerdir. Minds sosyal ağı, en büyük merkeziyetsiz sosyal ağ alternatiflerinden biridir. 2018’de 1 milyon kullanıcısı olan Minds’ın bugün 5 milyonun üzerinde kullanıcısı bulunuyor.
Minds, hesap sahiplerine içerikleri ve verileri üzerinde yüksek derecede kontrol tanıyarak kullanıcı gizliliğine öncelik verir. Kullanıcılar, isterlerse ağdaki tüm etkinliklerini silme olanağına sahiptir ama dilerlerse Mind's Arweave entegrasyonu ile paylaşımlarını kalıcı olarak da yedekleyebilirler. Minds sosyal ağı aynı zamanda, ABD Birinci Anayasa Değişikliği’nden esinlenen ve bir topluluk jürisi tarafından uygulanan, son derece şeffaf bir spam ve içerik denetleme politikası oluşturmayı hedeflemektedir. Bu yapı, medeni tartışmaları teşvik ederken merkezi sosyal ağları zaman zaman zorlayan önyargı, sansür ve şeffaf olmayan politika uygulamalarını en aza indirgemek için tasarlanmıştır.
Minds sosyal ağının kripto para birimi ERC-20 standardındaki MINDS tokendır. MINDS token kullanıcıları kaliteli içerik oluşturmaya, kod katkısı sunmaya ve ekosistemine katkıda bulunan diğer eylemlere teşvik etmek için ödül olarak verilebilir. Kullanıcılar MetaMask cüzdanlarını Minds sosyal ağına bağlayabilir ve çeşitli şekillerde ödüller kazanabilirler. Minds kullanıcıları Bitcoin (BTC), Ether (ETH), Minds (MINDS) ve diğer kripto para birimleriyle doğrudan ödeme de alabilir. Kullanıcılar ayrıca bonus özelliklere sahip olan ve popüler gönderileri olan içerik oluşturucuların Minds platform gelirlerinden bir miktar pay almalarını sağlayan Minds Plus'a da katılabilirler.
Minds sosyal medya ağı gelişmeye devam ediyor ve aşağıdakiler dahil birçok platformda bulunmayan kayda değer şifreleme ve DeFi özellikleri sunuyor:
- Boost: Bu akıllı sözleşmeye dayalı reklamcılık aracı, içerik oluşturucuların ve reklamcıların aracılar olmadan eşler arası (P2P) bir şekilde etkileşim kurmasına olanak tanımaktadır. Reklamverenler, içerik oluşturucuların reddebilecekleri ya da kabul edebilecekleri bir teklif sunabilir. Kabul edilirse, içerik oluşturucu ödemesini anında alır; reklamveren ise bir gönderiye silinemeyen bir reklam vermiş olur. Boost, içerik oluşturucular tarafından kanal içeriklerini tanıtmak için de kullanılabilir.
- MindsChat: Kullanıcıların özel olarak iletişim kurmasını sağlayan uçtan uca şifreli bir mesajlaşma uygulamasıdır. MindsChat, şifreli dosya paylaşımı ve görüntülü arama özelliklerine sahiptir.
- Uniswap entegrasyonu: Minds sosyal ağı, platformuna Uniswap (UNI) likidite havuzları ekleyerek genişledi. Kullanıcılar, havuzlara likidite sağlayarak MINDS token kazanabilirler. Bu DeFi entegrasyonu sayesinde Minds, "reklam madenciliği" diye anılan bir kavramı da ortaya çıkardı. Reklam madenciliği kavramı, likidite sağlayıcılarının Minds sosyal medya ağında dijital bir reklam panosu kazanmasını ifade eder. Bu, erişimi genişletmek ve kanalları ve içerikleri için gösterim elde etmek için başka bir yoldur.