Tüketici Fiyat Endeksi (veya TÜFE), standart bir tüketicinin satın aldığı ürün ve hizmet gruplarının fiyatlarındaki ortalama değişimi ifade eden bir ölçüttür. Bir avuç mal varlığının piyasa fiyatlarını anlamak için fiyatlarının takip edilmesidir. İstatistik bilimindeki fiyat endeks sayıları ile hesaplaman TÜFE, yıllık enflasyon değişimini ölçmede kullanılır. En temelde bir ekonomideki toplam fiyat seviyesini ölçmeye ve böylece bir ülkenin para biriminin satın alma gücünü ölçmeye yarar.
TÜFE Nasıl Hesaplanır?
TÜFE, geniş bir mal ve hizmet kesitinin ağırlıklı ortalama fiyatıdır. Genellikle ortalama bir tüketicinin satın alacağı ürün ve hizmetlerden oluşan bir "sepet" oluşturularak hesaplanır. Yıllık ya da aylık bazda bu ürünlerin fiyatları enflasyon nedeniyle yükselebilir ve bu kademeli artış, artan TÜFE'ye yansır.
TÜFE terimi, tüketim malları, hizmetleri ve ev ürünlerinin fiyatlarını izlemek için tasarlanmış herhangi bir endeks türünü ifade edebileceğinden tek bir TÜFE kavramından bahsetmek doğru olmayacaktır. Bir örnekle açıklamak gerekirse bakkaliye, hijyen ürünleri, seyahat masrafları, kira gibi ortalama bir tüketicinin alması beklenen genel ürün ve hizmetlerden oluşan bir sepetimiz olduğunu varsayalım. Daha önemli öğelere daha fazla "ağırlık" vermek için genellikle ağırlıklı ortalamalar kullanarak, bu sepetteki öğelerin toplam maliyetini not edilir. Buna ek olarak ay ve yıl dönemleri de not edilir. Belirli aralıklarla fiyatlara bakılarak endeksin zaman içinde nasıl bir performans gösterdiği anlaşılabilir.
Neden Tüketici Fiyat Endeksi?
Tüketici Fiyat Endeksi, ekonomideki gelişmeleri ölçmek için güçlü bir benchmark görevi görmektedir. Enflasyon veya deflasyonun etkisini izlemek için kullanılır. Hükümetler, tüketici fiyat endeksine bakarak para politikası kararları hakkında fikir edinebilir. İşletmeler ve vatandaşlar TÜFE’YE bakarak ekonomideki fiyat değişiklikleri hakkında fikir sahibi olabilir ve ekonomi hakkında bilinçli karar alabilmek için TÜFE’yi rehber niteliğinde kullanabilir.