Soulbound token, tıpkı NFT’ler gibi değiştirilemez bir yapıya sahip olan bir token olarak, Ethereum (ETH) kurucusu Vitalik Buterin tarafından ortaya atılmıştır. Adını dünyaca ünlü oyun serisi olan Warcraft’daki bir eşya türünden alan soulbound, oyun içerisinde bir varlığın bir eşyaya bağlanmasına dayanmaktadır.
Bu makalemizde soulbound tokendan ve blok zincir dünyasındaki potansiyel kullanım alanlarından bahsedeceğiz.
Soulbound token yapısını ve neler vadettiğine geçmeden önce günümüzde kullanılan token yapılarından ve NFT’lerden bahsetmekte fayda var.
Token Nedir?
Blok zincirlerler kendi yerel kripto para birimleri olan coinlerin yanı sıra, tokenlar blok zincirlerin üzerine kurulu uygulamalar tarafından çıkarılan ve herhangi bir dijital varlığı temsil eden bir kripto varlık türüdür. Tokenlar ve coinler kripto para dünyasında sıkça karıştırılan kavramlardır. Coin herhangi bir blok zincirin temel (native) parası birimi olarak adlandırılırken, tokenlar bu blok zincirler üzerinde belirli standartlara uygun şekilde çıkarılan kripto para birimleridir.
Token Türleri
Token türleri şunlardır:
- Fungible Token
- Non-Fungible Token
- Soulbound Token
Fungible Token
Fungible tokenlar, en basit tanım ile bölünebilir tokenlar olarak adlandırılmaktadır. Kripto para piyasasında sıkça kullanılan fungible tokenlar, blok zincirler üzerinde belirli standartlara uygun olarak üretilmektedir. Günümüzde Ethereum, Avalanche ve Solana gibi blok zincirler üzerinde popüler birçok token bulunmaktadır. Bu tokenlar bölünebilir yapıda ve birbirleri ile aynı özelliğe sahip ise fungible olarak adlandırılmaktadır. Örneğin, Ethereum blok zinciri üzerinde ERC-20 standartlarına uygun olarak üretilen Uniswap, birbiri ile tıpatıp aynı ve bölünebilir yapıya sahip bir tokendır. Bir UNI tokenın başka bir UNI tokendan herhangi bir farkı bulunmamamktadır.
Non-Fungible Token (NFT)
Non-Fungible Token (NFT), bir eşi daha bulunmayan ve bölünemeyen bir token türüdür. Koleksiyoner ürünlerinden sanal ayakkabılara, sanal oyun içeriklerinden dijital mülklere, eşsiz olan birçok dijital varlığın temelini oluşturmaktadır. NFT’ler blok zincir teknolojisi kullanılarak, büyük çoğunlukla Ethereum token standartlarıyla üretilmektedir. Ancak klasik kripto para birimlerinin aksine ERC-20 standardında değil, ERC-721 ve ERC-1155 standartlarında üretilmektedir.
Soulbound Token
Soulbound token veya ruhen bağlı tokenlar, transfer edilemez, devredilemez ya da kişiye özel yeni nesil bir token standardıdır. SBT olarak kısaltılan soulbound token, kişilerin sahip oldukları tokenleri başkasına transfer edemedikleri yeni bir token standardı olarak ortaya çıkmaktadır. Devredilemez tokenlar olan, soulbound tokenlar birçok potansiyel kullanım alanına sahiptir.
Devredilemez tokenlar ile geçmişte okuduğumuz okul, çalıştığımız yerleri SBT ile kolayca tek bir token ile gösterilebilir. Web3.0 konseptinin gelişmesi ile aracılara olan ihtiyacın ortadan kalkmasının da desteğiyle, SBT tokenlar internet dünyasında hem özgeçmiş hem de dijital kimlik için kullanılabilecek bir yapıya sahipler. Soulbound tokenlar ile blok zincir üzerinde kimliğinizi tam anlamıyla açık bir şekilde paylaşmadan yetkinlikler karşı tarafa kanıtlanabilmektedir.
Kripto para dünyasında soulbound tokenlar için merkeziyetsiz finans alanında ciddi vir kullanım potansiyeli mevcuttur. SBT tokenlar ile merkeziyetsiz finans uygulamaları üzerinden borç alan bir kişi yetkinliğini veya yeterliliğini kanıtlaması durumunda daha düşük teminat ile daha fazla borç alabilmesinin önünü açmaktadır.
DeFi alanında borç veren platformlarda genellikle kullanıcı yani karşı taraf riski bulunmaktadır. Örneğin bir borç alma platformundan varlıklarınızı teminat göstererek alabileceğiniz borç miktarı teminatınızı geçmemektedir. Ancak soulbound tokenlar ile yatırımcı tıpkı klasik bankacılık sistemindeki gibi yeterliliklerini kanıtlamaları durumunda teminatlarından daha fazla kredi çekebilirler.
Örneğin, Aave protokolünden 1.000 ABD Doları borç almak isterseniz, karşılığında 1.500 ABD Doları teminat koymanız gerekir. Oysa ki reel dünyadaki finans kurumları, kredi verdikleri kişilerden bu oranda yüksek teminat istemezler. Bunun en temel nedeni, bu kurumların, müşterilerinin yaptıkları işler, sahip olduğu varlıklar ve kredi geçmişleri konusunda sahip oldukları tonlarca bilgidir. Böylece reel dünyadaki bu kurumlar kişiler hakkında borcunu ödeyip ödeyemeceği hakkında yeterli bilgiye sahiptir. Soulbound tokenlar ile bu bilgiler merkeziyetsiz bir şekilde blok zincirler üzerinde tutulabilmekte ve bir transfer edilemez token ile yeterlilik ispat edilebilmektedir.
Soulbound Token Geleceği
Soulbound tokenlar taşıdıkları avantajlar ile ciddi bir potansiyele sahiptirler. Ancak bu token standardı hala teori aşamasında. Bu teknolojinin gelişmesi ve daha da iyileşmesi oldukça zaman alacak gibi duruyor. Soulbound tokenların çözmesi gereken bazı sorunlar mevcuttur. Örneğin cüzdan anahtarının kaybolması durumunda bu tokanlara ne olacağı hala daha muamma. Peki bu tokenları basıp kişilere dağıtan kurumlar ne kadar güvenilir olacak? Soulbound token önünde çözmesi gereken birçok konu başlığı olmasına rağmen taşıdığı potansiyel ve gelecek ile kripto para dünyasında ciddi değişimlere sebep olabilir.