Kripto para dünyasında kaldıraçlı işlemler arasında riski görece daha düşük olan en popüler işlem türlerinden bir tanesi marjin trade olarak karşımıza çıkmaktadır. Marjin diğer kaldıraçlı işlemlerden farklı olarak, borçluluk ve teminat oranı söz konusudur. Marjin işlem geleneksel finans piyasalarında da sıkça kullanılmaktadır.
Bu makalemizde kripto para dünyasında kullanılan marjin işlemlerden bahsedip, nasıl işlem yapıldığını inceleyeceğiz.
Margin Nedir?
Marjin işlem, hem kripto para dünyasında hem de geleneksel finans piyasasında kullanılan bir işlem türüdür. Geleneksel piyasalarda özellikle hisse senedi piyasalarında teminatlı kredili işlemler margin işlemlere örnek olarak verilebilir. Kredili işlemlerde yatırımcılar ellerindeki sermayelerine ek olarak kurumlardan belirli oranlarda kredi alarak işlem yapmaktadırlar.
Geleneksel finans piyasalarında marjin işlem için belirli bir sermaye şartı da bulunmaktadır. Ancak kripto para dünyasında marjin işlemler için herhangi bir işlem limiti bulunmamaktadır. Kripto para dünyasında marjin işlemler piyasanın yönüne göre işlem almak ve eldeki bir pozisyonu hedge etmek (sigortalamak) için kullanılabilmektedir.
Margin işlemlerde klasik kaldıraçlı işlemlerden farklı olarak teminat karşılığında borç alma ve borçlanma durumu söz konusudur. Margin işlemlerde yatırımcı teminatı karşılığı kullandığı platformdan borç olarak stabil varlık ya da bir kripto para birimi alabilmektedir. Alınan bu fon ile beraber piyasada her iki yöne de işlem yapılabilmektedir.
Margin İşlem Nasıl Yapılır?
Margin işlem kripto paralarda bir borsa platformu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu platform üzerinden marjin hesabı açıldıktan sonra, yatırımcılar ellerinde bulunan herhangi bir varlığı teminat göstererek bir işlem paritesi üzerinden belirli bir kaldıraç oranı ile borç varlık alabilmektedirler. Alınan bu borç varlıklar sadece marjin hesabı içerisinde kullanılmaktadır.
Margin işlem ile alına bir pozisyon sonrası hesapta olan teminat pozisyonu sürdürmek için yeterli olana kadar işleme devam edilmektedir. Eğer alınan borç ile yapılan işlem sonrası zarar elde edilirse ise bu zarar teminat olan ana paradan kesilmektedir. Margin işlem özetle yatırımcı sadece sermayesine ek bir borç bulup yatırım yapmakta ve sonrasında o borcunu geri ödemesi şeklinde çalışmaktadır. Kripto para dünyasında marjin işlemlerde borç alınan varlık karşılığında belirli aralıklar içinde borç alınan platforma belirli bir faiz ödenmektedir.
Margin İşlem Türleri Nelerdir?
Kripto para dünyasında kullanılan platforma göre farklı marjin işlem türleri bulunmasına rağmen, marjin işlemler 2 genel çatı altında toplanmaktadırlar. Bunlar çapraz marjin işlem ve izole marjin işlemlerdir.
Çapraz Marjin Nedir?
Çapraz marjin kripto para dünyasında kullanılan bir marjin işlem türüdür. Çapraz marjin ile borç alınan varlık sonrası yapılan işlem sonrası ortaya çıkan fon başka bir işlem için farklı bir enstrümanda değerlendirilmektedir. Örneğin platformdan teminat olarak gösterdiği USDT karşılığında BTC borç alan yatırımcı BTC’yi sattıktan sonra ortaya çıkan fonu başka bir enstrüman olan ETH paritesinde işlem yapmak için kullanabilmektedir. Borç alınan tutarın birden fazla işlem çiftinde kullanılması şeklinde yapılan işlem türü çapraz marjin işlem olarak adlandırılmaktadır.
Çapraz marjin işlemler birçok yatırımcı için piyasada birden fazla kripto para biriminde kaldıraçlı olarak işlem yapabilmeye olanak sağlamaktadır. Çapraz marjin işlemlerde alınan borç miktarını ve cinsini takip etmek diğer marjin türüne kadar daha zor olabilmektedir. Bu sebeple çapraz marjin işlemlerde yatırımcılar daha temkinli olabilmektedirler.
İzole Marjin Nedir?
İzole marjin, margin işlem popüler olan türlerinden bir diğeridir. İzole marjin çapraz marjinden farklı olarak tek bir işlem çiftine odaklanmaktadır. Çapraz marjinde teminat göstererek birden fazla kripto para birimi borç alınabilirken, izole marjinde sadece işlem yapılacak olan enstrumanda borç alınabilmektedir.
İzole marjin için yatırımcı işlem yapacağı platform üzerinden işlem yapacağı varlığın izole marjin hesabına teminatını yatırıp hızlıca borç alabilmektedir. Alınan borç varlık sadece o işlem çifti marketinde kullanılabilmektedir. Daha basit bir anlatım ile BTC/USDT işlem çiftinde USDT borç alan bir yatırımcı bu USDT’leri sadece bu işlem çiftinde kullanabilmektedir.
İzole marjin birçok yatırımcı için sermayenin bölünüp riskin daha kolay kontrol edildiği işlem türü olarak sıkça kullanılmaktadır. İzole marjinde risk oranınız kontrol etmek çapraz marjine göre daha kolaydır.
Margin İşlem Örneği
Margin işlem, kripto para dünyasında sıkça kullanılan işlem türü olmasının yanı sıra birçok yatırımcı tarafından karmaşık olarak görünmektedir. Margin işlem örneği olarak;
Bir yatırımcı marjin işleme izin veren bir platform üzerinden marjin hesabına 10.000 USDT teminat yatırdığını varsayalım. BTC fiyatı ise 20.000 USDT olsun. Yatırımcı kısa vadede BTC fiyatının düşeceğini beklemektedir. Bu sebeple yatırımcı platform üzerinden 10.000 USDT teminatı ile BTC borç alabilmektedir. BTC için kaldıraç oranının 10 olduğunu varsayalım. Yatırımcı beklentisi doğrultusunda toplam 100.000 USDT’lik bir BTC borç alıp bunu satabilmektedir. Örnek olarak yatırımcı 3 BTC borç alsın ve bunları 20.000 USDT fiyattan satmış olsun.
BTC fiyatının 15.000 USDT olması durumunda sattığı 3 BTC’yi geri alıp borcunu kapatmış ve her bir BTC için 5.000 USDT olmak üzere toplam 15.000 USDT kazanç elde etmiştir. Kullanılan platformun kuralları gereği borç kapatılan kadar da aldığı borç için belirli aralıklar ile yatırımcı bir miktar faiz oranı ödeyebilir.
BTC fiyatının yatırımcının beklentisi dahilinde gerçekleşmediğini varsayalım. Yatırımcı 10.000 USDT teminatı karşılığında 3 adet BTC borç almıştır. BTC’leri 20.000 USDT fiyattan satmıştır ancak fiyat yükselmeye devam etmiştir. Bu durumda yatırımcının toplam zararı sadece 10.000 USDT olabilmektedir. Fiyatın 23.334 USDT fiyatına yükselmesi ile yatırımcı likit olmakta ve bütün teminatını kaybetmektedir. Ancak fiyat yükselmeye devam ettiği durumlarda yatırımcı için margin call yani teminat tamamlama çağrısı yapılır. Yatırımcı açtığı 3 BTC pozisyonu devam ettirmek istiyorsa marjin hesabına teminat yatırmak zorundadır.
Margin İşlem Avantajları
Margin işlem diğer işlem türlerine göre bazı önemli avantajlara sahiptir. Bu avantajlar şu şekildedir;
- Kaldıraç kullanıldığı için yüksek kar elde edebilme
- Düşük miktarlar ile yüksek pozisyon alabilme
- Uzun vadeli bir yatırım için kısa dönemli hedge imkanları
Margin İşlem Dezavantajları
Marjin işlem avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajlara da sahiptir. Bu dezavantajlar şu şekildedir;
- Yüksek kaldıraç kullanmak riskin iyi yönetilmediği durumlarda sermayenin tamamının kaybına sebep olabilmekte
- Kullanılan kaldıraç oranına ve risk oranına göre küçük düşüşlerde dahi ciddi zarar yaşanabilmekte