Terra (LUNA) 2018’de Do Known ve Daniel Shin tarafından kurulmuş bir algoritmik stablecoin projesidir.
Terra blok zincir protokolü, kullanıcılarının algoritmik stablecoinler yaratmasını sağlar. Terra blok zinciri, kullanıcılarının anında TerraUSD (UST) stablecoinleri harcamasına, biriktirmesine, alıp satmasına veya takas etmesine olanak tanır. Bu stablecoinlerin fiyatının, arzı talebe göre otomatik olarak ayarlayan bir algoritma aracılığıyla daima 1 ABD Dolarına denk şekilde tutulması amaçlanır.
Bu makalemizde son zamanlarda yaşanan korku ve fiyat hareketleri ile sürekli gündemde yer alan UST ve LUNA coinin çalışma yapısını ve geleceğini beraber inceleyeceğiz.
LUNA Nedir?
LUNA coin, Terra ekosisteminin yerel yönetişim tokenıdır. Terra üzerinde oluşturulan her bir stablecoin için o değerde LUNA coin yakılmakta ve kalıcı olarak dolaşımdan kaldırılmaktadır. Kullanıcılar yine aynı şekilde ellerindeki stablecoinleri Terra üzerinden kolayca gerçek değerinde LUNA coine dönüştürebilmektedir. Daha net bir ifade ile açıklamak gerekirse, kullanıcılar LUNA coin yakarak yeni Terra stablecoinleri üretirler.
Terra (LUNA) ağındaki stablecoinler, itibari para muadilleri ile isimlendirilir. Örneğin, Terra’nın ABD dolarına endekslenmiş stablecoini TerraUSD (UST) olarak anılır. Stablecoinlerin öncelikli değeri her zaman fiyat istikrarına sahip olmasıdır. Bu yüzden Terra protokolü, arz ve talebin her zaman dengeli olmasını sağlayarak Terra stablecoininin fiyatını korumayı amaçlamaktadır.
TerraUSD (UST) Nedir?
TerraUSD (UST), Terra ağı üzerinde LUNA coin teminat gösterilerek oluşturulmuş bir algoritmik stablecoindir. UST değeri algoritmik ve teorik olarak her zaman 1 ABD Dolarına eşit olacak şekilde tasarlanmıştır. Peki bu algoritmik sistem nasıl çalışmaktadır?
LUNA ve UST İlişkisi
LUNA ve UST birbirinin fiyat hareketlerine göre şekillenen bir yapıya sahiptir. 1 UST yaratabilmek için 1 USD değerinde LUNA coin yakılması gerekmektedir. Yakılan her LUNA coin ile dolaşımdaki miktar azaldığından LUNA fiyatı bu işlemden pozitif olarak etkilenir. LUNA fiyatı yükseldikçe 1 LUNA ile daha fazla UST yaratılabilir. UST yakımı sırasında ise bu süreç tam tersine işlemektedir. Elinde 1 UST olan kişi Terra platformu üzerinden bu UST’yi 1 USD değerinde LUNA coine dönüştürülebilmektedir. Yani platform üzerinden UST, LUNA’ya veya LUNA, UST’ye kolayca dönüştürülmektedir.
Luna Foundation Guard (LFG) Nedir?
Luna Foundation Guard (LFG), LUNA ve UST projelerinin arkasındaki şirket olan Terra'yı yöneten organizasyondur. LFG, 2022 yılında UST ve LUNA piyasada ciddi bir hacme ulaşması ile hazinesine Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) ve Avalanche (AVAX) gibi kripto paraları eklemiştir. LFG tarafından yönetilen bu hazinenin UST ve Terra platformu üzerinden çıkarılan diğer stablecoinler için acil durum rezervi olarak faaliyet göstermesi planlanmıştır.
LUNA ve UST Neden Sert Bir Şekilde Düştü?
LUNA coin ve UST ile ilgili mayıs ayının başından birçok haber yapılmış ve rezervlerin yeteri kadar koruyucu olmadığı iddia edilmişti. Kripto para piyasalarında ve LUNA fiyatında yaşanabilecek dalgalanmaların UST özelinde 1 USD düzeyinde olan fiyat istikrarını bozabileceği yorumları yapılmıştı. Olayın fitili ise 7 Mayıs’ta Curve Finance (CRV) üzerinde ateşlendi. Curve üzerinde yer alan UST ve diğer stablecoinlerin olduğu havuzda UST dengesi, büyük bir satış ile bozuldu. Bu satış, merkezi borsalardaki korkuyu da tetikledi ve merkezi borsalarda da UST satışları gerçekleşti. Böylece değerinin her zaman 1 USD’ye denk olması amaçlanan 1 UST’nin fiyatı 0,92 USD seviyelerine kadar geriledi. Terra kurucularından Do Known’un açıklamaları ve müdahalesi, fiyat dengesini kısa süreliğine yeniden sağladı.
Sonraki günlerde UST tarafında sağlanan fiyat dengesi yeniden bozuldu ve 1 UST fiyatı ilk etapta 0,6 USD’ye, sonrasında ise 0,2 USD’ye kadar geriledi. Bu süreç içerisinde LFG hazinesinde bulunan Bitcoin’lerin satılacağı dedikodusu ile bütün kripto para piyasası sert bir şekilde düşmeye başladı. LFG tarafından yapılan bütün hamlelere rağmen, UST üzerinde fiyat istikrarı sağlanamadı.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, UST ve LUNA birbirine doğrudan bağlı iki kripto paradır. UST üzerinde fiyat dengesi bozulunca, yatırımcılar UST alıp bunu Terra platformu üzerinden kolaylıkla 1 USD’lik LUNA coine dönüştürdüler ve LUNA coinleri satmaya başladılar. Böylece, piyasada LUNA ve UST için oluşan kötü algıyla da birlikte denge iyiden iyiye bozuldu ve LUNA coin arzı sürekli artmaya başladı. LUNA fiyatı düştükçe yatırımcılar 1 UST yakarak daha fazla LUNA kazdılar. Böylece LUNA üzerinde ciddi bir fiyat baskısı oluştu.
Terra kurucularından Do Known, durumun daha da kötüleşmesi üzerine Terra’da oylama başlattı ve UST’den LUNA’ya günlük dönüştürme miktarı sınırının artırılması için Terra topluluğuna başvurdu. Bu teklifin çoğunluk tarafından kabul edilmesi ile LUNA coin fiyatı üzerinde ciddi bir baskı oluştu. Yapılan bu değişiklik ile birlikte UST’nin fiyat dengesinin sağlanması için LUNA coin feda edildi.
Bütün bu süreç içerisinde LUNA coin fiyatı yüzde 99,99'a varan bir oranda düşüş gösterdi ve sadece bir ay içinde aylık zirvesi 99,24 dolardan 12 Mayıs 2022 itibarıyla 0,033 dolara kadar geriledi. UST fiyatı ise teorik fiyatı olan 1 dolar seviyesinden yüzde 80 oranında düşüş yaşadı.
Sonuç
LUNA coin ve UST üzerinde yaşanan bu sert düşüş ve piyasa hareketleri, bütün kripto para ekosisteminde korkuya yol açtı ve sert düşüşler yaşandı. Do Known tarafından sunulan kurtarma planı ile UST fiyatında stabilite sağlanması için LUNA coin adeta feda edilmiş oldu. Uzun vadede UST üzerinde stabilite sağlansa bile LUNA’nın arzının o tarihe kadar sürekli artacak olması ve yaşanan ciddi güven kaybı kripto para piyasalarında derin etkiler bırakacak.