Metaverse kavramıyla ilk olarak, 1992 yılında Neal Stephenson'ın 'Snow Crash' adlı bilim kurgu romanında geçmesiyle tanıştık. Stephenson, gerçekliğe çok benzeyen ve insanların gerçek dünyanın sorunlarını keşfetmek ve bunlardan kaçmak için avatarlarını kullanabilecekleri çevrimiçi bir evren hayal ediyordu. Büyük teknoloji şirketleri, birkaç yıl ve milyarlarca dolarlık yatırımın ardından metaverse olarak adlandırdıkları çevrimiçi bir ortam yaratmayı başardılar. Peki, metaverse hayalini gerçeğe dönüştüren teknolojiler nelerdir? Bu yazımızda Metaverse popülaritesinin hızla artmasına katkıda bulunan faktörlerin yanı sıra bunun nedenlerine de bakacağız.
Metaverse'in Önemi Son Yıllarda Neden Arttı?
Metaverse tanımı, temel olarak kullanıcıların oyun, sosyalleşme ve iş faaliyetleri gibi faaliyetlerde bulunmak için birbirleriyle etkileşime girebildikleri sanal bir dünya şeklinde yapılmaktadır. Son günlerde, giderek daha fazla kullanıcı Metaverse’e ilgi duymaya ve dahil olmaya başladıkça, Metaverse'in popülaritesinde gözle görülür bir artış oldu. Popülerliğin artmasıyla birlikte, teknoloji şirketleri de fonlarını akıtmaya ve yeni ortaya çıkan pazar alanda önceden yer alma çabalarına başladı. Kripto para birimleri, NFT'ler ve play to earn yani kazanmak için oyna oyunları, onu yeni nesil kullanıcılar için kullanılacak bir yer haline getirdi. Metaverse'in önemi, esasen sosyal medyanın geleceği haline gelmesinin beklenmesinden kaynaklanmaktadır. Metaverse'in sunduğu 3D dünya, sosyalleşme, oyun oynama gibi yeni gerçek dünya özellikleri göz önünde bulundurulduğundan, önümüzdeki günlerde sosyal bir fenomen haline gelmesi oldukça yüksek bir ihtimaldir.
Metaverse bir gerçeklik haline gelmiş olsa da, yalnızca belirli teknolojiler sayesinde mümkün hale gelmiştir. Bu yüzden sizi bu çoklu evrene güç veren 7 temel teknolojiye götüreceğiz. Bunlar:
Blok Zinciri
Uygulamaların çoğu blok zincirleri üzerinde çalıştığı için blok zinciri teknolojisi metaverse'in temelini oluşturmaktadır. Temel olarak metaverse'in işleyişi için gerekli olan merkeziyetsizliği ve şeffaflığı sağlar. Blok zinciri teknolojisi, geliştiricilerin dijital mülkiyet doğrulaması, yönetişim, dijital tahsil edilebilirlik, erişilebilirlik ve birlikte çalışabilirlik gibi çeşitli işlevleri metaverse dünyasına entegre etmelerine yardımcı olur. Blok zinciri teknolojisinin çeşitli avantajlarına göz atalım: Sanal bir defter gibi hareket ederek işlemlerin kaydının oluşturulmasına yardımcı olur.
Bir blok zincirindeki veriler merkeziyetsiz bir veritabanında saklanır ve bu da veri sızıntısı olasılığını azaltmaya yardımcı olur. Blok zincirleri temel olarak bilgileri bloklar olarak bilinen gruplar halinde toplar ve saklar. Bu bloklar sınırlı depolama alanına sahiptir ve tamamen doldurulduğunda kapatılır. Bu doldurulmuş blok daha sonra daha önce doldurulmuş bloklarla bağlanır ve blok zinciri olarak bilinen bir veri zinciri oluşturur.
Blok zincirinin bir diğer avantajı da veri blokları birbirine bağlandığı için kaçınılmaz olarak verilerin kronolojik olarak düzenlenmesidir. Bu yapı bir zaman damgası oluşturur ve verileri geri döndürülemez hale getirir. Yani, blok bir kez mühürlendiğinde, taşa oturtulmuş olur. Bu, tüm sürecin manipülasyonlardan arındırılmasında önemli bir rol oynar ve metaverse şeffaflık sağlar.
Kripto Varlıklar
Kripto para teknolojisi, metaverse'de kullanılan en başta gelen teknolojilerden biridir. Metaverse üzerindeki platformlar yalnızca kripto para birimlerini kabul eder. Bu nedenle, kullanıcılar herhangi bir işlem yapmak için kullanmadan önce gerçek dünya para birimlerini kripto para birimleri ile değiştirmek zorundadır. NFT'ler, dijital gayrimenkuller gibi kaynakları satın almak ve oyun içi satın alımlar yapmak için kullanılabilir.
Kripto para birimine ve değerine yatırım yapan kullanıcıların büyük artışı göz önüne alındığında, kripto paralar sahip olunması gereken sıcak bir varlık haline geldi. Giderek daha fazla platform, türüne bakılmaksızın farklı kripto para birimlerini kabul etmeye başladıkça, bu tür kripto para birimlerini kullanmak ve sahip olmak oldukça kolaylaştı. Kripto paralara olan ilginin bu denli artması da büyük atırımcıların kripto paralara bakış açısını oldukça değiştirdiğini söyleyebiliriz.
Metaverse'de kripto para birimleri büyük bir değere sahiptir. Örneğin, Decentraland'de bir arsa satın almak istiyorsanız, gerçek dünya para biriminizi oyunun yerel tokeni olan MANA tokenine dönüştürmeniz gerekir. Metaverse üzerindeki tüm oyunlar ve platformlar için benzer bir durum söz konusudur. Böylece, kripto paranın metaverse'de sahip olduğu değeri kolayca anlayabilirsiniz.
AR & VR
Artırılmış Gerçeklik ve Sanal Gerçeklik motorları, metaverse'in büyüleyici bir sanal deneyim olmasını sağlamada önemli bir rol oynar. Metaverse için sürükleyici ve ilgi çekici üç boyutlu ortamlar yaratmaya yardımcı olurlar.
Sanal Gerçeklik ve metaverse aynı şey gibi görünse de, ikisi arasında belirli farklılıklar vardır. İkisi arasındaki öne çıkan farklardan bazıları şunlardır:
Sanal Gerçeklik, daha geniş metaverse'in yalnızca bir parçasıdır. Metaverse, Sanal Gerçeklik teknolojisini tamamlayan diğer birkaç teknolojiden oluşur.
Sanal Gerçeklik kullanıcıların 3D simülasyonları görmesini sağlarken, sorun şu ki Sanal Gerçeklik teknolojileri metaverse'in önemli bir parçası olan fiziksel simülasyonları sağlayamamaktadır.
Artırılmış Gerçeklik burada devreye giriyor. Fiziksel simülasyonlar yaratarak kullanıcıların bir şeyleri gerçekten hissetmelerini sağlayarak metaverse'in kapsamını genişletmeye yardımcı olur. Sonuç olarak, kullanıcılar bu çoklu evrende sanki fiziksel olarak içinde bulunuyormuş gibi duyabilir, hissedebilir ve etkileşimde bulunabilirler. Sanal Gerçeklik ve Artırılmış Gerçeklik teknolojilerinin birleşiminin daha gerçekçi bir metaverse yaratması ve çeşitli şirketlerden büyük yatırımlar getirmesi muhtemeldir.
İş stratejisi planlama ve karar alma süreçlerinden, daha hızlı bilgi işlem ve daha sorunsuz kullanıcı arayüzüne kadar, Yapay Zeka, metaverse'de gerçekleşen her sürecin sürükleyici hale gelmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Makine öğrenimi tekniklerinin yardımıyla verilerin yıldırım hızında işlenmesine yardımcı olabilir. Metaverse içinde, önceki geçmiş veriler yapay zeka algoritmaları tarafından benzersiz çıktılar ve içgörüler oluşturmak için kullanılabilir.
Yapay Zeka, çeşitli senaryolarda oyuncu olmayan karakterler (NPC'ler) için de kullanılabilir. NPC'ler neredeyse tüm oyunlarda bulunur ve genellikle oyuncuların eylemlerine yanıt vermek üzere tasarlanmıştır. Yapay zeka yardımıyla, bu karakterlerin tepkileri ve reaksiyonları gerçeğe yakın karakterleri taklit etmek için daha da geliştirilebilir. NPC'ler kendi başlarına ve birden fazla dilde birden fazla işlem gerçekleştirebildiğinden, kullanıcı arayüzünü iyileştirmek için metaverse'deki tüm segmentlere NPC'leri yerleştirmek için yapay zekanın işleme yeteneklerinden de yararlanılabilir.
Yapay Zekanın metaverse'deki bir diğer önemli kullanımı da metaverse avatarları oluşturmaktır. Yapay zeka motorları 2D ve 3D görüntüleri analiz ederek daha gerçekçi görünümlü ve doğru avatarlar oluşturabilir. Yapay zeka ayrıca avatarların görünümünü iyileştirmek için farklı yüz ifadeleri, saç stili, kıyafetler ve özellikler oluşturmaya yardımcı olarak daha fazla karakter ekleyebilir.
3D Yeniden Yapılandırma
3D rekonstrüksiyon yeni bir teknoloji olmamakla birlikte, potansiyel müşteriler karantina sırasında mağazaları veya mülkleri şahsen ziyaret edemedikleri için son pandemide kullanımı büyük ölçüde artmıştır. Bu nedenle bu içerisinde, birçok şirket sanal mülk ve showroom turları oluşturmak için 3D rekonstrüksiyon teknolojilerine başvurdu. Bu tür gelişmelerin metaverse evreninde de kullanılması beklenen bir girişimdi.
Dolayısıyla, 3D yeniden yapılandırma teknolojisi metaverse'in ayrılmaz bir parçasını oluşturuyor ve giderek daha fazla kullanıcı metaverse'in gerçek hayata daha çok benzemesini istedikçe önemi de artacak gibi görünüyor.
Nesnelerin İnterneti (IoT)
İlk olarak 1999 yılında ortaya atılan Nesnelerin İnterneti (IoT) kavramı, temel olarak fiziksel dünyamızın her unsurunu alan ve bunları sensörler ve cihazlar aracılığıyla internete bağlayan bir sistemi ifade etmektedir. Bağlandıktan sonra, bu cihazlar benzersiz bir tanımlayıcıya ve otomatik olarak bilgi gönderme veya alma yeteneğine sahip olacaktır, Nesnelerin İnterneti kavramının en pratik temsili, alınan verileri işleme ve verilen eylemleri gerçekleştirme yeteneğine sahip sesle etkinleştirilen hoparlörler, termostatlar ve tıbbi cihazlar gibi cihazların ortaya çıkmasıdır.
Metaverse söz konusu olduğunda, IoT avantajları aşağıdakiler gibidir,
- Uygulamalar veri toplayabilecek ve gerçek dünya koşullarına daha hassas bir şekilde uyum sağlamak için bunları metaverse dünyasında besleyebilecektir. Örneğin, IoT aracılığıyla toplanan hava durumu ve sıcaklık verileri yakın gelecekte metaverse'in ortamınının ayarlanmasına yardımcı olabilir.
- IoT'nin bir diğer avantajı da 3D dünyayı fiziksel dünyadaki çok sayıda cihaza sorunsuz bir şekilde bağlayarak çoklu evrenlerde gerçek zamanlı uyarımlar sağlayabilmesidir.
- IoT ayrıca topladığı verileri yöneterek metaverse ortamını daha da iyileştirmek ve optimize etmek için yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmalarını kullanabilir.
Uç Bilişim ve 5G
Genellikle ticari alanlarda kullanılan uç bilişim, temel olarak daha az gecikmeyle daha hızlı veri aktarımını kolaylaştırır ve daha sorunsuz deneyimlerin sağlanmasına yardımcı olur. Bilgisayarların gecikmeyi azaltmak ve kullanıcıların sürükleyici ve engelsiz bir oyun deneyimi yaşamasını sağlamak için yoğun uyarımları verimlilikle ele alabilmesi gerektiğinden, metaverse'in uygulanabilir olmasını sağlayan temel faktörlerden biridir.
Genellikle uç bilişim ile birleştirilen bir diğer önemli özellik de 5G ağlarının kullanılabilirliğidir. Önceden, kullanıcılar metaverse'e girerken, yüksek internet hızının mevcut olmaması nedeniyle yavaş işleme ve veri aktarım hızı nedeniyle ağlarında sık sık sorunlarla karşılaşıyordu. Ancak, 5G'nin yaygınlaşması ve uygun fiyatlarla kullanıma sunulmasıyla birlikte, daha fazla kullanıcı ağ hızındaki gecikmeyle ilgili herhangi bir sorunla karşılaşmadan masaüstlerinden ve diğer cihazlarından metaverse deneyimini yaşayabilir.
Böylece, bu iki özellik, uç bilişim ve 5G, kullanıcıların metaverse katılmalarını ve gerçekten sürükleyici bir deneyimin keyfini çıkarmalarını sağladı.
Metaverse'e Meydan Okumalar
Aktif kullanıcı sayısındaki artışla birlikte yatırımlar metaverse akarken, metaverse'in kendisi yeni oluşmakta ve gelişme aşamasındadır. Metaverse ilişkin olarak henüz ele alınması gereken çeşitli konular vardır, örneğin
Güvenlik, kripto işlemlerinin değerinin artması ve kripto dolandırıcılığı ve kötü amaçlı yazılımların artmasıyla ortaya çıkan başlıca sorunlardan biridir. Eğer meteverse kalıcı ve ciddi bir proje olarak yürütülüyorsa, kullanıcılara kimliklerinin ve varlıklarının güvende olduğuna dair güven vermek için güvenlik standartlarını geliştirmesi gerekir. Gizlilik, metaverse için ele alınması gereken başka bir konudur.
Metaverse'in web kamerası ve AR & VR teknolojisi gibi cihazları kullandığı düşünüldüğünde, gerçekten de kullanıcının gizliliğini tehlikeye atmaya açık hale getirmektedir. Bilgisayar korsanlarının geçmişte insanları gözetlemek için bu tür cihazları hackledikleri ve kullandıkları bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla, metaverse'in kitleler tarafından kullanılabilmesi için, gizliliğe yönelik bu tür risklerin ele alınması ve çözüm üretilmesi gerekmektedir.
Sonuç
Günümüzde metaverse bir gerçeklik haline geldi ve benzeri görülmemiş bir hızla büyüyor. Ancak, dünya bu tür projelerin ortaya çıkışına ve uzak bir anıya dönüşmesine de tanık oldu. Metaverse'in sosyal medyanın geleceği olabilmesi için değişime dayanabilmesi gerekir. Bu da ancak metaverse kapsamında ele alınan endişelerin bir an önce giderilmesi ve kitlelerin projeye güven duymasının sağlanmasıyla mümkün olabilir. Metaverse'in büyümesi ve gelişmesi için çok büyük fırsatlar var, ancak asıl soru metaverse'in bu fırsatın üstesinden gelip gelemeyeceği ya da dünyanın güvenini kaybetmiş başarısız bir proje olarak unutulup unutulmayacağı.