Dolar TL Kuru Nasıl Belirlenir?

Günümüzde ABD doları tüm dünyada rezerv para konumunda bulunuyor. Yani uluslararası ticaret genelde dolar ile yapılıyor ve merkez bankaları döviz rezervlerinin önemli bir bölümünü dolara ayırıyor. Bu nedenle Türkiye’de de birçok yatırımcı, tüccar, esnaf ve iş insanı dolar TL kurunu yakından takip ediyor. Peki dolar TL kuru nasıl belirlenir?

Giriş seviyesinde temel bilgiler içeren bu yazımızda aşağıdaki sorulara cevap vereceğiz:

• Dolar nedir?
• Döviz kuru türleri nelerdir?
• Dolar TL kuru nedir?
• Dolar TL kuru nasıl hesaplanır?
• Dolar TL kuru nasıl belirlenir?

Dolar nedir? 

Dolar, 20’yi aşkın ülke tarafından kullanılan ve 100 sente karşılık gelen bir para birimidir. Ulusal para birimi dolar olan ülkeler arasında en çok bilinenler ise Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada ve Avustralya’dır. 

Dolar birçok ülkenin para birimi olsa da uluslararası rezerv para birimi olarak dolardan bahsettiğimizde anlaşılması gereken ABD doları ya da kısaca USD’dir. $ sembolüyle gösterilen ABD doları, aynı zamanda en eski ve güçlü dolardır. 

Birçok ulusal para biriminin aksine ABD doları, uluslararası dolaşıma sahiptir. Örneğin Türkiye, yurt içinde Türk lirası (TL) ile değer üretir. Ancak ithalat ve ihracatını ABD doları ile yapar. 

Dolar ile ilgili daha detaylı bilgi almak için ilgili içeriğimizi buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Dolar Kuru Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Döviz kuru nedir?

Şimdi gelelim asıl konumuza, yani dolar kuruna. Bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimi cinsinden fiyatı “döviz kuru” olarak tanımlanır. “Dolar kuru” ise bir ülkenin ABD doları karşısındaki fiyatını ifade eder.

Döviz kuru türleri neler?

Dolar kuru dahil tüm döviz kurları hesaplama yöntemine göre nominal kur, reel kur, çapraz kur ve efektif kur olmak üzere kabaca dörde ayrılır. Bu döviz kuru türleri, iki para birimi arasındaki ilişkinin farklı boyutlarını ele alır. “Dolar TL kuru nedir?” sorusuna cevap vermeden önce döviz kuru türlerine yakından bakmakta fayda var.

• Nominal Kur: Bir ülkenin ulusal para biriminin, yabancı bir para birimi karşısındaki değeri. Nominal kur, iki farklı para birimi arasındaki değişim oranını gösterir. Örneğin, 1 ABD dolarının kaç TL olduğu nominal kur ile belirlenir.
• Reel Kur: Bir ülkenin ulusal para biriminin yabancı bir para birimi karşısındaki satın alma gücü. Reel kur, nominal kurun enflasyon oranına göre düzenlenmesiyle belirlenir.
• Çapraz Kur: İki para birimi arasındaki değer ilişkisinin üçüncü bir para birimi üzerinden belirlenmesi. Örneğin, dolar TL paritesinin oranıyla euro TL paritesinin oranı birbirine bölünerek dolar - euro çapraz paritesinin oranı bulunabilir.
• Efektif Kur: Bir ulusal para biriminin, ülkenin ticaret yaptığı diğer ülkelerin para birimleriyle ağırlıklı ortalaması. Efektif kur, bir ülkenin dış ticar pozisyonunu ifade eder.

Dolar TL kuru nedir?

Peki dolar TL kuru ifadesi ne anlama gelir? 

Dolar TL kuru, USD/TRY paritesidir ve Türk lirasının ABD dolarını karşısındaki değerini gösterir. Yani, dolar almak için kaç TL ödemeniz gerektiğini ifade eder. 

Türkiye’de kısaca “dolar kuru” olarak da bilinen dolar TL kurunun artması, Türk lirasının ABD doları karşısında değer kaybettiği anlamına gelir. Dolar kurunun azalması ise Türk lirasının ABD doları karşısında değer kazanması demektir.

Dolar TL kuru nasıl hesaplanır? 

Dolar TL kuru, eldeki dolar miktarının dolar kuru ile çarpılmasıyla hesaplanır. Örneğin, bu yazı yazıldığı sırada 1 dolar 32,25 TL ediyor. Bu durumda 100 dolar, 3.225 TL olacaktır.

Bu dolar kuru hesaplaması, tüm döviz kurları için de geçerlidir.

Dolar TL kuru nasıl belirlenir?

Peki dolar TL kurunu belirleyen etmenler nelerdir? 

Bu sorunun cevabını anlamak için ana döviz kuru sistemlerini bilmeliyiz: sabit kur sistemi ve dalgalı kur sistemi. 

Türkiye’nin 1980’lere kadar uyguladığı sabit kur sisteminde merkez bankaları, herhangi bir döviz için sabit bir fiyat belirler ve dövizi sabit fiyattan alıp satar. Türkiye’nin bugün uyguladığı dalgalı kur sisteminde ise döviz fiyatı, serbest piyasa koşullarınca belirlenir. 

Öyleyse bugün dolar TL kurunu belirleyen etmenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Arz - Talep İlişkisi: Dolar kurunun ve aslında tüm döviz kurlarının belirlenmesinde ülkenin para birimine (Türkiye özelinde TL’ye) yönelik talep temel belirleyicidir. Talep fazla, arz ise sınırlıysa ve bu durum diğer faktörlerle de destekleniyorsa ilgili para biriminin değeri artar. 
2. Faiz Oranları: Faiz oranları, arz - talep ilişkisini düzenlemek için kullanılan finansal bir araçtır. Faiz oranlarını artırmak, para arzını sınırlayabilir. Bununla beraber, faiz artışı veya faiz indirimi yapmak tek başına dolar kuru üzerinde etkili değildir.
3. Enflasyon Oranları: Yüksek enflasyon insanların rezerv para birimi olan ve güvenilir bir finansal varlık olarak kabul edilen dolara yönelmesine yol açabilir. Bu ise ulusal para biriminin değerinin azalmasına neden olabilir. 
4. İstikrarlı Büyüme: İstikrarlı ve rasyonel bir ekonomik büyüme yatırımcıların ulusal para birimine duyduğu güveni artırır ve bu para biriminin değerini olumlu yönde etkileyebilir.
5. Siyasi İstikrar: Bir ülkenin siyasi durumu yatırımcıların risk algısı üzerinde doğrudan etkilidir. Siyasi istikrarsızlık dönemlerinde yabancı yatırımcılar ülkedeki yatırımlarını azaltır ve bu da dolar çıkışına yol açarak dolar arzını azaltabilir. Siyasi istikrar dönemlerinde ise tam tersi bir durum yaşanır.
6. Merkez Bankası Müdahaleleri: Merkez bankaları zaman zaman döviz kurlarını kontrol altına almak için piyasaya müdahale edebilir. Bu ise, örneğin dolar TL kurunda aşırı yükselişlerin ya da düşüşlerin önüne geçebilir.

Tüm bu etkenlerin bir ülkedeki döviz kurunu tek başlarına etkilemediklerini unutmamak gerek. Ekonomi ve finans, birçok farklı unsurun bir arada çalıştığı girift bir dünyadır. Bu nedenle, dolar kurunu değerlendirirken farkı etmenlerin birbiriyle ilişkilerini göz ardı etmemek gerekir.