Ethereum (ETH) en popüler blok zincirlerden biri (tam olarak ikincisi) olmanın ceremesini ölçeklenebilirlik sorunlarıyla çekiyor. Ağdaki katılımcı ve işlem sayısı artıkça işlem ücretleri yükseldi, hız ise azaldı. Bu yüzden Ethereum ağı üzerinde kimi Katman-1 ve Katman-2 çözümleri geliştirildi. Bu çözümlerden özellikle biri, bir Katman-2 çözümü olan Optimism projesi, oldukça ilgi çekti ve heyecan uyandırdı.
Bu makalemizde önce kısaca Katman-2 çözümü kavramını tanımlayacak, ardından Optimism projesine değineceğiz.
Katman-2 çözümü nedir?
Katman-2, mevcut bir blok zincir üzerine inşa edilen ikincil bir çerçeve ya da protokolü ifade eder. Katman-2 çözümleri, Ethereum ana zincirinin güvenli yapısından yararlanırken işlem hızlarını ve ölçeklenebilirliğini artırmayı amaçlar. Kabaca ifade etmek gerekirse, bunun için işlemleri Ethereum’un ana zincirinde değil, mevcut blok zincir üzerinde oluşturulmuş ayrı bir zincirde gerçekleştirir. Böylece Katman-2 ağında gerçekleşen işlemler, ana ağdaki yoğunluktan etkilenmez ve ana ağdaki yoğunluğu da azaltır.
Ethereum blok zincirinin önde gelen Katman-2 çözümleri Immutable X (IMX), Polygon (MATIC) ve şimdi bahsedeceğimiz Optimism olarak sayılabilir.
Optimism nedir?
Optimism, Ethereum blok zincirindeki tüm merkeziyetsiz uygulamaları destekleyen bir Katman-2 çözümüdür. Bu proje, işlemleri doğrulamak için gereken tüm hesaplamayı zincir dışında gerçekleştirerek işlem hızını artırıyor, maliyetini ise düşürüyor. Ancak işlem bilgilerini yine Ethereum blok zincirinde depolar.
Optimism kullanan borsalar, işlem hızlarında muazzam bir artış gösterirken ücretlerde de 100 katın üzerinde bir düşüş kaydetti. Bu faydalar, Ethereum'un sağladığı güvenlik ve merkeziyetsizlik avantajları pahasına ortaya çıkmadı. Önceki paragrafta da belirttiğimiz üzere Optimism, Ethereum ana zincirinin merkeziyetsizliğini ve güvenliğini kullanırken ölçeklenebilirliği artırıyor.
Optimism nasıl çalışır?
Optimism projesinin nihai amacı, Ethereum ağındaki işlemleri daha sürdürülebilir hale getirmektir. Ancak maliyetleri düşürmek ve hızları artırmak ETH'ye olan talebi de artıracaktır. Ethereum ağının halihazırda gelişen ekosistemi (para piyasaları, kullanıcı dostu cüzdanlar, borsalar, yield aggregatorlar vb.) artan büyümeyi kolaylaştırmalıdır. Şimdi gelin, Optimism’in bunu mümkün kılan teknik yönlerine yakından bakalım.
Optimism’de zincir dışı hesaplamalar sıralayıcılar (sequencers) tarafından yürütülür. Daha sonra bu sıralayıcılar, sıkıştırılmış işlem verilerini, Ethereum üzerindeki bir akıllı sözleşmede periyodik olarak yayımlar. Hesaplama işleme kaynak yoğun olduğu için, bunu Ethereum'dan taşımak ağın ölçeklenebilmesini sağlar.
Sıralayıcı işlem bilgilerini her yayımladığında, işlem verilerinin gerçek olup olmadığını belirlemek için herkesin hesaplama gücünü çalıştırabileceği bir pencere vardır. Böylece, bilgiler denetlenir. Daha sonra ise akıllı sözleşme aracılığıyla bilgiler doğrulanır. Son olarak, yeni bir sıralayıcı, zincir üzerinde kayıtlı verileri kontrol eder.
Tabii Optimism, sıralayıcıları ve doğrulayıcıları, blok zincir ödülleriyle teşvik eder. Bu teşvik sistemi, platformdaki stakeholderların sıralayıcı bilgilerini denetleyip geçerliliğini onaylama sürecine katılımını da sağlar.
Optimism, ölçeklenebilirlik için birçok Katman-2 projesi gibi roll-uplar kullanır. Optimism’in kullandığı roll-up teknolojisi, Optimistic roll-up olarak anılır. Roll-uplar, işlem çağrıları ve çağrı verileri olarak kaydedilen bağımsız değişkenlerle birlikte sözleşme durumu hashlerini de zincir üstünde depolar. Gerçek işlem hesaplaması ise zincir dışında gerçekleşir. İşte, Optimism’in ve diğer birçok Katman-2 projesinin ölçeklenebilirlik çözümünün anahtarı budur.
Optimistic roll-uplar, işlemlerin yanlış olduğu kanıtlanana kadar geçerli olduğunu veya başka bir deyişle, suçu kanıtlanana kadar masum olduğunu varsayar. Optimistic, yani “iyimser” adı da buradan gelmektedir.
Optimism’in çalışma mekanizmasının bir parçası da OVM, yani Optimism Virtual Machine’dir (Optimism Sanal Makinesi). OVM, en basit tanımıyla, EVM (Ethereum Virtual Machine - Etehreum Sanal Makinesi) uyumlu bir yürütmek ortamıdır. OVM, Katman-1 ile Katman-2 arasındaki belirleyici akıllı sözleşmelerin yürütülmesini sağlar. Optimism, OVM’yi tutarsızlıkları gidermekte kullanır.
OP token
Optimism, 31 Mayıs 2022’de yerel kripto para birimi OP tokenı piyasaya sürdü. OP token arzı 4.29 milyar token olarak belirlenirken, 214 milyon OP token başlangıçta airdrop ile dağıtıldı.
OP token, Optimism sisteminde yönetişim tokenı olarak işlev görür. OP token sahipleri, Token House ve Citizens' House'dan oluşan iki katmanlı bir yönetim sistemi olan The Optimism Collective'e katılım hakkına kavuşur. Citizens' House, finansmanla ilgili kararları yönetirken; Token House ise yazılım yükseltmeleri gibi teknik kararlar ile ilgilenir.