Blok zincir çatallanmaları, esasen blok zincir ağındaki bir bölünmedir. Bir blok zincir ağı, açık kaynaklı bir yazılımdır ve kodları serbestçe kullanılabilir. Bu, herkesin blok zincirde iyileştirmeler önerebileceği ve kodları değiştirebileceği anlamına gelir. Açık kaynaklı yazılım üzerinde deney yapma olanağı kripto para birimlerinin temel bir parçasıdır ve blok zincirdeki yazılım güncellemelerini de kolaylaştırır.
Çatallanma, farklı madencilerin yazılımları yanlış hizalandığında ortaya çıkar. Hangi blok zincirini kullanmaya devam edeceklerine madencilerin kendisi karar verir. Devam edilecek blok zincire oy birliğiyle karar verilmezse iki farklı blok zincir versiyonu ortaya çıkabilir. Bu tür olaylar etrafında artan fiyat oynaklığı dönemleri olabilir.
Çatal Nedir?
İki madenci aynı anda bir blok bulduğunda bir çatal oluşur ve bu da bloklardan birinin geçersiz blok olarak atılmasına neden olur. Çatal oluşması ağdaki işlemleri yöneten protokolü (örneğin, Bitcoin Cash) yükseltme veya değiştirme konusunda bir anlaşmazlık varsa da gerçekleşebilir. Bu, farklı işlem geçmişlerine sahip iki farklı dalın oluşturulmasına neden olabilir. Bitcoin Cash örneğinde bir dal Bitcoin’in çekirdek yazılımının mirasçısıyken, diğeri Bitcoin Cash yazılımının mirasçısıdır. Orijinal blok zinciri kesintisiz olarak devam eder ve her yeni dal, bir çatal oluşturarak kendi blok setine sahip olur.
Çatallar nasıl çalışır?
Çatallar, blok zincirin yazılım protokolünde değişiklikler yaparak çalışır. Genellikle yeni tokenlerın oluşturulmasıyla ilişkilendirilirler. Yeni kripto para birimleri sıfırdan oluşturulabileceği gibi mevcut kripto para birimi blok zincirini çatallamak ile de oluşturulabilir.
Sıfırdan yeni tokenler oluşturmak en yaygın yöntemdir. Bu yöntemde mevcut kod kopyalanır ve daha sonra değiştirilerek yeni bir token olarak başlatılır. Ardından ağın sıfırdan inşa edilmesi gerekir. İnsanlar da yeni kripto para birimini kullanmaya ikna edilmelidir. Bu yöntemin bir örneği, Bitcoin klonu olarak başlayan Litecoin’dir. Kurucular Bitcoin kodunda değişiklikler yaptı, insanlar buna ikna oldu ve Litecoin popüler bir kripto para birimi haline geldi.
Alternatif yöntem ise mevcut blok zincirini çatallamaktır. Bu yöntemle sıfırdan başlamak yerine mevcut blok zincirinde değişiklikler yapılır. Ağ bölünürken blok zincirinin iki versiyonu oluşturulur. Örneğin, Bitcoin Cash bu şekilde yaratılmıştır. Bitcoin'in geleceğiyle ilgili farklı görüşler, orijinal kripto para biriminden (Bitcoin) yeni bir kripto para biriminin (Bitcoin Cash) yaratılmasına yol açmıştır.
Blok zincirdeki neredeyse tüm sapmalar çatallanma olarak kabul edilebilir ancak kabaca iki tür çatallanma vardır: Hard fork (Sert çatallanma) ve Soft fork (yumuşak çatallanma).
Hard fork (Sert çatallanma) ve Soft fork (Yumuşak çatallanma)
Hard fork, yazılımda yapılan köklü bir değişikliktir ve tüm kullanıcıların yazılımı en son sürüme yükseltmesini gerektirir. Yazılımın önceki sürümünde çalışan düğümler yeni sürümde çalışmaz. Hard fork, blok zincirinin önceki versiyonundan kalıcı bir farklılığı ifade eder. Yeni sürüm için oybirliğiyle onay verilmemişse aynı yazılımın varyantını kullanan iki blok zinciri de ortaya çıkabilir. Bitcoin'den Bitcoin Cash yaratılması, hard forka bir örnektir.
Soft fork ise hard forka kıyasla önceki sürümlerle uyumludur. Yükseltilmiş blok zincir, işlemlerin doğrulanmasından sorumludur. Ancak güncellenmeyen düğümler, yeni blokları doğrulanmış olarak görmeye devam eder. Bu sadece tek yönlü çalışır; yükseltilmiş blok zinciri, güncellenmemiş düğümleri tanımaz. Soft forkun çalışması için madencilerin çoğunun yükseltme yapması gerekir. Yeni kuralları ne kadar çok madenci kabul ederse, çatallanma sonrası ağ o kadar güvenli olacaktır. Soft forklar, diğerlerinin yanı sıra hem Bitcoin hem de Ethereum blok zincirlerinde kullanılmıştır. Genellikle yazılım yükseltmelerini uygulamak için kullanılırlar. Bitcoin’deki BIP 66 buna bir örnek olarak verilebilir.
Kripto para çatallanması, belirli bir dijital para biriminin ikiye bölündüğü bir örnektir. Para biriminin yazılımının geliştiricileri arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle çatallar oluşabilir. Bu olduğunda, geliştirme ekibinin bir kısmı, projenin kendi versiyonunu uygulayarak ortaya birden fazla kripto para birimi türü çıkmasına yol açar. Kasım 2018’de meydana gelen Bitcoin Cash çatallanması, böyle bir çatallanmaydı. Bitcoin Cash ekibi, orijinal Bitcoin'i ve yazılımını destekleyenler tarafından olumlu görülmeyen değişiklikler uyguluyordu. Bu, bazı orijinal ekip üyelerinin yazılım sürümlerini yeni kurallar ve özelliklerle uygulamalarına yol açtı.
Başka bir örnek ise Ethereum platformunun üzerine inşa edilmiş merkeziyetsiz, özerk bir organizasyon olan DAO'nun hacklenmesinden sonra Ethereum Classic'in Ethereum'dan ayrılmasıdır.
Kripto para birimim çatallanırsa yatırımıma ne olur?
Kripto para biriminiz çatallanırsa her iki zincirde de, yani hem yeni oluşan zincirde hem de eski zincirde, aynı sayıda kripto paraya sahip olursunuz. Bu durumda, hangi dal ile devam etmeyi istediğinize karar vermeniz gerekir. Hangi grubu veya kripto parayı destekleyeceğiniz konusunda tereddütünüz varsa bir karar vermeden önce ikisini de kapsamlı şekilde araştırmak en iyisidir.
Hangi çatalın daha iyi olduğunu ne belirler?
Her projenin veya kripto para biriminin niteliğini belirleyebilecek birkaç faktör vardır. İki çatal arasında seçim yaparken göz önünde bulundurulması gereken ana faktörlerden biri, madenciler veya yatırımcılardan hangisinin daha fazla desteğe sahip olduğudur. Bunu hard fork gerçekleşmeden önce belirlemek zor olabilir ancak seçiminizi yapmadan önce bu faktörü akılda tutmak çok önemlidir. İki kripto para projesinden hangisinin daha uzun süredir var olduğunu ve uzun bir süre boyunca değerini kanıtladığını düşünmek de akıllıca olabilir.
Bunun mükemmel bir örneği Ethereum Classic’te bulunabilir. 1 Ağustos 2017'deki hard forktan sonra Ethereum; Ethereum (ETH) ve Ethereum Classic (ETC) olmak üzere iki ayrı kripto para birimine ayrıldı. Bölünme, DAO'daki yaklaşık 3,6 milyon Ether'in bir bilgisayar korsanı tarafından çalınmasına yol açan sorunlardan kaynaklandı. Bu fonların geri ödenmesi gerekiyordu ancak topluluk içinde yaşanan tartışmaların ardından hiçbir ödeme yapılmadı ve fonlar kaybedildi. Bu, eski zinciri hala destekleyenler ile yeni bir Ethereum projesine atılanlar arasında bir sürtüşmeye yol açtı.
Bu bölünme, topluluk içinde bir kargaşaya neden oldu ve birçok kullanıcının ve madencinin ETH ya da ETC taraflarından birini seçmesine yol açtı. ETH'yi seçenler, yeni ERC20 tokenlerı için alım satımı sürdürdüler ve projeye, her alanda etkileyici bir şekilde büyümesine yardımcı olan muazzam bir İlk Coin Teklifi (ICO) yatırımı artışı sağladı. Öte yandan, ETC'ye bağlı kalmayı seçenler, blok zinciri teknolojisindeki ideolojik değişmezlik ve dürüstlük kavramıyla daha fazla ilgilendiler ve Ethereum üzerinde doğası gereği dürüst olmayan bir eylem olarak gördükleri bir şeyi onaylamak istemediler.
Bu anlaşmazlık onların çatışmasındaki ana faktördü ve teoride iyi bir fikir olsa da sonunda her iki projenin de çöküşüne yol açtı. Ancak zaman geçtikçe, hard fork sırasında ETH ile devam etse bile ETC ile benzer ideolojileri temsil eden daha birçok kripto para birimi ortaya çıkmaya başladı.
Her iki çatalın da var olması mümkün mü?
Çatallanma, kripto para birimi tarihi boyunca birçok kez gerçekleşmiştir. Bir hard fork meydana geldiğinde genellikle çok farklı fikirlere ve amaçlara sahip iki taraf ortaya çıkar. Bu durumlarda, topluluklar genelde iki taraftan birini destekler. Bunun sonucunda her iki zincir de uzun süre aktif kalabileceği gibi bir taraf tamamen kaybolabilir.
Kripto para çatallanmaları hakkında bilgi sahibi olmanın en iyi yolu nedir?
Yaklaşan kripto para çatallanmaları hakkında bilgi sahibi olmanın birkaç yolu vardır. Reddit ve Twitter gibi sosyal medya platformları, yaklaşmakta olan çatallanmalarla ilgili doğrudan ve güncel bilgi almak için harika kaynaklardır. Yeni bir kripto para birimi çatalı duyurulduğunda, bu çevrimiçi toplulukların üyeleri mümkün olduğunca fazla bilgi sağlayacaktır.