Blokzincir ve kripto para dünyasını tamamlayan birçok teknoloji var; yapay zeka (artificial intelligence - AI) gibi. Özellikle metaverse ekosisteminin gelişmesiyle beraber yapay zeka teknolojisin blokzincir ve kripto para dünyasında çok daha sık duyar olduk. Ocean Protocol (OCEAN) gibi blokzincir tabanlı birçok big data projesi ise yapay zeka araştırmalarında artık önemli bir rol oynuyor.
Peki blokzincir ve kripto para dünyasıyla bu kadar yakın ilişkili olan yapay zeka teknolojisi nedir? Gelin, yapay zeka teknolojisine birlikte bakalım.
Yapay Zeka Nedir?
Yapay zeka (artificial intelligence), Britannica sözlüğünde, “dijital bir bilgisayarın veya bilgisayar tarafından kontrol edilen bir robotun genellikle zeki varlıklarla ilişkilendirilen görevleri yerine getirme yeteneği” olarak tanımlanıyor. Bu bakımdan yapay zeka, insan zekasının insanlar gibi düşünmek ve onların eylemlerini taklit etmek üzere programlanmış makinelerdeki simülasyonunu ifade eder. Bu durumda, öğrenme ve problem çözme gibi insan zihniyle ilişkili özellikler sergileyen her makine belirli düzeyde yapay zekaya sahip sayılır.
Yapay zeka kavramı, özellikle Hollywood sinemasından dolayı insanın aklına önce robotları getiriyor. Robot teknolojilerinde yapay zekanın kullanıldığı doğru olsa da bu kavramı yalnızca robotlarla açıklamak doğru değil. Yapay zeka, insan zekasının makineler tarafından taklit edilebilecek bir şey olduğu fikrine dayanır.
Bilgisayar oyunlarındaki NPC’leri, yani insanlar tarafından yönetilmeyen karakterleri düşünün. Diyelim bir savaş oyunu oynuyorsunuz ve düşman NPC’ye ateş ediyorsunuz. Bu NPC’nin nasıl tepki vereceğini belirleyen yapay zekadır. İyi bir yapay zekaya sahip bir NPC, kendisine ateş edildiği bilgisini yorumlayarak korunabileceği bir yerin ardına saklanacak ya da size ateş açacaktır. Bir başka türlü söylersek, NPC düşünecek ve bulunduğu durumu analiz edecektir. İşte, yapay zeka bu becerinin adıdır.
Makine öğrenimi nedir?
Yapay zekanın en işlevsel özelliği, belirli bir hedefe ulaşmak için en iyi şansa sahip eylemleri rasyonelleştirme ve gerçekleştirme yeteneğidir. Bu noktada makine öğrenimi (machine learning) teknolojisinden de bahsetmekte fayda var. Makine öğrenimi, bilgisayar programlarının insanlar tarafından desteklenmeksizin otomatik olarak yeni verileri öğrenebilmesi ve bunlara uyum sağlayabilmesidir.
Makine öğrenimi programları, yeni veriler elde ettikçe bunları yorumlar ve daha tutarlı, daha doğru sonuçlar vermek üzere kullanır. Örneğin, belirli bir araba fotoğrafı gösterildiğinde bu arabanın markasını ve modelini söylemek üzere tasarlanmış bir makine öğrenimi programı düşünün. Bu programa ne kadar çok arabanın ne kadar çok fotoğrafı tanımlanırsa, ilgili program da araba marka ve modellerini o kadar iyi öğrenmiş olur ve kendisine gösterilen bir araba görselini daha kesin şekilde tanımlayabilir. İnsan zihni de böyle çalışmaz mı? Kimimiz bir arabanın markasını bilmek için mutlaka logosuna bakmaya ihtiyaç duyarız, kimimiz bir arabayı farından bile tanırız. Burada ayırt edici olan, arabalara dair daha önce elde ettiğimiz bilgiler ve verilerdir. Makine öğrenimi, bir programın verileri yorumlayarak istenilen hizmeti gerçekleştirme becerisidir.
Yapay Zeka Nerelerde Kullanılır?
Yapay zeka ve makine öğrenimi, günümüzde birçok alanda yaygın şekilde kullanılıyor. Makalemizin bu bölümünde, yapay zekanın en popüler kullanım alanlarına göz atacağız.
Konuşma tanıma
Otomatik konuşma tanıma, bilgisayar konuşma tanıma ya da konuşmadan metne aktarma olarak da bilinir. Bu, insan konuşmasını yazılı bir formata dönüştürmek için doğal dil işleme mekanizmasını kullanan bir yapay zeka becerisidir. Birçok mobil cihaz, sesli arama yapmak veya mesajlaşma konusunda daha fazla erişilebilirlik sağlamak için sistemlerine konuşma tanıma özelliğini dahil etmektedir.
Müşteri hizmetleri
Müşteri hizmetleri sektöründe artık yapay zeka temelli sanal müşteri temsilcileri, gerçek müşteri temsilcilerinin yerini alıyor. Bu sanal temsilciler, kişiselleştirilmiş tavsiyelerde bulunuyorlar ya da sık sorulan soruları cevaplıyor.
Bilgisayar görüşü
Bu yapay zeka teknolojisi, bilgisayarların ve sistemlerin dijital görüntülerden, video’lardan ve diğer görsel girdilerden anlamlı bilgiler türetmesini sağlar. İlgili sistem, bu girdilere dayanarak harekete geçebilir. Konvolüsyonel sinir ağları tarafından desteklenen bilgisayar görüşü, sosyal medyada fotoğraf etiketleme, sağlık hizmetlerinde radyoloji görüntüleme ve otomotiv endüstrisinde sürücüsüz otomobiller gibi uygulama alanlarına sahiptir.
Öneri motorları
Yapay zeka algoritmaları, geçmiş tüketim davranışı verilerini kullanarak daha etkili çapraz satış stratejileri geliştirmek için kullanılabilecek veri eğilimlerini keşfetmeyi sağlayabilir. Bu, çevrimiçi perakendeciler için ödeme işlemi sırasında müşterilere ilgili ürün öneriler, yapmak için kullanılır.
Yapay Zeka ve Metaverse
Yapay zeka, blokzincir tabanlı bir ekosistem olan metaverse ekosisteminde yaygın şekilde kullanılır. Gerçek dünyaya alternatif sanal dünyalar olarak tanımlanabilecek metaverse platformlarında yukarıda saydığımız yapay zeka kullanım alanlarının çoğundan yararlanılır. Bunlara ilaveten, kullanıcıların metaverse platformlarındaki temsili olan sanal avatarların yaratımında da yapay zeka teknolojileri kullanılır. Özellikle bilgisayar görüşü teknolojisi, yapay zeka ile avatarlar oluşturmakta çok önemli bir role sahiptir.
Yapay Zeka Nasıl Ortaya Çıktı?
“Düşünen makineler” fikri antik Yunan’a kadar uzansa da çağdaş anlamda yapay zekanın temelleri İkinci Dünya Savaşı sırasında atılmıştır. İngiliz matematikçi Alan Turing, savaş sırasında Nazilerin şifreli yazışmalarını çözmek için Enigma adı verilen bir makine icat etmiştir. Bu icat, Turing’in aklında şu sorunun ışığını yakmıştır: “Makineler düşünebilir mi?”
Alan Turing, 1950’de “Computing Machinery and Intelligence” (Bilgi İşlem Makineleri ve Zeka) başlıklı bir makale yayımlamıştır. Turing’in bu makalesi, günümüzde, modern bilgisayarların ve yapay zeka teknolojilerinin temeli olarak görülmektedir.