Yüksek frekanslı işlemler (high frequency trading), çok sayıda siparişin saniyenin kesirleri içinde işlem görmesini içeren bir algoritmik ticaret türü olarak bilinmektedir. HFT, piyasaları analiz etmek ve kısa zaman dilimleri içinde çok sayıda siparişi gerçekleştirmek için yüksek frekanslı finansal verilerden ve gelişmiş elektronik ticaret araçlarından yararlanmaktadır.
Yüksek frekans alım-satımı yapan tüccarlar, zamanla önemli bir kârda toplanan küçük miktarlarda kar elde etmeyi hedefleyerek, işlemlere hızlı bir şekilde girip çıkarlar. Tipik olarak, daha hızlı yürütme hızlarına sahip algoritmalar, daha yavaş yürütme hızlarına sahip algoritmalara göre bir avantaja sahiptir.
Yüksek frekanslı alım-satım işlemi (High-Frequency Trading, HFT), güçlü bilgisayarlar ve özel ekipman kullanan algoritmik ticaret etrafında dönen bir alım-satım işlem sistemi veya yaklaşımı olarak bilinmektedir. Yüksek hızlı alım-satım işlemi yürütmek, çok sayıda işlemi içermekte ve çok kısa zaman dilimlerine odaklanmaktadır. HFT genellikle karmaşıktır ve bu tekniği tercih edenler çoğunlukla kurumsal yatırımcılar olmaktadır.
HFT, sabit bir likidite akışı sağladığından ve potansiyel olarak yüksek teklif-talep spreadlerini ortadan kaldırdığından piyasa koşullarını iyileştirebilmektedir. Piyasalar üzerindeki bu olumlu etki nedeniyle, bazı borsalar HFT sağlayıcıları için indirim veya indirimli ücretler sunarak HFT'yi teşvik etmektedirler. Öte yandan, algoritmalar herhangi bir insan etkileşimi olmaksızın milisaniyeler içinde kararlar alabildiğinden, HFT piyasalarının volatilitesini önemli ölçüde artırabilmektedir.
HFT aynı zamanda tartışmaya açık bir alım-satım yöntemidir çünkü sağladığı likidite son derece hızlı bir şekilde görünüp kaybolabilir ve diğer tüccarların bundan yararlanmasını engeller.
HFT algoritmalarının küresel piyasalardaki alım-satım hacminin önemli bir kısmından sorumlu olduğu tahmin edilmektedir. Bu algoritmaların karmaşıklığından dolayı, genellikle yalnızca büyük finans kurumları bu alım-satım yöntemine erişebilir.
Adından da anlaşılacağı gibi, HFT tamamen hız ile ilgilidir. HFT tekniği, birden fazla borsada aynı varlık fiyatları arasındaki en küçük fiyat değişikliklerini ve tutarsızlıkları analiz etmek için çeşitli algoritmalar kullanmaktadır. Genellikle, HFT platformları ve sistemleri saniyede birkaç pozisyonu otomatik olarak açıp kapatabilmekte ve aksi takdirde çıplak gözle fark edilmeyecek kısa vadeli hedefleri hedefleyebilmektedir.
HFT'nin Temel Elementleri
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, yüksek frekanslı alım-satım işleminin net bir tanımını kullanmış olmasa da, yüksek frekanslı alım-satım işleminin beş temel yönünü vurgulamıştır, bunlar:
- Emirleri oluşturmak ve yürütmek için yüksek hızlı ve karmaşık programların kullanımı,
- Veri akışındaki olası gecikmeleri ve gecikmeleri azaltmak için borsalar ve diğer hizmetler tarafından sunulan sıralama hizmetlerini kullanmak,
- Pozisyonların açılması ve tasfiyesi için çok kısa zaman dilimlerinden yararlanmak,
- Gönderildikten kısa bir süre sonra iptal edilen birden fazla siparişin gönderilmesi,
- Gece aşırı riskten kaçınmak olarak bilinmektedir.
Çoğu perakende satıcı HFT katkısının farkında olmasa da, HFT tüm pazarların ayrılmaz ve önemli bir parçasıdır. Çoğu perakende satıcı, az çabayla daha fazla kar elde etmekle ilgilenmekte ve HFT ise bunu başarmak için ideal görünmektedir. Ancak, HFT stratejilerinin başarısı büyük ölçüde kullanılan algoritmalara ve ekipmanlara bağlı olmaktadır. Pratik hayatta ise, kurumsal yatırımcıların en iyi algoritmalara erişebilen kişiler olduğu söylenmektedir.
Yüksek Frekanslı Alım-Satım İşlemi Nasıl Çalışır?
Tahmin edilebileceği gibi HFT sürecine dahil olan çok fazla sayıda otomasyon bulunmaktadır. Ancak bu otomasyon sayısı, herkesin bu yöntemi kullanabileceği anlamına gelmemektedir. Bir başka deyişle, yüksek frekanslı alım-satım işlemi yapmak için kullanılan bilgisayarlar, tüm kripto para birimlerini milisaniyeler ile sürekli olarak analiz eden karmaşık algoritmaları barındıracak şekilde programlanmıştır.
Algoritmalar, ticaret uzmanları tarafından oluşturulmuş ve ne kadar profesyonel olurlarsa olsunlar, satıcıların geri kalanı tarafından gözlemlenemeyen eğilimleri ve diğer ticaret tetikleyicilerini tespit etmek için tasarlanmıştır. Analize dayalı olarak, programlar otomatik olarak çok sayıda pozisyonu yüksek hızda açmaktadır. Ana hedef ise algoritma tarafından tespit edilen ve ortaya çıkan trendlerden ilk yararlanan olmaktadır.
Büyük bir kurum veya whale (balina), belirli bir kripto para biriminde büyük bir uzun veya kısa pozisyon açtığında, fiyat işlemden sonra pozisyonun tarafını takip etme eğilimindedir. Genel olarak, yüksek frekanslı satıcılar tarafından kullanılan algoritmalar, bu fiyat hareketlerini araştırmak ve karşı tarafta alım-satım yapmak için oluşturulmuştur. Buna örnek olarak, kripto para biriminin büyük bir satışı fiyatları aşağı çekebilmektedir. Ancak algoritmalar, kripto para birimi normale döndüğünde “düşüşü satın alır” ve pozisyonlardan çıkmaktadır.
HFT Kripto Alım-Satım İşleminde Uygulanabilir mi?
Kripto para alım-satımına yüksek frekans uygulanabilmektedir, ancak herkes bunu uygulayamamaktadır. HFT'nin kripto alım-satım işleminde kapsamı ve kapasitesi, kripto alanı daha değişken, fırsatlar ve risklerle dolu olsa bile normal pazarlarda görüldüğü gibidir. Kripto alanında kullanılan temel HFT uygulamalarından biri kolokasyondur. Kolokasyon, bir alım-satım sunucusu borsanın veri merkezine mümkün olduğunca yakın yerleştirildiğinde kullanılmaktadır. İdeal olarak, sunucu veri aktarımında minimum gecikme sağlayarak, piyasa ile aynı kısımda bulunmaktadır. Perakende satıcılar için veri iletimindeki hafif gecikmeler o kadar önemli değildir. Ancak her milisaniye kurumsal satıcılar için bir fark yaratabilmektedir.
Kolokasyonun yanı sıra HFT algoritmaları, kripto para piyasasında arbitraj ve kısa vadeli ticaret amacıyla da yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kripto Piyasasında Yüksek Frekanslı Alım-Satım Nasıl Uygulanır?
Yüksek frekanslı alım-satıma dayalı birkaç alım-satım sistemi ve stratejisi bulunmaktadır. Yatırımcıların gelişen piyasa trendlerinden ilk yararlanan kişiler olmalarına yardımcı olmaktadırlar. Sıradan satıcılar, karmaşık alım-satım algoritmaları kullanmadıkları için genellikle bu ayrıcalıktan hariç tutulmaktadır.
Kriptoda HFT Ne Zaman Kullanılır?
Yükseltilmiş alım-satım algoritmasının %100 verimli olduğundan emin olunduğunda yüksek frekanslı alım-satım kullanılabilmektedir. Ayrıca bunun bir aldatmaca olmadığından emin olmak da gerekmektedir. Güvenilir bir algoritmanın bile ancak onu oluşturan kişi kadar iyi olduğu da unutulmamalıdır. Bu nedenle, yüksek frekanslı alım-satım işlemine girmeden önce durum tespiti yapmak mantıklı olacaktır.
HFT’nin Faydaları
Tıpkı herhangi bir günlük alım-satım veya diğer alım-satım stratejisi gibi, HFT avantajlara ve sınırlamalara sahip olmaktadır. Sonuçta, herhangi bir kişiye uygun olan seçenek bir başka kişi için uygun olmayabilmektedir. Yüksek frekanslı tekniklerle kripto alım-satım işlemi avantajlarına genel bir bakış aşağıdaki gibidir:
- Hız ve otomasyondan elde edilen kârdan yararlanmayı sağlamaktadır. Satıcılar için HFT'nin ana faydası hız ve otomasyonla ilgilidir. Bunun temel nedeni, algoritmaların piyasa fırsatlarını tespit etmek ve dakikalar, saniyeler içinde yüzlerce pozisyon açmak için insan müdahalesine ihtiyaç duymamasıdır. Ayrıca, HFT alım-satım platformu fiyat trendlerini herkesten önce tespit edebilmektedir.
- Ticaret piyasalarını sürdürmek için likidite sağlamaya yardımcı olmaktadır. HFT'nin pazar için sürdürülebilir faydalar sağladığına inanılmaktadır. Buna örnek olarak, kısa vadeli olmasına rağmen daha fazla likidite getirerek teklif sorma yayılmalarını azaltmaktadır. 2012'de Kanadalı yetkililer, yüksek frekanslı alım-satım işlemlerini caydıran alım-satım ücretleri getirmiştir. Kısa bir süre sonra ise, yayılma neredeyse %10 artmış ve birçok yetkili bir neden-sonuç gözlemleme fırsatı bulmuştur. Bununla birlikte, birçok kişi HFT'nin fiyat manipülasyonu riski olmasına rağmen, fiyat keşfi ve fiyat oluşum süreçlerinde yardımcı olduğuna inanmaktadır.
- Olası hataları ortadan kaldırmayı sağlamaktadır. Yüksek frekanslı alım-satım işlemi, insan hatasını ortadan kaldırmaktadır. Bunun nedeni, ticaret sisteminin piyasaları analiz etmek ve ticaret sürecini yürütmek için karmaşık matematiksel süreçler kullanmasıdır. Bu nedenle, genellikle manuel alım-satım yapan kişiler kayıplarından sorumlu olan korku ve duygulardan kaynaklanan kötü karar riskine sahip değildir.
HFT'nin Sınırlamaları ve Eleştirilmesi
Tüm fayda ve fırsatlara rağmen HFT, tartışmalı bir faaliyet olarak da bilinmektedir. Birçok yargı bölgesi, potansiyel piyasa manipülasyonu nedeniyle bunu yasaklamayı dahi düşünmektedir.
Yüksek risk/ödül oranı: HFT'de risk-ödül oranı, normal ticaret yöntemlerine kıyasla çok yüksektir. Yüksek frekanslı bir satıcının her pozisyonu, kârda yalnızca birkaç sent üretebilmektedir. Buradaki fikir ise birden fazla pozisyon açarak toplam kârı güvence altına almaktır. Ancak, önemli bir kayıp şansı iyi bir durum olarak değerlendirilebilir.
Hatalı algoritmalarla karşılaşmak: Bir diğer önemli risk ise tek amacı satıcıları işe yaradığı kanıtlanmamış bir hizmet için avans ödemeleri yapmaya çekmek olan hatalı algoritmalar veya dolandırıcılıklarla ilgilidir.
Kayırmacılık ve piyasa manipülasyonu potansiyeli: Risklerin yanı sıra HFT, pahalı algoritmalara yatırım yapmak için benzer fırsatlara sahip olmayan daha küçük oyuncular pahasına ayrıcalıklı bir yatırımcı grubunun kâr etmesine yardımcı olduğu için eleştirilmektedir. Normal piyasalar söz konusu olduğunda, eleştirmenler ayrıca HFT ticaretinin piyasa manipülasyonlarına ve flaş çökmeler gibi gereksiz oynaklığa katkıda bulunduğunu öne sürmektedirler.
Yasadışı sömürüler için çok sayıda oda: Algoritmalar, kısa vadeli bir fiyat artışını tetikledikten sonra binlerce sipariş vermek ve saniyeler sonra iptal etmek için de tasarlanabilmektedir. Bu tür bir aldatmacadan yararlanmak ahlaksızca ve genellikle yasa dışı olarak kabul edilmektedir. HFT'nin bir diğer önemli eleştirisi ise bu tür satıcılar tarafından verilen çoklu siparişlerin yalnızca birkaç saniye veya dakika sürmesi nedeniyle yalnızca "hayalet likidite" üretmesidir.