Blok zincir teknolojisinin geleneksel finans araçlarına kıyasla sağladığı daha düşük işlem ücretleri ve işlem süreleri, dijital varlıkların popülerlik kazanması konusunda önde gelen faktörlerden biri oldu. Kripto para birimleri ve blok zincirler arasındaki rekabette de işlem ücretleri önemli bir rol oynuyor. Yeni blok zincir projeleri, daha düşük işlem ücretleri ve daha yüksek işlem hızları sunarak Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi zirvedeki projelerin tahtını sarsmaya çalışıyor. Peki blok zincirlerde işlem ücretleri nasıl belirleniyor?
Yurt içine ve yurt dışına para göndermenin bir yolu olarak kripto paralara yöneliş her geçen gün artıyor. Geleneksel bankacılık sistemleri, daha ucuz para transferi seçeneği arayan müşterilerini kripto para sektörüne kaybediyor.
Bir kişiye, o kişinin özel cüzdan adresi veya bazı güvenilir kripto para borsaları aracılığıyla ücretsiz olarak para göndermek mümkündür. Yine de blok zincir kullanıcıları zincir üstünde kripto paralarla işlem yaptığında genellikle bir işlem ücreti uygulanır. İşlem ücreti, blok zincirden blok zincire değişir. Bu ücretlerin ne kadar yüksek veya düşük olduğu blok zincirin dahili faaliyetiyle ilişkilidir. Peki blok zincirin faaliyetleri, işlem ücretlerini nasıl belirler?
Bu makalede, blok zincir işlem ücretlerinin nasıl belirlendiğine bakacağız.
İşlem ücretleri nedir?
Yukarıda açıkladığımız gibi, blok zincirde gerçekleşen işlemlere işlem ücreti uygulanır. Bununla beraber, IOTA (MIOTA) gibi kimi kripto para birimleri blok zincirdeki işlemler için herhangi bir işlem ücreti talep etmez.
İşlem ücreti olan blok zincirlerde işlem ücretleri, işlemin doğrulanmasına göre tahsil edilir. Doğrulanan her blok, doğrulayıcılar için bir ücret ödülü oluşturur. Madencilik yoluyla işlemleri doğrulayan Bitcoin (BTC) gibi zincirlerde işlem ücretleri, madenciliğin kârlı olmasını ve madencileri teşvik ederek blok zincirin devamını sağlar. Staking yöntemini destekleyen blok zincirler için de işlem ücretleri, yatırımcıları varlıklarını stake etmeye ve işlemleri doğrulamaya teşvik eder.
Blok zincir faaliyetleri ve işlem ücretleri ilişkisi
Kripto para işlem ücretleri, blok zincir faaliyetlerinin sonucunda üretilir. Bir kripto para birimiyle ne kadar çok yatırımcı trade yaparsa, ilgili blok zincirde o kadar çok blok doğrulanır ve oluşturulur. Peki bununla, yani blok zincir üzerindeki işlem sayısıyla işlem ücretleri arasında nasıl bir ilişki vardır?
Madenci arz ve talebi
Çoğu kripto paranın arkasındaki anahtar kavram, arz ve talep arasındaki ilişkidir. Birçok kripto paranın piyasa değerini arz ve talep ilişkisi belirler. Bunun istisnası, fiyatları altın ya da ABD Doları (USD) gibi gerçek varlıklara endekslenmiş olan stablecoinlerdir.
İşlem ücretleri de doğrudan blok zincirdeki madenciler ile blok zincirde işlem yapan kullanıcılar arasındaki arz ve talep tarafından belirlenir. Ethereum gaz ücretlerini referans alırsak, arzın ve talebin uygunluğu, zincir üzerinde gerçekleşen ETH işleminin geçerli fiyatını belirler. Çok fazla işlem olduğunda madenciler, gaz ücreti kendileri için yeterince iyi değilse işlemleri gerçekleştirmeyi ve doğrulamayı reddedebilir. Bu yüzden, blok zincirdeki işlem sayısı arttıkça işlem ücretleri de yükselir ve madencilik faaliyetinin devamlılığı tesis edilir.
Öte yandan, bir blok zincirdeki işlem sayısı düştüğünde işlem ücretleri de düşer. Çünkü hesaplama gücüne olan talep azalmıştır ve buna bağlı olarak madenciler, işlemleri doğrulamak için talep ettikleri ücreti düşürmek zorunda kalır.
İşlem veri boyutu
Bir blok zincirdeki faaliyetlerin hacmi sadece işlem sayısına bağlı değildir. İşlem sayısının aynı kalsa bile daha büyük veri boyutuna sahip işlemler, daha küçük veri boyutuna sahip işlemlerden daha fazla blok üretecektir.
Örneğin, Bitcoin (BTC) blok zincirindeki blokların boyutu 1 MB ile sınırlıdır. Bir işlemin veri boyutu ne kadar büyükse, bu 1 MB blok boyutu sınırı da o kadar çabuk dolar ve nihayetinde daha fazla bloğa ihtiyaç duyulur. Diyelim 2 MB’lık veriye sahip bir işlem Bitcoin blok zincirinde işleme sokuluyor. Bu işlemin gerçekleştirilip doğrulanması için iki blok üretilmesi gerekir. Bununla beraber, ilgili işlemin veri boyutu ne kadar küçükse, oluşturulması gereken blok sayısı da o kadar azalır. 1 MB’lık veriye sahip bir işlemin gerçekleştirip doğrulanması için bir blok üretilmesi yeterlidir.
Peki, bu ne anlama geliyor? Bu sorunun cevabı basit: Bir blok zincirdeki işlem sayısı değişmese bile, işlemlerin veri boyutuna göre üretilecek blok adeti değişebilir. Daha fazla bloğun üretilmesi için de madencilerin blok zincire daha yüksek hesaplama gücü adaması gerekir. Bu da blok zincirdeki işlem ücretlerinin yükselmesine neden olur. Kaldı ki, işlem ücretleri sabit kalsa bile blok başına daha az işlemin gerçekleşmesi, blok zincirdeki maliyetlerin daha yüksek olması anlamına gelir.
Buna karşın, aynı sayıda ama daha az veri boyutuna sahip işlemler, blok zincirde daha az bloğun üretilmesini gerektirir. Buna bağlı olarak madencilerin blok zincire adaması gereken hesaplama gücü ve haliyle işlem ücretleri de azalır.
Ağ durumu
Bir blok zinciri ağının durumu da işlem ücretlerini belirleyen etkenlerdendir. Ağdaki tıkanıklık arttıkça yapay bir madenci kıtlığı ortaya çıkar. Bu da işlem ücretlerinin artmasına neden olur. Buna karşın, ağdaki tıkanıklığın azalması doğal olarak işlem ücretlerinin düşmesiyle sonuçlanır.