Kripto paralar ve blokzincir teknolojisi, özellikle Kovid-19 pandemisiyle beraber iyiden iyiye popüler hale geldi. Bu süreçte kripto paralar yalnızca birer yatırım aracı olarak değil, ödeme aracı olarak da ön plana çıktı. Tesla, AMC gibi birçok büyük şirket kripto paralar ile ödeme kabul etmeye başladı. Bununla beraber, hemen her ülkede kripto paraların regüle edilmesi de gündeme geldi. Kimi ülkeler kripto paralara ve blokzincir teknolojisini çok sıcak yaklaşırken, kimileri daha şüpheli yaklaştı.
Peki bugün kripto para ve blokzincir kullanımının ödemelerdeki yeri ne? Gelin bu soruya beraber cevap verelim.
Kripto para regülasyonları: Devletler kripto paralara nasıl yaklaşıyor?
Kripto paralar, itibari paralara merkeziyetsiz bir alternatif olarak ortaya çıktı. Özellikle 2008 Küresel Krizi’nin geleneksel bankacılık ve finans sistemine olan güveni sarsması, kripto paralara dönük yoğun ilgide önemli bir rol oynadı. Elbette devletlerin ve bankacılık devlerinin Bitcoin (BTC) başta olmak üzere kripto paralara nasıl yaklaşacağı hep bir merak konusu oldu.
İlk kripto para birimi olan Bitcoin’in piyasaya sürüldüğü 2009’dan beri devletlerin kripto paralara karşı tavrı da yavaş yavaş açığa çıkmaya başladı. Birçok ülke, kripto paralardan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine dair çeşitli yaklaşımlar benimsedi ve birtakım kripto para regülasyonları getirdi. Bunlardan “Kripto para regülasyonları” makalemizde detaylıca bahsetmiştik. Ancak kabaca, devletlerin kripto paralara karşı bugüne kadarki tavrını üçe ayırabiliriz: Sıcak, ılımlı ve karşıt.
El Salvador, kripto paralara sıcak yaklaşan devletlerin başını çekiyor. Bu Orta Amerika ülkesi, 2021 yılında Bitcoin’i yasal para birimi ilan etti. Aynı zamanda Bitcoin madenciliği yatırımları da yapıyorlar. 2022’de ise El Salvador’un açtığı bu yola Orta Afrika Cumhuriyeti de girdi. Üstelik bunu, IMF’in uyarılarına rağmen yaptılar. Özellikle gelişmekte olan ya da gelişmemiş ülkeler, kripto paraları hegemonyadan kurtulmanın ve alternatif yollarla kalkınmanın aracı olarak görüyor.
Benzer şekilde Rusya gibi ambargo altındaki ülkelerde de kripto paralardan ve blokzincirlerden faydalanılabileceğine dair tartışmalar sürüyor. Ukrayna Savaşı’yla beraber ticari ambargolara uğramasıyla beraber Rusya’nın kripto para alanında atılım gerçekleştirebileceği düşünülüyor.
ABD, Birleşik Krallık, Almanya gibi birçok gelişmiş ülke ise kripto paralara karşı ılımlı bir tutum takınmış görünüyor. Bu devletler, blokzincirlerin ve kripto paraların getirebileceği yeniliklere açık. Örneğin, ABD, kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılmasına izin veriyor. Bununla beraber aynı ABD, stablecoin’lere ve “dijital dolar” fikrine şüpheyle yaklaşıyor.
Bu noktada Türkiye’ye de değinmekte fayda var. Türkiye, kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılmasını yasakladı. Ancak kripto para alım satımı yapmak serbest. Halihazırda bir kripto para regülasyonu üzerinde çalışılıyor. Bu regülasyonla beraber yatırımcıyı koruyacak önlemlerin alınması ve kripto paralara yasal bir çerçeve çizilmesi bekleniyor.
Bir de Çin gibi kripto paralara karşıt tutum takınan ülkeler var. Bunların sayısı oldukça az ve her şeye karşın blokzincir teknolojisiyle ilgili görünüyorlar. Çin örneğinden ilerleyelim. Çin, kripto para madenciliğini ve alım satımını yasakladı. Öte yandan, Asya devi, bir “dijital Yuan” geliştiriyor ve yakında piyasaya sürecek. Böylece Çin, kripto para teknolojisini kullanarak resmi para birimini dijital dünyaya taşıyacak.
Görüldüğü gibi, kripto paraların nasıl ele alınacağı konusunda devletler hâlâ yol kat ediyor. Ancak birçok ülke, kripto paraların varlığını kabullenmiş görünüyor ve onları yasal bir çerçeveye oturtmaya çalışıyor.
Ödeme aracı olarak kripto paralar
Kripto paralar, şimdiden en popüler yatırım ve alım satım araçları arasına girdi. Ancak kripto paraların gündelik ya da ticari ödemelerde kullanışlı olup olamayacağı hâlâ tartışılıyor. Bununla beraber, ABD gibi kripto paralar ile ödemelere izin veren ülkelerde birçok büyük şirket müşterilerinin BTC’nin yanı sıra Ethereum (ETH), Dogecoin (DOGE), Shiba Inu (SHIB) gibi coin’lerle ödeme yapmasına olanak tanıyor.
Bitcoin ile ödeme kabul eden şirketler ve Dogecoin ile ödeme kabul eden şirketler hakkında iki makale yayımlamıştık. Ancak bu yazımızda da bu şirketlerin adını anmakta fayda var.
ABD’nin en büyük sinema salonları zinciri AMC, başta Bitcoin ve Dogecoin olmak üzere birçok kripto para birimiyle online bilet alımına olanak veriyor. Küresel şirketler Twitch ve Tesla da kripto paralarla satış yapıyor. Twitch üzerinde yayıncılara DOGE ile bahşiş verilebiliyor. Tesla ise kimi modelleri için yine DOGE ile ödeme imkanı sunuyor. NBA kulüplerinden Dallas Mavericks de kripto paralarla ödeme kabul edenler arasında. Dallas Mavericks ürünlerini BTC, ETH, DOGE gibi popüler kripto paralar ile satın almak mümkün.
Kripto para ile ödeme yapmak ne işe yarar?
Peki blokzincir üzerinde, kripto paralar ile ödeme yapmak ne işe yarar? Kripto paralar ile ödeme yapmanın avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Blokzincir güvenliği: Blokzincir üzerindeki işlemler sonradan değiştirilemez ya da iptal edilemez. son derece güvenlidir. Kripto para ödemeleri de blokzincir tabanlı olduğundan, çok güvenli şekilde gerçekleştirilebilir.
- Hız ve düşük maliyet: Özellikle uluslararası ödemelerde kripto paralar, hızlı ve düşük maliyetli para transferi ve ödeme olanağı sunar. Bunun temel sebebi, kripto para ödemelerinde aracılara ihtiyaç olmamasıdır.
- Merkeziyetsizlik: Kripto paralar, merkeziyetsiz blokzincirlerde çalışır. Merkeziyetsiz kripto paralar, merkez bankaları tarafından yönetilmez. Bu nedenle dünyanın her yerinde değerleri aynıdır ve son derece güvenlidirler.
- Anonim ödemeler: Temelde kripto para işlemlerinizi anonim kalarak gerçekleştirebilirsiniz. Kripto paralarınızı anonim cüzdan adreslerinizde güvenle saklayabilirsiniz.
Sonuç
Kripto paralar ve blokzincir teknolojisi, hem şirketler hem de ülkeler için önemli bir ödeme aracı olarak giderek yaygınlaşıyor. Her ne kadar henüz kripto regülasyonları gelişme aşamasında olsa da artık ödemelerdeki yeri oturmaya başladı. Özellikle Bitcoin, Ethereum, Dogecoin, Shiba gibi piyasa değeri yüksek kripto paraların ödeme aracı olarak daha fazla kullanılmaya başladığını görmemiz sürpriz olmayacak.