Finans dünyası, 10 Mart 2023 tarihinde gerçekleşen Silicon Valley Bank (SVB) batışıyla sarsıldı. SVB, ABD’nin en büyük 16. bankasıydı ve teknolojinin merkezi olan Silikon Vadisi’nin önde gelen bankaları arasında yer alıyordu. Ancak bir dizi yanlış yatırım kararı, 40 yılı aşkındır faaliyet gösteren bu dev bankanın iflasına yol açtı.
Silicon Valley Bank’ın batışı, geleneksel finans sistemine olan güveni 2008 Finans Krizi’nin ardından bir kez daha sarstı. Bununla beraber, kripto para piyasası da bu gelişmeden en azından ilk günler itibarıyla olumsuz etkilendi. Bu makalemizde “Silicon Valley Bank neden battı?” sorusuna cevap verecek ve bu iflasın kripto para ekosistemiyle ilgisini inceleyeceğiz.
Silicon Valley Bank Neden İflas Etti?
Silicon Valley Bank (SVB), 1983 yılında eski Bank of America yöneticileri Bill Biggerstaff ve Robert Medearis tarafından kurulmuştu. SVB’nin stratejisi, teknoloji şirketleriyle çalışmaya dayanıyodu. Teknoloji sektörü büyüdükçe SVB de büyüdü ve 2000’li yıllarda ABD’nin en büyük bankaları arasına girdi. Her ne kadar ABD’nin en büyük ilk 10 bankasından biri olmasa da SVB, 2015 yılında, ABD’deki tüm start-up’ların yüzde 65’ine hizmet veriyordu. Bu oran geçen yıllar içinde yüzde 80’e kadar çıktı.
Silicon Valley Bank için en önemli dönüm noktası 2019 yılında Kovid-19 pandemisinin patlak vermesi oldu. 2020’nin başlarında pandeminin tüm dünyaya yayılmasıyla beraber tüketiciler, alışveriş yapmak için dijital hizmetleri tercih etmeye başladı. Bu, teknoloji firmaları ve start-up’lar için bir altın dönemin kapısını açtı.
Bu dönemde birçok teknoloji şirketi ve start-up, maaş bordrosu ve diğer işletme giderleri için kullandıkları nakdi SVB’de tuttu. Bu da SVB’ye ciddi miktarda mevduat akmasını sağladı. SVB ise tüm bankaların yaptığı gibi bu mevduatların büyük kısmıyla yatırım yaptı.
SVB, müşterilerinin mevduatlarının önemli bir bölümünü uzun vadeli ABD devlet tahvillerine yatırmayı tercih etti. Bunlar arasında ipoteğe dayalı olanlar da vardı. Krizin fitilini de işte bu yatırım kararı ateşledi.
FED faiz artırıyor, tahviller düşüyor
Pandeminin ilerleyen dönemlerinde ABD dahil tüm dünyada ekonomik resesyonun ortaya çıkması ve enflasyonun hızla artması, SVB için tehlike çanlarının çaldığı anlamına geliyordu.
Tahvillerin genelde faiz oranlarıyla ters orantılı bir ilişkisi vardır: Faiz oranları yükseldiğinde tahvil fiyatları düşer. Dolayısıyla, ABD Merkez Bankası (FED), enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını artırmaya başladığında, SVB'nin tahvil portföyü önemli ölçüde değer kaybetmeye başladı.
Silicon Valley Bank sahip olduğu tahvilleri vadeleri dolana kadar elinde tutabilseydi, sermayesini geri alacaktı. Ancak geçen yıl ekonomik koşullar iyiden iyiye kötüleşti ve özellikle teknoloji şirketleri bundan olumsuz etkilendi. Böylece birçok SVB müşterisi mevduatlarını çekmeye başladı.
Ne var ki, SVB'nin elinde yeterli nakit bulunmuyordu. Bu yüzden, müşterilerinin çekim taleplerini karşılayabilmek için, bazı tahvillerini zararına sattı. SVB’nin bu hamlesi yatırımcıları ve müşterileriyse memnun etmek yerine ürküttü. Artık herkes, SVB’nin finansal durumuna şüpheyle yaklaşıyordu.
Silicon Valley Bank batışı nasıl tetiklendi?
Bankalar varlıklarının sadece bir kısmını nakit olarak tutar. Kalanını tıpkı SVB’nin yaptığı gibi çeşitli yatırımlarda değerlendirirler. Bu durum geleneksel bankacılık sistemini müşterilerden gelen yoğun para çekme taleplerine karşı hassas bir duruma sokar.
SVB’nin sorunları temelde verdiği yanlış yatırım kararlarından kaynaklanıyordu. Ancak kriz, 8 Mart 2023 tarihinde 1,75 milyar dolarlık bir sermaye artırımı duyurmalarıyla tetiklendi. SVB, yatırımcılarına, zarar eden tahvil portföyünün satışından kaynaklanan bir boşluğu kapatmayı amaçladıklarını söyledi. Bu açıklama, aniden tüm yatırımcıları alarma geçirdi. SVB yatırımcıları, bankanın sermaye sıkıntısı çektiğinden artık emindi.
Böylece Silicon Valley Bank müşterileri topluca para çekmeye başladı. Ancak SVB bu para çekme taleplerini karşılayamıyordu. Sonuçta, sermaye artırımına gideceğini duyurduktan sadece iki gün sonra, 200 milyar dolar değerindeki Silicon Valley Bank iflasını duyurdu. Bu, 2008 Finans Krizi’nden bu yana ABD’de yaşanan en büyük banka iflasıydı.
Silicon Valley Bank kurtarılacak mı?
Peki, ABD yönetimi Silicon Valley Bank’ı kurtaracak mı? Bu sorunun cevabı kısa: Hayır. ABD yönetimi, SVB’yi kurtarmayacak. Yani bankayı satın alna kimse çıkmazsa banka batık kalacak.
Ancak 12 Mart 2023 günü yetkili ABD kurumları, bankadaki tüm mevduat sahiplerinin korunacağını garanti etti. Asında, Silicon Valley Bank mevduatlarının yüzde 95'inden fazlası FDIC tarafından sigortalanmamıştı. Ancak ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, FED Başkanı Jerome Powell ve FDIC Başkanı Martin Gruenberg, SVB ve batan bir diğer banka olan Signature Bank'a ilişkin yaptıkları ortak açıklamada tüm mevduat sahiplerini koruyacaklarını ilan etti. Bu kararın ardında, halkın geleneksel bankacılık sistemine olan güvenini korumak yatıyor.
Kripto Para Piyasası SVB Batışından Nasıl Etkilendi?
Silicon Valley Bank batışı (ve öncesinde Silvergate ile Signature bankalarının iflası) kripto para piyasasını ilk etapta olumsuz etkilemiş görünüyor. Özellikle stablecoin’ler tarafında SVB batışına olumsuz bir tepki geldi.
USD Coin (USDC), SVB’nin batmasıyla sarsıldı. Piyasa değeri bakımından en büyük ikinci stablecoin olan USDC, teminat olarak ayırdığı rezervlerinin bir kısmını SVB’de bulunduruyordu. Bu yüzden, SVB’nin batışı ani USDC satışlarını tetikledi. Bunun sonucunda ise USDC fiyatı, bir süreliğine 1 dolara olan sabitliğini kaybetti ve 0,88 dolara kadar düştü.
SVB’nin batması, kripto para piyasasının genel görünümünü de olumsuz etkiledi. Bitcoin (BTC) ve diğer kripto paraların fiyatında düşüşler yaşandı. Ancak yetkili kurumların mevduat sahiplerinin korunacağı güvencesi vermesi, kripto para piyasasının görünümünü olumlu yönde değiştirdi. BTC pazar gününü (12 Mart) yüzde 7,59 yükselişle kapattı.
Kripto paralar para saklamak için daha güvenilir bir yöntem mi?
Bununla beraber, SVB ve diğer banka iflasları geleneksel bankacılık sistemine dair şüpheleri artırdı. Daha önce, 2008 Finans Krizi de bankacılık sistemini tartışmaya açmış ve bu dönemde piyasaya çıkan Bitcoin merkeziyetsiz yapısıyla büyük ilgi çekmişti.
Silicon Valley Bank, her banka gibi sahip olduğu mevduatların büyük kısmıyla yatırım yaptı. Ancak bunu yaparken riski dağıtmak yerine devlet tahvillerine yöneldi. Ekonomide risklerin artmasıyla bu yatırım zararla neticelendi. Bu süreci yukarıda detaylıca açıkladık. Ancak bu sürecin, geleneksel bankacılık sistemine karşı merkeziyetsiz ve sansüre dayanıklı blockchain sistemlerini yeniden önemli bir alternatif olarak gündeme getirdiğini de belirtmeliyiz.
Bitcoin gibi blockchain tabanlı sistemlerde, kullanıcılar kripto paralarının kontrolüne doğrudan sahiptir. Bankacılık sistemi ise temelde sahip olduğunuz varlıkların kontrolünü üçüncü bir tarafa teslim etmeyi gerektirir. Bu nedenle birçok uzman, kripto paraların bankacılık sisteminden daha güvenli olduğunu savunuyor. En son yaşanan banka iflasları, bu görüşü destekler nitelikte.
Sonuç
Silicon Valley Bank, birtakım yatırım hataları sonucunda battı ve her ne kadar yetkili kurumlar mevduat sahiplerini koruyacaklarını garanti etse geleneksel bankacılık sistemi bir kez daha tartışma konusu oldu. Bu noktada kripto paralar, geleneksel bankacılık sistemine karşı bir alternatif olarak popülerleşebilir.