Son zamanlarda sıklıkla duyduğumuz ETF’nin ne olduğu pek çok kişi için merak konusu. Açılımı “Exchange-Traded Funds” olan terimin Türkçe karşılığı “borsa yatırım fonu” anlamına geliyor. Borsada işlem görebilen bir menkul kıymet türü olan ETF; herhangi bir endeks, sektör, emtia vb. varlıkları izleyerek normal bir hisse senedi gibi borsada alınıp satılabilir.
Bir ETF, tek bir emtia fiyatından geniş ve çeşitli menkul kıymetler koleksiyonuna kadar her şeyi takip edecek şekilde yapılandırılabilir. ETF hisse fiyatları, alınıp satılabilme özelliği nedeniyle tüm gün dalgalanır. Hisseler piyasada alınıp satıldığından fiyat gün boyu değişir. Bu açıdan bakıldığında, piyasa kapandıktan sonra günde yalnızca bir kez işlem gören yatırım fonlarından farklıdır. Ayrıca yatırım fonları ile karşılaştırıldığında daha uygun maliyetli ve daha likit olma eğilimindedir.
ETF; hisse senetleri, emtialar veya tahviller dahil olmak üzere her türlü yatırımı içerebilir. Bunların bazıları yerel olabilirken bazıları uluslararasıdır. Daha az gider oranı olduğundan hisse senetlerini tek tek satın almaktan daha avantajlıdır. Hisse senetlerinden farklı olarak birden fazla varlığa sahip olan sepet benzeri bir fon türüdür. Bir ETF içinde birden fazla varlık bulunduğundan, çeşitlendirme için popüler bir seçim olabilir.
ETF Türleri
Spekülasyon, gelir sağlama, fiyat artışı ya da bir yatırımcının portföyündeki riskten korunmasını veya kısmen dengelemesini sağlamak için kullanılabilecek çeşitli ETF türleri mevcuttur. Bu türleri ve açıklamalarının detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.
Tahvil ETF'leri
Bono ETF'leri, yatırımcılara düzenli gelir sağlamak için kullanılır. Gelir dağılımı, temeldeki tahvillerin performansına bağlıdır. Devlet tahvilleri, şirket tahvilleri ve belediye tahvilleri olarak adlandırılan eyalet ve yerel tahvilleri içerebilir. Temel enstrümanlarının aksine, tahvil ETF'lerinin vade tarihi yoktur. Genellikle gerçek tahvil fiyatından bir prim veya indirimle işlem görür.
Hisse senedi ETF'leri
Hisse senedi ETF'leri, tek bir endüstriyi veya sektörü izlemek için bir hisse senedi sepetinden oluşur. Örneğin, bir hisse senedi ETF'si otomotiv veya yabancı hisse senetlerini takip edebilir. Amaç, büyüme potansiyeli olan yüksek performans gösterenleri ve yeni girenleri içeren tek bir sektöre çeşitlendirilmiş maruz kalma sağlamaktır. Hisse senedi yatırım fonlarının aksine, hisse senedi ETF'leri daha düşük ücretlere sahiptir ve menkul kıymetlerin fiili mülkiyetini içermez.
Endüstri ETF'leri
Endüstri veya sektör ETF'leri, belirli bir sektör veya endüstriye odaklanan fonlardır. Örneğin bir enerji sektörü ETF'si, o sektörde faaliyet gösteren şirketleri içerecektir. Endüstri ETF'lerinin ardındaki fikir, o sektörde faaliyet gösteren şirketlerin performansını izleyerek o endüstrinin yükselişine maruz kalmaktır. Bir örnek, son yıllarda bir fon akışına tanık olan teknoloji sektörüdür. Aynı zamanda, bir ETF'de, menkul kıymetlerin doğrudan mülkiyetini içermedikleri için, değişken hisse senedi performansının olumsuz tarafı da azaltılır. Sanayi ETF'leri, ekonomik döngüler sırasında sektörlere girip çıkmak için de kullanılır.
Emtia ETF'leri
Emtia ETF'leri, ham petrol veya altın dahil olmak üzere emtialara yatırım yapar. Emtia ETF'lerinin sağladığı çeşitli faydalar vardır. İlk olarak, bir portföyü çeşitlendirerek krizlerden korunmayı kolaylaştırırlar. Örneğin, emtia ETF'leri, borsadaki bir düşüş sırasında bir yastıklama sağlayabilir. İkincisi, bir emtia ETF'sinde hisse sahibi olmak, emtiaya fiziksel olarak sahip olmaktan daha ucuzdur. Bunun nedeni, ilkinin sigorta ve depolama maliyetlerini içermemesidir.
Döviz ETF'leri
Döviz ETF'leri, yerli ve yabancı para birimlerinden oluşan döviz çiftlerinin performansını izleyen havuzlanmış yatırım araçlarıdır. Bu tip ETF'ler birden fazla amaca hizmet eder. Bir ülke için siyasi ve ekonomik gelişmelere dayalı olarak para birimlerinin fiyatları üzerinde spekülasyon yapmak için kullanılabilir. Ayrıca bir portföyü çeşitlendirmek için veya ithalatçılar ve ihracatçılar tarafından forex piyasalarındaki oynaklığa karşı bir korunma olarak kullanılırlar. Bazıları da enflasyon tehdidine karşı korunmak için kullanılır. Ayrıca Bitcoin için de bir ETF seçeneği var.
Ters ETF'ler
Ters ETF'ler, hisse senetlerini açığa çıkararak hisse senedi düşüşlerinden kazanç elde etmeye çalışır. Bir hisse senedini satmak, değerinde bir düşüş beklemek ve daha düşük bir fiyattan geri almak açığa çıkarma olarak adlandırılır. Ters ETF, bir hisse senedini açığa çıkarmak için türevleri kullanır. Piyasa düştüğünde, ters ETF orantılı bir miktarda artar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ters ETF'nin aslında gerçek bir ETF değil, borsada işlem gören ETN’dir. ETN bir tahvildir ancak hisse senedi gibi işlem görür ve banka gibi bir ihraççı tarafından desteklenir.
ETF'lere Yatırım Yapmaya Nasıl Başlanır?
Yatırımcılara sunulan çok sayıda platformla, ETF'lere yatırım yapmak oldukça kolay hale geldi. ETF'lere yatırım yapmaya başlamak için atılması gereken adımlar şöyle:
Yatırım Platformu Bulma: ETF'ler çoğu çevrimiçi yatırım platformlarında ve yatırım uygulamalarında bulunur. Bu platformların çoğu komisyonsuz alım-satım imkanı sunar. Yani, ETF'leri satın almak veya satmak için platform sağlayıcılarına ücret ödemeniz gerekmez. Ancak komisyonsuz bir satın alma veya satış, ETF sağlayıcısının ürünlerine ilgili maliyetler olmadan erişim sağlayacağı anlamına gelmez. Platform hizmetlerinin hizmetlerini diğerlerinden ayırabileceği bazı alanlar kolaylık, hizmetler ve ürün çeşitliliğidir. Örneğin, akıllı telefon yatırım uygulamaları, bir düğmeye tıklayarak ETF hissesi satın alınmasını sağlar. Bu, yatırımcılardan evrak isteyebilecek veya daha karmaşık bir durum olabilecek tüm aracı kurumlar için geçerli olmayabilir.
ETF'leri Araştırma: ETF yatırımındaki ikinci ve en önemli adım, onları araştırmayı içerir. Bugün piyasalarda çok çeşitli ETF'ler bulunmaktadır. Araştırma sürecinde, ETF'lerin hisse senedi veya tahvil gibi bireysel menkul kıymetlerden farklı olduğunu unutmamakta fayda var. Bir ETF taahhüdünde bulunduğunuzda, sektör veya endüstri açısından tüm resmi göz önünde bulundurmanız gerekecektir. Araştırma sürecinde şu soruları göz önünde bulundurabilirsiniz:
- Yatırım yapmak için zaman çerçeveniz nedir?
- Gelir veya büyüme için mi yatırım yapıyorsunuz?
- Sizi heyecanlandıran belirli sektörler veya finansal araçlar var mı?
ETF'ler Nasıl Alınıp Satılır?
ETF'ler, çevrimiçi brokerler ve geleneksel broker-satıcılar aracılığıyla alınıp satılır. Standart brokerlere bir alternatif olarak yatırım ürünlerinde ETF'leri kullanan Betterment ve Wealthfront gibi robo-danışmanlar da vardır.
ETF'lerin Avantajları ve Dezavantajları
Bir yatırımcının, ETF portföyünde bulunan tüm hisse senetlerini ayrı ayrı satın alması pahalı olacağından daha düşük ortalama maliyet sağlar. Yatırımcıların satın almak için yalnızca bir işlem ve satmak için bir işlem gerçekleştirmeleri gerekir, bu da yatırımcılar tarafından yalnızca birkaç işlem yapıldığından daha az komisyona yol açar. Brokerlar genellikle her işlem için bir komisyon alır. Bazı brokerler, yatırımcılar için maliyetleri daha da azaltan belirli düşük maliyetli ETF'lerde komisyonsuz ticaret sunabilir.
Bir ETF'nin gider oranı, fonu işletme ve yönetme maliyetidir. ETF'ler, bir endeksi izledikleri için genellikle düşük giderlere sahiptir ancak, tüm ETF'ler bir endeksi pasif bir şekilde izlemez.
Avantajları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çeşitli sektörlerde birçok hisseye erişim imkanı.
- Düşük gider oranları ve daha az komisyoncu komisyonu.
- Çeşitlendirme yoluyla risk yönetimi.
- Hedeflenen sektörlere odaklanan ETF'ler var.
Dezavantajları ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Aktif olarak yönetilen ETF'lerin ücretleri daha yüksektir.
- Tek sektör odaklı ETF'ler çeşitliliği sınırlandırabilir.
- Likidite eksikliği işlemleri engelleyebilir.
Kripto Para ETF’leri
Kripto paralarda ETF, bir veya daha fazla kripto para biriminin değer kaymalarını izlemektedir. Borsada diğer hisseler gibi işlem gören kripto ETF’ler, geleneksel ETF gibi çalışır. Burada gerekli olan ilk şey ilgili kripto paranın herhangi bir borsa tarafından düzenlenmesi ve sorumluluğunu üstlenmesidir. Ardından, yatırımcılar borsa yatırım fonundaki haklarını temsil etmek üzere hisse satın alırlar. Kripto ETF’lerin aktif olabilmesi için bulunduğu ülkedeki yasal düzenlemelere tâbi olması gerekmektedir.