Blok zincir ve kripto para dünyasının en popüler parçalarından biri kuşkusuz NFT ekosistemi. Değiştirilemez tokenlar, yani NFT’ler, benzersiz kripto varlıklardır ve sahiplik ispatı sunarlar. Bu sayede oyun sektöründen dijital sanata birçok alanda kullanılır olmuşlardır. Bugün bir metaverse ekonomisinden ya da play-to-earn oyunlarından bahsediyorsak bu da NFT’ler sayesinde mümkün olmuştur.
Artık devasa bir NFT ekonomisi de oluşmuş durumda. NFT pazar yerleri, günlük milyonlarca dolarlık işlem hacimlerine ulaşıyor. On milyonlarca dolara satılan NFT’ler görüyoruz. Peki bir NFT’nin fiyatı neye göre belirleniyor? Önce NFT nedir sorusuna kısaca cevap verelim, ardından NFT fiyatını belirleyen faktörlere gelin beraber bakalım.
NFT nedir?
NFT, herhangi bir varlığı temsil edebilen değiştirilemez, bölünemez ve benzersiz bir kriptografik varlıktır. NFT kısaltmasının açılımı “non-fungible token”, yani “değiştirilemez token”dır. Buradan da anlaşılabileceği üzere bir NFT, blok zincir üzerinde yaratılan ve çalışan bir tür tokendır. Ancak diğer tokenlardan farklı olarak her bir NFT kendine özgüdür ve gerçek bir varlığı temsil edebilir. Örneğin bir sanat eseri ya da resmi bir evrak NFT haline getirilebilir. Hiçbir NFT bir başka NFT’nin eşdeğeri olmadığından, yani her biri benzersiz olduğu için NFT’ler sahiplik kanıtı sunar. NFT’ler blok zincir üzerinde yaratıldığından ve blok zincirdeki veriler sonradan değiştirilemediğinden bu kesin bir sahiplik kanıtıdır.
Bunu açalım: Elinizde 1 Bitcoin (BTC) varsa ve onu başka birindeki 1 BTC ile değiştirirseniz, sahip olduğunuz varlık aynı olur. Fakat bir NFT ile başka bir NFT’yi takas ettiğinizde, bu iki NFT’nin piyasa değerleri aynı bile olsa elinizde tamamen farklı iki varlık olur. Bu sayede NFT’ler bir varlığın sahipliğini ispatlayan tokenlar olarak iş görebilir.
Bir NFT’nin fiyatı neye göre belirlenir?
Sanat NFT’leri, oyun NFT’leri, video NFT’leri… Bugün birçok farklı NFT türü var ve hepsi de NFT pazar yerlerinde alıcı buluyor. Peki bir NFT’nin fiyatı neye göre belirleniyor? Bir NFT’yi değerli kılan ne? Bu sorunun cevabı aslında üç kavramda gizli: Nadirlik, fayda ve somutluk. Bir NFT’nin fiyatını belirleyen kesin kurallar olmamakla beraber bu üç faktör, NFT’lerin fiyatının belirlenmesine rol oynar.
Nadirlik
NFT’ler benzersiz ve değiştirilemez tokenlar olduklarından NFT koleksiyonculuğu çok yaygındır. Nasıl bir resim koleksiyoncusu bir sanatçının orijinal eserini koleksiyonuna katmaya çalışıyorsa bir NFT koleksiyoncusu da nadir bir NFT’yi koleksiyonuna katmaya çalışır. Çünkü bir NFT, orijinal bir eser gibi benzersizdir, tektir ve orijinalliği de kesindir. Kimin tarafından ne zaman yaratıldığı blok zincir üzerinde görüntülenebilir. Yani bir NFT, orijinal bir tabloya ya da koleksiyonluk bir karta benzetilebilir. Nitekim birçok tablo, illüstrasyon, koleksiyonluk kart, hatta müzik eseri de NFT haline getirilmiştir. Bugün NFT pazar yerlerinde alım satımı yapılan ürünlerin çoğunu bu tür NFT’ler oluşturur.
Nadirlik, NFT’lerin fiyatını belirleyen en önemli faktörler arasında başı çeker. Çünkü bir NFT’nin eşsizliğini belirtir. Her NFT kendine özgü de olsa bazı NFT’lerden birden fazla kopya üretilirken bazıları tek kopya üretilir. Aynı varlıktan bir tek kopya üretildiğini varsayalım bir de birden fazla kopya üretildiğini: Arz-talep dengesinden dolayı tek kopya üretilen NFT’nin fiyatı daha yüksek olacaktır. Bununla beraber, nadirliğin fiyatı artıran bir faktör olabilmesi için ilgili NFT’nin ilgi görüyor olması gerekir. Örneğin ünlü bir ressamın tek kopya ürettiği bir NFT sanat eseri, yüksek fiyata satılabilir çünkü ondan dünyada sadece bir tane olacaktır.
Yani nadirlik, NFT’nin kaç kopya üretildiğine ve üreten kişinin ya da kurumun tanınırlığına göre belirlenir. Tüm koleksiyonluk ürünlerde olduğu gibi NFT’lerde de nadir ve popüler olan daha yüksek fiyata satılabilir.
Fayda
NFT’ler çoğunlukla koleksiyonluk dijital ürünler olarak düşünülüyor. Ancak bugün birçok NFT, sahiplerine çeşitli faydalar ve kullanım alanları sunmaktadır. Bir NFT’nin sağladığı da fayda da tıpkı nadirliği gibi onun fiyatının belirlenmesinde rol oynar. Örneğin, Decentraland (MANA) çok popüler bir metaverse oyunudur. Burada kullanıcılar sanal araziler alıp, bunlar üzerinde çeşitli yapılar inşa edebilir. Decentraland sanal arazileri ise NFT biçiminde var olur. Yani bir sanal arazinin NFT’si, Decentraland evreninde onun tapusu gibi düşünülebilir. Tabii bu sanal araziler sınırlıdır. Bu da bu NFT’leri nadir kılar. Hem faydasından hem de nadirliğinde dolayı ise Decentraland arazi NFT’lerinin fiyatları oldukça yüksektir.
Somutluk
Somutluk, NFT’lerin gerçek dünya ile ilişkisini ifade eden bir faktördür. NFT’ler her ne kadar kriptografik yöntemlerle oluşturulmuş dijital varlıklar olsa da gerçek dünyada kullanım alanları bulunabilir ya da fiziki varlıkları temsil edebilir. Bir NFT’nin gerçek dünyayla ilişkisinin bulunması, yani yüksek bir somutluk derecesine sahip olması, onun değerini artırır.
NFT nasıl alınır?
NFT’ler NFT pazar yeri adı verilen platformlar üzerinden alınıp satılabilir. Bu platformlarda genelde Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH), Solana (SOL) gibi kripto paralar kullanılır.
NFT pazar yerleri rehberimizi okumak için tıklayın.