Kim desteklediği takımın yönetiminde söz sahibi olmayı, özel ürünlerine ulaşabilmeyi veya ayrıcalıklarından yararlanabilmeyi istemez ki? İşte size bunu verebilecek bir araç: fan token’lar!
Chiliz borsası ile başlayan bu furyada PSG Fan Token’dan Inter Milan Fan Token’a; Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe, Trabzonspor gibi Türk takımlarının token’larından Formula 1 ekiplerininkine fan token’lar en popüler kripto para türleri arasında yerini çoktan aldı. Peki ama gerçekten, fan token’lar nedir ve ne işe yararlar?
Bu yazımızda aşağıdaki sorulara cevap vereceğiz:
- Fan token nedir?
- Fan token’lar ne işe yarar?
- İlk fan token hangisi?
- En popüler fan token’lar hangileri?
Fan Token Nedir?
Bir kavramı anlamanın ilk adımı, onun sözlük anlamını öğrenmektir. Öyleyse sormamız gereken ilk soru şu: Fan token ne demek?
“Fan”, Türkçede “hayran”, “taraftar”, “destekçi” gibi anlamlara gelen İngilizce bir sözcük. “Token” sözcüğünü ise muhtemelen hepiniz biliyorsunuz. “Madeni para” anlamına gelen “token” sözcüğü, blockchain ve finans dünyasında uzun süredir kripto paralar için kullanılıyor. Öyleyse fan token’ın “taraftar kripto paraları” demek olduğunu söyleyebiliriz.
Bu kripto para türü, özellikle Avrupa Futbol Şampiyonası ya da Dünya Kupası gibi dev turnuvaların düzenlendiği dönemlerde iyiden iyiye popülerlik kazanıyor. Pek çok kişi, kripto paralarla çok ilgilenmese bile favori gördüğü takımın token’ına yatırım yapıyor. Ama fan token’lar bunun ötesine geçti. Taraftarların sevdikleri kulüpler ve sporcularla etkileşime girmeleri için yeni bir yol; kulüpler ve sporcular için de yeni bir finansman fırsatı yaratarak blockchain dünyasında kendisine çoktan kalıcı bir yer edinmeyi başardı.
Fan Token’lar Ne İşe Yarar?
Şimdi bu kripto para türünün işlevlerine biraz daha yakından bakalım. Yani, koskca İtalyan devi Inter coin çıkarıyor; PSG, Barcelona, Juventus ya da Manchester City de öyle… Peki ama bu kripto paralar ile ne sunuyor ve ne kazanıyor?
Aslında fan token’ların bir tane temel işlevi bulunuyor: Kulüpler ve sporseverler arasında yenilikçi, doğrudan, daha interaktif bir iletişim geliştirmek. Bu bağlamda birçok fan token projesi, sahiplerine şu avantajları ve olanakları sunuyor:
- Oy Hakkı: Kulüplerin yönetiminde söz sahibi olabilmek ve forma tasarımları ya da bilet fiyatları gibi çeşitli yönetim kararlarında oy kullanabilmek.
- Özel Ürünler ve Hizmetler: Kulüplerin çeşitli ayrıcalıklı hizmetlerine ve ürünlerine erişebilmek. Örneğin, Galatasaray Fan Token (GAL) sahipleri bazı dönemlerde kombinelerini erkenden satın alma, VIP maç biletleri alma ya da imzalı formalara erişim gibi avantajlar elde eder.
- Özel Etkinlikler: VIP müze turları, stat turu veya takım antrenmanı ziyareti gibi özel etkinliklere katılım hakkı elde etmek.
- Yatırım Değeri: Kripto para al - sat işlemleri yaparak gelir elde edebilmek.
Fan token’lar, kulüpler için de yeni bir gelir modeli ve taraftarlarıyla iletişim kurmanın yeni bir yolunu sunuyor.
Fan Token’ların Başlangıcı: Chiliz (CHZ)
İlk fan token’lar, 2018’de kurulan Socios ve onun üst markası olan Chiliz (CHZ) tarafından piyasaya sürüldü. Chiliz borsası, Paris St. Germain’in coin’i olan PSG Fan Token (PSG) ve Juventus’un coin’i Juventus Fan Token (JUV) ile ilk fan token’larını 2019’da duyurdu ve 2020 yılında listeledi.
Başlangıçta Ethereum (ETH) tabanlı ERC-20 token’ı CHZ’yi piyasaya süren Chiliz, daha sonra kendi Ethereum Sanal Makinesi (EVM) uyumlu blokzincirini geliştirdi. O zamandan beri Chiliz blokzinciri üzerinde onlarca fan token oluşturuldu. CHZ coin ise hâlâ bir ERC-20 token’ı olarak varlığını sürdürse de Chiliz blokzincirinde wCHZ (wrapped-CHZ) olarak bulunuyor.
2024 yılı itibarıyla Socios ve Chiliz ekosistemlerinde token’ları bulunan 70’ten fazla futbol, basketbol, Formula 1 ve e-spor kulübü var. Bunlar arasında Galatasaray Fan Token (GALA), İstanbul Başakşehir Fan Token (IBFK), Trabzonspor Fan Token (TRA), Göztepe Fan Token (GOZ), Alanyaspor Fan Token (ALA), Gaziantep FK Fan Token (GFK) gibi Türk kulüplerinin token’ları da yer alıyor. Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın coin’leri ise Chiliz blokzincirinde bulunmuyor.
En Popüler Fan Token’lar Hangileri?
Kripto para yatırımcıları, spor meraklıları ve taraftarlar, Socios’un ve Chiliz’in kurulduğu günden beri fan token’lara ilgi gösteriyor. Bu ilgi özellikle Dünya Kupası, Avrupa Futbol Şampiyonası, UEFA Şampiyonlar Ligi Finali dönemlerinde iyice artıyor. Örneğin, Arjantin ile Fransa arasında oynanacak 2022 Dünya Kupası Finali’nden önceki iki günde Arjantin milli takımının coin’i tam yüzde 23 yükseldi.
Peki ama en popüler fan token’lar hangileri? Yatırımcılar en çok hangi taraftar coin’lerini tercih ediyor?
CHZ Coin
Chiliz blokzincirin ve ekosisteminin kripto para birimi CHZ coin, 70’ten fazla fan token’ın alım - satımında kullanıldığı için en popüler fan token konumunda. Aslında $CHZ, en popüler altcoin’ler listelerinde de daima yer alıyor.
Inter Milan Fan Token (INTER)
Chiliz tabanlı bir fan token olan Inter Milan Fan Token (INTER) ya da kısaca Inter coin, İtalyan devinin kripto parası. 2022/23 sezonunun Şampiyonlar Ligi finalisti ve 2023/24 sezonunun Serie A şampiyonu Inter, dünyanın en popüler futbol kulüplerinden; elbette kripto para birimi de öyle!
PSG Fan Token (PSG)
İlk fan token’lardan PSG coin, yine Chiliz blockchain tabanlı bir kripto para birimi. Fransa’nın en güçlü futbol kulübünün bu kripto para birimi de yatırımcıılar tarafından her zaman yakından izleniyor. Öyle ki, bu yazı yazıldığı sırada $PSG, işlem hacmi bakımından en büyük fan token konumunda.
Napoli Fan Token (NAP)
Diego Armando Maradona’nın efsanesi olduğu Napoli, belki İtalya’nın bile en güçlü kulübü değil ama dünyanın dört bir yanında, onlarca milyon hayranı var. Bu nedenle Napoli Fan Token (NAP) ya da kısaca Napoli coin, oldukça ilgi çekiyor.
FC Barcelona Fan Token (BAR)
“Mes que un club”, yani “bir kulüpten daha fazlası” olan FC Barcelona, dünyanın en çok taraftara sahip kulüpleri arasında yer alıyor. Barcelona’nın kripto para birimi BAR ise piyasa değeri bakımından PSG coin’in hemen ardından geliyor.
Fan Token’lar Ne Zaman Yükselir?
Fan token’ların değerinin neye göre belirlendiği hep merak edilir. Birçok finansal varlıkta ve kripto para biriminde olduğu gibi bu kripto para türünde de fiyatları etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bununla beraber, “Fan token’lar ne zaman yükselir?” sorusunun cevabı genelde şunlarla ilgilidir:
- İlgili kulübün performansı. Örneğin, 2021/22 sezonunda Inter Milan ve AC Milan, Serie A şampiyonluğu için sıkı bir yarış içindeydi. Son haftalara doğru Inter, Bologna’ya yenilince AC Milan büyük bir avantaj elde etti. Bunun sonucunda Inter coin fiyatı düşerken, Milan coin fiyatı ise tam yüzde 43’lük bir artış gösterdi!
- İlgili kulübün veya platformun (örneğin, Chiliz’in) finansal performansı.
- Kripto para piyasasının genel durumu.
Tüm kripto paralar gibi fan token’lar da güvenilir kripto para borsaları üzerinden alınıp satılabilir.