Bir kripto varlık alıp almamaya karar verirken göz önünde bulundurulması gereken pek çok faktör olduğundan bazı önemli faktörler gözden kaçabilir. Koşullu emir, bu faktörlerden biridir. Doğru şekilde kullanıldığında, bir koşullu emir devasa fark yaratabilir. Üstelik, hemen hemen herkes bu araçtan yararlanabilir.
Koşullu emir, bir kripto varlık belirli fiyata ulaştığında o kripto varlığı almak veya satmak için aracıya verilen emirdir. Koşullu emrin tasarlanmasındaki amaç, yatırımcının güvenlik pozisyonundaki kaybını sınırlamaktır. Örneğin, kripto varlığı satın aldığınız fiyatın yüzde 10 altında bir koşullu emir vermek, kaybınızı yüzde 10 ile sınırlayacaktır. Varlık başına 20 dolardan Bitcoin (BTC) hissesi satın aldığınızı varsayalım. Kripto varlığı satın aldıktan hemen sonra, 18 dolarlık bir koşullu emir girersiniz. Kripto varlık 18 doların altına düşerse, hisseleriniz geçerli piyasa fiyatından satılacaktır.
Stop-limit (limitli emir) de koşullu emirlere benzer. Ancak, adından da anlaşılacağı gibi, limitli emrin emri gerçekleştireceği fiyatta bir sınır vardır. Yani bir stop-limit emrinde iki ayrı fiyat belirtilir: Stop fiyatı, emrin tetikleneceği fiyattır; limit fiyatı ise emrin hangi fiyattan gerçekleşeceğini belirler. Alış ya da satış emri, bir piyasa alış ya da satış emri haline gelmek yerine, sadece limit fiyattan (veya daha iyi bir rakamdan) gerçekleşecek bir limit emri haline gelir.
Koşullu emrin avantajları nelerdir?
Koşullu emrin en önemli avantajı, hiçbir maliyetinin olmamasıdır. Herhangi bir komisyon ücreti ödemeden koşullu emir verebilirsiniz. Normal komisyonunuz ancak koşullu emir fiyatına ulaşıldığında ve kripto varlığın satılması gerektiğinde tahsil edilir. Koşullu emri ücretsiz bir sigorta poliçesi olarak da düşünebilirsiniz.
Koşullu emrin bir diğer avantajı, yatırımcının duygusal etkilerden bağımsız olarak karar vermesine olanak tanımasıdır. İnsanlar hisse senetlerine "âşık olma" eğilimindedir. Örneğin, bir kripto varlığa bir şans daha verirlerse kazanç sağlayacaklarına dair yanlış inancı sürdürebilirler. Gerçekte, bu gecikme yalnızca kayıpların artmasına neden olabilir.
Ne tür bir yatırımcı olursanız olun, bir kripto varlığa hangi amaçla sahip olduğunuzu kolayca tespit edebiliyor olmalısınız. Bir değer yatırımcısının kriterleri, aktif bir tüccarın kriterlerinden ya da bir büyüme yatırımcısının kriterlerinden farklı olacaktır. Ancak, stratejiniz ne olursa olsun, ona bağlı kalırsanız işe yarar. Dolayısıyla, sıkı bir al ve elde tut yatırımcısıysanız, koşullu emirler neredeyse hiç işinize yaramaz.
Günün sonunda başarılı bir yatırımcı olacaksanız stratejinize güvenmeniz gerekir. Yani planınıza sadık kalmalısınız. Koşullu emirlerin avantajı, stratejinize bağlı kalmanıza ve muhakemenizin duygularla bulanıklaşmasını önlemenize yardımcı olabilmeleridir.
Bununla beraber, koşullu emirlerin borsada para kazanmanızı garanti etmediğini anlamak önemlidir. Her şekilde akıllı yatırım kararları vermek zorundasınız. Aksi halde koşullu emir kullanırken de koşullu emir kullanmasanız kaybedeceğiniz kadar para kaybedebilirsiniz. Sadece, bu kayıp çok daha yavaş gerçekleşir.
Koşullu emirler kâr almanın da yoludur
Koşullu emirler geleneksel olarak kayıpları önlemenin bir yolu olarak düşünülür. Bununla birlikte, bu aracın bir başka kullanımı da kâr almaktır. Bu durumlarda koşullu emirlere bazen "takip eden koşullu emir" (trailing stop) de denir. Burada, koşullu emir, mevcut piyasa fiyatının altında bir yüzde düzeyinde belirlenir. Bu, satın aldığınız fiyat değildir. Koşullu emir fiyatı, kripto varlık fiyatı dalgalandıkça kendini bu dalgalanmaya ayarlar. Bir kripto varlığın yükselmesinin gerçekleşmemiş bir kazancınız olduğu anlamına geldiğini unutmamalısınız. Hisseyi satana kadar elinizde nakit olmaz. Takip eden koşullu emir kullanmak, en azından bir miktar gerçekleşen sermaye kazancını garanti ederken, kâr etmeyi sürdürmenizi sağlar. Daha basit bir ifadeyle, takip eden koşullu emirler ile ana paranızın üzerinden kâr alabilirsiniz.
Yukarıdaki Microsoft örneğimizle devam edersek, mevcut fiyatın yüzde 10 altında bir takip eden koşullu emir belirlediğinizi ve Microsoft hissessinin bir ay içinde 30 dolara fırladığını varsayalım. Bu durumda takip eden koşullu emriniz hisse başına 27 ABD Doları (30 ABD Doları - (yüzde 10 x 30 ABD Doları) = 27 ABD Doları) olarak kilitlenir. Bu alabileceğiniz en kötü fiyat olduğundan, hissenin değeri beklenmedik bir düşüş yaşasa bile kırmızıda kalmazsınız. Elbette koşullu emrin yine de bir piyasa emri olduğunu unutmamalısınız. Sadece uykuda kalır ve yalnızca tetikleme fiyatına ulaşıldığında etkinleştirilir. Bu nedenle, satışınızın gerçekte işlem gördüğü fiyat, belirtilen tetikleyici fiyattan biraz farklı olabilir.
Koşullu emirlerin bir diğer avantajı da bir kripto varlığın günlük olarak nasıl performans gösterdiğini izlemek zorunda olmamanızdır. Bu kolaylık özellikle tatildeyken veya hisse senetlerinizi uzun süre izlemenizi engelleyen bir durum oluştuğunda epey kullanışlıdır.
Koşullu emirlerin dezavantajları
Ancak koşullu emirlerin dezavantajları da vardır. Bunların başında, bir varlığın fiyatındaki kısa vadeli bir dalgalanmanın stop fiyatını etkinleştirebilmesi gelir. Burada önemli olan, bir varlığın günden güne dalgalanmasına izin veren ama aynı zamanda mümkün olduğunca fazla aşağı yönlü riski önleyen bir koşullu emir yüzdesi seçmektir. Bir hafta içinde yüzde 10 veya daha fazla dalgalanma geçmişi olan bir varlığa yüzde 5 koşullu alış ya da emri vermek en iyi strateji olmayabilir. Büyük olasılıkla, koşullu emrinizin gerçekleşmesi için gereken komisyon nedeniyle sadece para kaybedersiniz.
Koşulların hangi seviyelere yerleştirilmesi gerektiğine dair kesin kurallar yoktur. Bu, tamamen sizin bireysel yatırım tarzınıza bağlıdır. Aktif bir trader yüzde 5 seviyesini kullanabilirken, uzun vadeli bir yatırımcı yüzde 15 veya daha yüksek bir seviyeyi seçebilir.
Unutmamanız gereken bir diğer nokta ise varlığın değeri koşul fiyatınıza ulaştığında koşullu emrinizin piyasa emrine dönüşmesidir. Yani elinizdeki varlığı sattığınız fiyat, belirlediğiniz koşul fiyatından çok farklı olabilir. Bu, özellikle varlık fiyatlarının hızla değişebildiği oynak piyasalarda geçerli bir risktir.
Limitli emirler de başka olası riskler barındırır. Limitli emirler, bir fiyat limitini garanti ettiği için avantajlı görünür ancak işlem gerçekleşmeyebilir. Bu, oynak piyasa şartlarında, koşullu emir tetiklenirse yatırımcılara zarar verebilir ama limit emri, piyasa fiyatı limit fiyatını aşmadan önce doldurulmaz. Bir varlık hakkında kötü bir haber çıkarsa ve belirlediğiniz limit fiyatı koşullu emir fiyatının sadece 1 veya 2 dolar altındaysa, varlığın değeri düştükten sonra yeniden yükselene kadar varlığı elinizde tutmanız gerekebilir.