Kripto dünyasında son dönemin en popüler başlıklarından biri NFT (değiştirilemez token) oldu. Türkiye’de de birçok bağımsız sanatçı ve aralarında Cem Yılmaz’ın, Saba Tümer’in, Selçuk Erdem’in de olduğu ünlü isimler NFT dünyasına adım attı. Peki NFT nereden alınır, nereden satılır?
Mintleme denilen NFT işlemi ve NFT alım satımı, pazar yerlerinde yapılır. Bu pazar yerleri farklı blockchainlerde faaliyet göstermektedir ve buna bağlı olarak işlemler için buralarda kullanılan tokenlar değişiklik gösterir. NFT pazar yerlerinde her işlem için belirli bir miktar işlem ücreti ödemeniz gerekmektedir. Ancak bazı NFT pazar yerleri, işlem ücreti ödemeden de NFT listelemeye olanak sağlamaktadır.
Sizler için önde gelen NFT pazar yerlerini derledik. Bu listede NFT mintleme ve alım satım işlemlerini yapabileceğiniz en önemli ve verimli pazar yerlerini bulacaksınız.
OpenSea
NFT pazar yerlerinin başını alıcılara 150’den fazla token ile ödeme yapma olanağı tanıyan OpenSea çekiyor. OpenSea’nin bu yazı yazıldığı sırada DappRadar verilerine göre günlük 70 milyon doların üzerinde bir işlem hacmi bulunuyor.
OpenSea üzerinden CryptoPunks’tan Ape Kids Club’a birçok önemli NFT koleksiyonunun yanı sıra The Sandbox, Decentraland gibi dikkat çeken metaverse oyunlarının NFT’leri de alınıp satılabiliyor. Ünlü koleksiyonlar bir yana, birçok yetenekli NFT sanatçısı da OpenSea’de faaliyet gösteriyor.
OpenSea’de her türden dijital varlık alınıp satılabiliyor. Böylece OpenSea, NFT almak isteyenler için çok çeşitli seçenekler sunuyor. OpenSea’de NFT haline getirilmiş GIFler, pixel art, resimler, illüstrasyonlar, ses dosyaları, videolar, fotoğraflar bulabilirsiniz.
OpenSea’nin en büyük dezavantajı olarak yüksek işlem maliyetleri görülüyordu. Ethereum ağı üzerinden yaptığınız işlemlerde belirli gaz ücretleri ödemeniz gerekiyor ve OpenSea’de bu ücretelr almak istediğiniz NFT’nin fiyatından katbekat fazla olabiliyor. Ancak OpenSea, Polygon ağını da destekliyor ve “bridging” işlemiyle Ethereum’larınızı Polygon ağına taşıyarak OpenSea’de gaz ücretleri ödemeden NFT alıp satmanız mümkün. Ayrıca, OpenSea bir süredir gaz ücretsiz (gas-free) işlemlere de olanak tanıyor. OpenSea, Aralık 2020’de getirdiği yenilikle Ethereum ağı üzerinden NFT’lerinizi ücretsiz olarak mintleyip satışa sunmanızı sağlıyor. Ancak bunun için de tek seferlik bir hesap doğrulama ödemesi yapmanız gerekiyor. Ayrıca, NFT almak ya da bir NFT’ye teklif vermek isterseniz de yine gaz ücreti ödemeye devam etmek zorundasınız.
Rarible
NFT pazar yerleri arasında bir diğer öne çıkan platform Rarible. İşlem hacmi bu yazı yazıldığı sırada DappRadar verilerine göre 259,22 milyon dolar olan Rarible’da da tıpkı OpenSea’de olduğu gibi her türlü NFT’yi mintleyebilir ve alıp satabilirsiniz.
MetaMask, Coinbase Wallet, MyEtherWallet ve WalletConnect kullanan tüm mobil cüzdanları destekleyen Rarible, RARI (RAR) isminde kendi tokenına da sahip. Her hafta 41 bin 250 RAR, Rarible.com dahil Rarible protokolünü kullanan uygulamalarda dağıtılıyor. Önceki hafta Rarible üzerinden satış yapmış olanlar da bu dağıtımdan payını alıyor. RAR, NFT dünyasındaki ilk yönetişim tokenı olma özelliği taşıyor ve sahiplerine platformun kararlarında söz sahibi olma olanağı tanıyor.
Ethereum ağı üzerinde inşa edilmiş olan Rarible, biraz kalabalık bir arayüze sahip ancak bu yeni işleri keşfetmeyi de kolaylaştırıyor. Herkesin NFT alıp satabildiği Rarible’da mintlenen NFT’ler, OpenSea’de de gösteriliyor. Rarible’ın öne çıkan bir özelliği ise gözetimsiz olması. Yani, kullanıcılar, Rarible’da mintlenen veya işlem gören NFT’lerle ilişkili özel anahtarlar üzerinden kendi kripto cüzdanlarında kontrolü ellerinde bulunduruyor.
Nifty Gateway
İlk büyük NFT pazar yerlerinden olan Nifty Gateway, yoluna 2019 yılından beri kripto para borsası Gemini’nin sponsorluğunda devam ediyor. Kayıt olmanın son derece basit olduğu platforma, uyumlu bir cüzdan yerine Gemini hesabınızı da bağlamanız mümkün.
Ethereum ağı üzerinde çalışan platform, 2021 yılının Şubat ayında yaptığı bir satışla dikkatleri yeniden üzerine çekti. Bu satışta sanatçı Beeple’ın 10 saniyelik video çalışması CROSSROAD, tam 6,6 milyon dolar değerinde Ethereum’a satıldı.
Nifty Gateway’de The Weeknd, Eminem, Grimes gibi dünyaca ünlü sanatçıların NFT drop satışları da yapılıyor. Bunun dışında onaylı NFT sanatçıları ile onaylı olmayan NFT sanatçılarının işleri de platformda yer alıyor.
SuperRare
2018’de kurulan ve Ethereum ağında yer alan SuperRare, Rarible ve OpenSea’nin aksine daha dar bir kitleye hitap ediyor. Platform, çoğu tanınmış isimler olan NFT sanatçılarını seçerek alıyor. Yani, bu platformda NFT satmak istiyorsanız işlerinizden örneklerle beraber başvuruda bulunmanız gerekiyor.
Henüz ün kazanmamış sanatçıların daha düşük fiyatlı NFT’lerini de bulmak mümkün olsa da SuperRare’deki işlerin önemli bir kısmını pahalı sanat eseri NFT’leri oluşturuyor.
Platformun, SuperRare (RARE) adında kendi tokenı da bulunuyor. SuperRare platformu, 17 Ağustos 2021 tarihinde yaptığı açıklamayla SuperRare 2.0’ı duyurdu. SuperRare 2.0, NFT dünyasına önemli yenilikler getiriyor. Bunların başında SuperRare Spaces geliyor. SuperRare Spaces, dijital vitrinler ve kendi vitrinini açacak galeriler, sanat kolektifleri ya da başka organizasyonlar SuperRare topluluğu tarafından seçiliyor. Bir diğer yenilik olan SuperRare DAO ile RARE sahipleri SuperRare Spaces’ta ve platformun geleceğinde söz sahibi oluyor. Son olarak, artık sanatçılar başka platformda mintledikleri NFT’lerini akıllı sözleşmeler aracılığıyla SuperRare’e taşıyabiliyor.
SuperRare NFT pazar yerinin bu yazı yazıldığı sıradaki işlem hacmi, DappRadar verilerine göre 156,52 milyon dolar.
Foundation
Ethereum ağı üzerinde faaliyet gösteren Foundation, bağımsız ama etki alanı geniş bir sanat kolektifi ya da galerisi gibi hareket ediyor. Bu platformda satın aldığınız bir NFT’yi platformun ikinci el pazarında satışa koymakta özgürsünüz ancak bir Foundation yaratıcısı olmak istiyorsanız Foundation topluluğundan birinin davetine ihtiyacınız var. Bu yüzden, bünyesine yalnızca davet ile NFT sanatçısı kabul eden Foundation’da kendi NFT’lerinizi satmak için Foundation sanatçılarıyla iletişim halinde olmanız çok önemli bir hal alıyor. Bu da Foundation’ı durağan bir pazar yerinden çok hareketli, canlı bir sosyal alan yapıyor.
Foundation’da NFT sanatçılarının platforma birini davet edebilmeleri için en az bir NFT satmış olmaları gerekiyor. İlk NFT’sini satan bir Foundation sanatçısı, bundan sonra iki kişiyi platforma davet edebiliyor. Foundation üzerinden alım yapmak için ise böyle bir şart aranmıyor. Herkes, Foundation’ın desteklediği cüzdanlardan biri aracılığıyla Foundation’da NFT alıp aldıkları NFT’leri satışa çıkarabiliyor.
Foundation, MetaMask ya da WalletConnect kullanan diğer cüzdanları destekliyor.
Hic et Nunc
Hic et Nunc henüz çok yeni bir NFT pazar yeri. 2021 Mart’ında kuruldu ve kurulduğu gibi “Temiz NFT” (Clean NFT) sloganıyla epey ilgi çekti. Tezos ağında yer alan Hic et Nunc, Rafael Lima tarafından açık kaynak kodlu olarak kurulmuş, deneysel bir platform. Herkesin katılmakta özgür olduğu ve isteyenin anonim kalabildiği bu platform, kısa sürede büyük bir popülerlik kazandı ve DappRadar verilerine göre bu yazı yazıldığı sırada en büyük NFT pazar yerleri arasında 14. sırada yer alıyor. Ancak gitgide artan sanatçı ve alıcı sayısına bakılırsa Hic et Nunc, daha da yukarılara tırmanabilir.
Platformun “Temiz NFT” yaklaşımı ise Tezos’a dayanıyor. Gaz ücretlerinin ve enerji tüketiminin çok düşük olduğu Tezos, NFT ve kripto para dünyasında çevrecilerin ilgisini çekiyor.
Basit arayüzü ile Hic et Nunc’ta, platformun desteklediği Galleon gibi cüzdanları kullanarak herkes kolaylıkal NFT satabilir ve alabilir.
Magic Eden
Eylül 2021’de kurulmasının ardından kısa süre içinde Solana ağındaki en büyük NFT pazar yeri olan Magic Eden, bu yazı yazıldığı sırada DappRadar verilerine göre son bir aydır (14 Kasım - 14 Aralık 2021) en büyük işlem hacmine sahip NFT pazar yerleri arasında ikinci sırada yer alıyor.
Kullanışlı bir arayüzü olan ve Baby Ape Social Club’dan Lucky Kittens’a birçok sevilen NFT koleksiyonunun satıldığı Magic Eden’da NFT listelemek ya da mintlemek için başvuruda bulunmanız gerekiyor.
Magic Eden, NFT alıcılarını tekil işlerle dolu bir kalabalığın içine atmak yerine başvurularını kabul ettiği sanatçıların koleksiyonlarını öne çıkarıyor. Magic Eden’daki mintleme, listeleme, alım ve satım işlemleri ise Solana (SOL) üzerinden yapılıyor.
Solanart
Solana’nın yükselişinde büyük pay sahibi olan Solanart, bünyesindeki Degenerate Ape Academy, Aurory, SolPunks gibi koleksiyonlarla dikkat çekiyor. Bünyesindeki NFT koleksiyonlarını ve sanatçılarını seçerek alan Solanart üzerinden NFT mintlemek için başvuruda bulunmanız gerekiyor. Ancak satın aldığınız bir NFT’yi platform üzerinden tekrar satışa çıkarmak için herhangi bir başvuru yapmanız şart değil.
Solanart üzerinden satılan NFT’lerden platform yüzde 3’lük bir pay alıyor. Sanatçının telif hakkı ise sanatçı tarafından belirleniyor.
Solanart, Solana ile uyumlu cüzdanları desteklerken kullanıcılarına Phantom cüzdanını kullanmalarını öneriyor.
MakersPlace
2018’de San Francisco'da kurulan MakersPlace, kuruluşundan beri önde gelen NFT pazar yerleri arasında sayılıyor. MakersPlace, ikinci el NFT satışlarında kredi kartıyla alışveriş seçeneği sunarak diğer pazar yerlerinden ayrılıyor.
Ethereum ağında yer alan ve bünyesine davetle sanatçı katan MakersPlace, drop satışları da yapıyor. Platform, yüzde 15 komisyon alırken telif ücretleri ise yüzde 10.
MakersPlace üzerinden alım satım yapmak için Ethereum destekli bir cüzdanla platforma bağlanmak yeterli.
Mintable
Milyarder Mark Cuban’ın OpenSea benzeri bir NTF pazar yeri oluşturmak amacıyla kurduğu Mintable, Ethereum ağı üzerinde bulunuyor. Fotoğrafçılardan müzisyenlere her alandan NFT sanatçılarının işlerini mintleyip satabildikleri Mintable, kolay kullanımı ile koleksiyonerlerin de rahatlıkla alım yapabilmelerini sağlıyor.
Immutable X kullanan Mintable’ın sanatçılara ve koleksiyonculara sağladığı en büyük avantaj ise Ethereum ağının en büyük sorunlarından olan yüksek gaz ücretlerini ortadan kaldırması. Mintable’da gaz ücreti ödeyerek NFT mintleyebileceğiniz gibi gaz ücreti olmadan da mintleme işlemi yapabilirsiniz.
NFT pazar yerleri ve metaverse oyunlar
Metaverse, son dönemin en popüler konularından biri. Özellikle Facebook’un adını Meta olarak değiştirmesiyle beraber metaverse platformlarına, coinlerine ve oyunlarına olan ilgi de arttı. Ancak metaverse oyunları da NFT pazarından ayrı değil. Bu oyunlardaki alım satım işlemleri NFT olarak yapılıyor ve oyunların kendi NFT pazar yerleri bulunuyor.
Metaverse oyunlar arasında NFT pazar yeriyle öne çıkanların başında ise Axie Infinity geliyor. Axie Infinity oyununun pazar yerinde DappRadar verilerine göre şimdiye kadar 3,79 milyar dolarlık işlem hacmi oluşmuş durumda. Axie Infinity, Ethereum ağında ve Ronin yan zincirinde çalışıyor.