Açılımı “non-fungible token” olan NFT, değiştirilemez token anlamına gelir. Ethereum (ETH) blok zinciri üzerinde yaratılarak yaygınlık kazanan NFT’ler, son yıllarda kripto para dünyasının en popüler varlıklarından. Geçen zaman içinde Solana (SOL) gibi NFT’lerin daha hızlı ve ucuz üretilmesini ve alınıp satılmasını sağlayan blok zincirlerin yanı sıra Bored Ape Yacht Club (APE) gibi çok popüler koleksiyonlar da ortaya çıktı. Decentraland (MANA), Axie Infinity (AXS), My Neighbor Alice (ALICE), Alien Worlds (TLM) gibi NFT oyunları da cabası!
Peki, NFT dünyasına yeni adım atan birinin bilmesi gerekenler nelerdir? NFT’ler hakkında bilmeniz gerekenleri sizin için derledik.
NFT nedir?
NFT, herhangi bir varlığı kriptografik olarak temsil eden değiştirilemez ve benzersiz tokendır. Hemen her varlık NFT haline getirilebilir. NFT’ler blok zincir üzerinde yaratılır ve bu sayede temsil ettikleri varlığın sahipliğini kesin olarak kanıtlarlar. Bir başka deyişle, bir NFT temsil ettiği varlık için dijital kimlik görevi görür. Çünkü blok zincir üzerindeki veriler değiştirilemez; doğal olarak, bir NFT’nin sahtesini üretmek ya da onu kopyalamak imkansızdır.
NFT’lerin değiştirilemez oluşu ise onun, aynı türden varlıklar yerine kullanılamayacağı anlamına gelir. Bir cüzdandaki 1 BTC ile bir başka 1 BTC, aynı varlıktır. Birbirleri yerine kullanılabilirler. Ancak iki farklı NFT, piyasadaki değerleri aynı olsa bile tamamen farklı iki varlıktır. Birbirleri yerine kullanılamazlar.
NFT’ler hangi alanlarda kullanılır?
NFT’lerin en popüler olduğu kullanım alanı, dijital sanat ve blok zincir tabanlı video oyunlarıdır. Dijital sanat, kripto paralar ortaya çıkmadan önce bile vardı. Ancak bir dijital sanat eserinin orijinalliğini kanıtlamak imkansızdı. Artık NFT’ler ile bu mümkün. NFT haline getirilen bir sanat eserinin orijinalliği, blok zincir üzerinden her zaman kontrol edilebilir. Ayrıca ilgili NFT’nin ne zaman üretildiği, hangi cüzdan adresine, ne zaman ve hangi fiyata satıldığı da takip edilebilir. Böylece, NFT teknolojisi sayesinde dijital sanat alanında sahteciliğin önüne geçilir.
NFT’lerin bir diğer popüler kullanım alanı da blok zincir oyunları ve metaverse’tür. NFT teknolojisi ortaya çıkana dek oyuncular, oynadıkları oyunlardaki öğelerin gerçek sahibi olamıyordu. Blok zincir tabanlı oyunlarda ise oyun içi öğeler NFT biçiminde yaratılır ve böylece oyuncular, oyun içi öğelerinin gerçekten sahibi olurlar. Bu bir oyun ekonomisi de yaratır. Oyuncular, sahip oldukları NFT’leri ilgili oyunun NFT pazar yerinde satarak gelir elde edebilir. NFT’lerin bu sahiplik, değiştirilemezlik, benzersizlik özellikleri metaverse ekonomisinin oluşumuna da katkıda bulunur.
NFT ekonomisi: NFT’leri alıp satmak
Bir NFT, alınıp satılabilir. NFT alım satım işlemleri pazar yerleri üzerinden yapılır. Ancak işlemler, ilgili NFT’nin yaratıldığı blok zincirde gerçekleşir. Bu yüzden NFT alım satım işlemleri tamamen güvenlidir.
Bir pazar yerinde bir NFT almak istediğinizde, ya hemen al fiyatı üzerinden ödeme yapar ya da teklifte bulunursunuz. Her şekilde teklifiniz bir akıllı sözleşmeye kaydedilir ve alım için şartlar tamamlandığında NFT otomatik olarak cüzdanınıza aktarılır. NFT’ler, yaratıldığı blok zincire bağlı olarak Ethereum (ETH), Solana (SOL), BNB (BNB) gibi birçok kripto para birimi ile alınıp satılabilir.
Bir NFT’nin değeri nasıl belirlenir?
Bir NFT’nin değerini belirleyen birçok etken vardır. Ancak NFT’nin kullanım alanı, bunların başında gelir. Kullanım alanından ne kast ediyoruz? Bir NFT’nin kullanım alanı, onun ne işe yaradığını ve hangi alanda işleve sahip olduğunu belirtir. Örneğin bir oyun NFT’si, ilgili oyun içerisindeki işleviyle ve nadirlik derecesiyle değer kazanır. Bir sanat eseri NFT’si ise koleksiyoncular nezdinde, bir koleksiyon ürünü işlevine sahiptir. Bu durumda, örneğin bir oyun NFT’sinin değeri, o oyuna gösterilen ilgiye ve o NFT’nin oyun içerisindeki önemine göre değişir. Koleksiyonluk bir NFT’nin değerini ise koleksiyoncuların gösterdiği ilgi belirler. Bir NFT’yi kimin ürettiği, hangi koleksiyonun parçası olduğu ya da nadirliği koleksiyoncuların ilgisine yön verir. Daha basit açıklamak gerekirse, hemen her üründe olduğu gibi NFT’lerde de bir NFT’nin değerini belirleyen arz-talep dengesidir.
Bununla beraber, NFT’nin hangi blok zincirde olduğu da o NFT’nin değerinin belirlenmesinde önemli bir etkendir. Birçok NFT üreticisi ve koleksiyoncusu Ethereum gibi çok sayıda katılımcının bulunduğu, güvenilirliğini kanıtlamış blok zincirlerinde NFT alım satımı yapmayı tercih eder. NFT’ler, blok zincir üzerinde saklanır. Bu yüzden koleksiyoncular için güvenilir bir blok zincirde NFT sahibi olmak önemlidir. Daha çok koleksiyoncunun bulunduğu bir blok zincirde üretilmiş NFT’lerin fiyatı da haliyle yükselir.
NFT pazar yerleri
NFT alım satım işlemleri NFT pazar yerleri üzerinden gerçekleşir. Bu pazar yerleri, akıllı sözleşme teknolojisini kullanır ve çeşitli blok zincirlere entegredir. NFT üretmek isteyen bir kullanıcı, bunu bir NFT pazar yeri üzerinden belirli bir işlem ücreti ödeyerek gerçekleştirebilir. Aynı şekilde işlem ücretini ödeyerek NFT’sini listeleyebilir. NFT’si satıldığında ise para, otomatik olarak kripto para cüzdanına aktarılır.
Ancak bazı NFT pazar yerleri kuratörlüdür. Yani, bu platformlarda herkes işlerini paylaşamaz. Yalnızca seçilen sanatçıların işleri bu tür platformlarda yer alır. Yine de NFT alımı yapmak herkese açıktır.
Günümüzde en büyük NFT pazar yerlerinin başını OpenSea, Rarible, SuperRare gibi platformlar çekmektedir. NFT pazar yerlerine dair daha detaylı bilgi almak için ilgili rehberimizi okuyabilirsiniz.
NFT almak riskli midir?
NFT’ler kripto varlıklardır ve bir yatırım aracı olarak da kullanılabilir. Peki NFT yatırımı yapmak, NFT almak riskli midir? Tüm yatırımlar gibi, NFT'lerin de riskleri vardır. Regüle edilmemiş varlıklardır ve yüksek volatiliteye sahip olabilirler. Alıcılar, pahalı bir NFT satın alabilir ancak daha sonra bunun çok değerli olmadığını keşfedebilir.
NFT’ler kopyalanabilir mi?
Bir NFT, temelinde bir tokendır. Ancak onu özel kılan, benzersiz bir token oluşudur. Bir başka deyişle, bir NFT’nin sahtesini ya da kopyasını üretmek imkansızdır. Her NFT kendine özgüdür. Nitekim blok zincir tarayıcıları üzerinden NFT’lerin orijinallikleri ya da hangi işlemlere maruz kaldığı kontrol edilebilir. Ne var ki NFT’nin içeriği varlık (örneğin bir sanat eseri) kopyalanarak aynı eserle başka bir NFT üretilebilir. Bunun önüne geçmek henüz mümkün değil.
Bununla beraber, NFT topluluğu çok aktiftir ve birçok NFT üreticisi ürünlerini sosyal medyada tanıtır. Böylece, özellikle NFT sanat alanında intihal (hırsızlık) yapan NFT üreticileri tespit edilip ifşa edilebilir.