Kripto para dünyasında futures işlem kaldıraçlı işlem türlerinden en önemli ve en çok kullanılan işlem türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Futures işlemler, kripto paralarda olduğu kadar hisse senedi, forex gibi piyasalarda da sıklıkla kullanılmaktadır.
Bu makalemizde kripto para dünyasında kullanılan futures işlemden bahsedip, nasıl işlem yapıldığını inceleyeceğiz.
Futures İşlem Nedir?
Futures işlem hem kripto para hem de geleneksel finansal piyasalarda kullanılan bir işlem türüdür. Futures işlemler ile yatırımcılar ellerinde olan sermayelerini teminat olarak göstererek kaldıraçlı işlem yapabilmektedirler. Futures işlemler tıpkı diğer kaldıraçlı işlemler gibi yatırımcıya sermayesinden daha fazla boyutta her iki yönede işlem almasına olanak sağlamaktadır.
Geleneksel finansal piyasalarda futures işlemler, belirli bir vade sonu için bir ürünün alınıp satılabilmesini konu alan işlem türü şeklinde tanımlanabilmektedir. Ancak kripto para dünyasında futures işlemler çoğunlukla süresiz olarak işlem gören enstrümanlar üzerinden yapılmaktadır. Yani yatırımcı futures hesabı üzerinden Bitcoin alan bir yatırımcı geleneksel finans piyasasındakinin aksine çoğunlukla bir teslimat içermez.
Ancak kripto para piyasalarında da bazı platformlar belirli bir vade sonunda spot bir şekilde teslimi yapılacak olan kripto para futures işlemleri yapmaktadırlar. Futures piyasası spot piyasalarından farklı olduğu için futures piyasasında fiyat spot piyasalarda gerçekleşen fiyattan farklı olabilmektedir.
Futures işlemlerde yatırımcı piyasadaki her iki yönede pozisyon alabilmektedir. Bu pozisyonlar birçok yatırımcı ve piyasa tarafından da long ve short pozisyon olarak adlandırılır. Long pozisyon, piyasanın yükseleceğini öngörerek açılan işlemlerken short işlemler piyasanın bulunduğu seviyeden daha da düşeceğini öngörmektedir.
Futures İşlem Türleri
Kripto para ekosisteminde tıpkı geleneksel finans dünyasında olduğu gibi birçok futures işlem türü bulunmaktadır. Kripto para dünyasında süresiz, süreli, stabilcoin destekli ve kripto para destekli olmak üzere temelde 4 adet futures işlem türü bulunmaktadır. Kripto para dünyasında tıpkı finansal piyasalarda olduğu gibi opsiyon işlemleri de bulunmaktadır, ancak diğer futures türleri kadar yaygın değildir.
Stabilcoin Destekli Futures İşlemler
Stabilcoin destekli futures işlemler aynı zamanda USDS-M futures olarakta adlandırılmaktadır. Bu futures işlem türü tıpkı foreks piyasalarında olduğu gibi hesaba yatırılan varlık ile yapılmaktadır. Stabilcoin destekli futures işlemlerinde desteklenen stabilcoin hesaba yatırıldıktan sonra platformun işlem yapılacak enstrümanda belirlediği kaldıraç kurallarına göre long ya da short pozisyon açılabilir.
Kripto Para Destekli Futures İşlemler
Kripto para destekli futures işlemler ise platformun desteklediği kripto para birimlerini teminat göstererek sadece o kripto para biriminin işlem çiftinde kaldıraçlı bir şekilde işlem yapılabilmesi olarak tanımlanmaktadır. Kripto para destekli futures işlemlerde de tıpkı diğer futures işlemlerde olduğu gibi her bir işlem çifti için belirli bir kaldıraç oranı mevcuttur.
Süreli Futures İşlemler
Süreli futures işlemler ise aynı zamanda vadeli işlem olarak da bilinmektedir. Süreli işlemlerde işlem yapılan kripto para birimi belirli bir vade sonunda yatırımcının spot hesabına teslim edilir. Bu tür işlemlerde teslimat söz konusu olduğu için vade sonunda yatırımcının hesabında elindeki pozisyonun büyüklüğü kadar stabilcoin ya da işlem yaptığı kripto para biriminden bulunması gerekmektedir. Örneğin vadeli olarak Bitcoin short işlem açan bir yatırımcı vade sonunda spot hesabında pozisyonun büyüklüğü kadar Bitcoin bulundurmak zorundadır.
Sürekli Futures İşlemler
Sürekli futures işlemler tür sınıflandırması olarak birçok platformda yer almasada aslında temel bir futures işlem türüdür. Sürekli futures işlemler, süreli yani teslimat gerektiren futures işlemlerinin aksine herhangi bir vade sonu ve teslimat tarihi bulunmaz. Sürekli işlemlerde piyasadaki işlemlerin yığılma aralığına göre tıpkı diğer futures işlemlerinde olduğu gibi belirli oranlarda fonlama faizi uygulanmaktadır.
Futures İşlem Örneği
Kripto paralarda kullanılan futures işleme bir örnek verecek olursak:
Bitcoin’nin 20.000 USDT seviyesinde olduğunu varsayalım. Bir yatırımcı Bitcoin’nin kısa süre içerisinde 21.000 USD olacağını düşünmektedir. Yatırımcının hesabında toplam 1.000 USDT olduğunu varsayalım. Yatırımcı elindeki USDT’yi teminat olarak göstererek 100x kaldıraç ile Bitcoin üzerinde long pozisyon alabilmektedir. Yatırımcı kaldıracın etkisi ile Bitcoin üzerinde toplamda 100.000 USDT’lik bir pozisyona açabilmektedir.
Yatırımcı 20.000 USDT seviyesinden elindeki 1.000 USDT ve 100x kaldıraç ile 1 BTC aldığını düşünelim. Eğer piyasa koşulları yatırımcının tahmini gibi gerçekleşip Bitcoin 21.000 USDT seviyesine gelip yatırımcının pozisyonunu kapattığını varsayalım. Yatırımcının toplam pozisyon büyüklüğü 1 BTC olduğu için bu işlemden toplam karı da 1.000 USDT olacaktır. Yani yatırımcı 1.000 USDT teminatı ile yaptığı futures işleminde 1.000 USDT getiri elde etmiş ve toplam sermayesi 2.000 USDT olmuştur.
Ancak bu noktada yatırımcının dikkat etmesi gereken nokta fiyatın beklentisinin tersine hareket etmesi durumudur. Eğer 20.000 USDT olan BTC fiyatı 19.000 USDT’ye düşmesi ve hesaba ek teminat eklenmemesi sonucu yatırımcı ilk teminatı olan 1.000 USDT’yi komple kaybedecektir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için sürdürme teminatı yeterli düzeyde ve kaldıraç oranını düşük olması yüksek kayıplar ile karşılaşma ihtimalini düşürecektir.
Futures İşlem Avantajları
Futures işlemler, kripto para dünyasındaki diğer işlem türlerine göre bazı temel avantajlara sahiptirler. Bu avantajlar şu şekildedir;
- Kaldıraç kullanıldığı için yüksek getiri imkanı
- Teminat üzerinden işlemler gerçekleştiği için borç alma veya borç ödeme gibi bir durumun olmaması
- Bazı durumlar veya varlıklar için kısa dönemli hedge (sigorta) imkanı
Futures İşlem Dezavantajları
Futures işlemler birçok yatırımcı için cazip ve hızlı para kazanmanın yolu gibi gözüksede birçok önemli dezavantajlara
- Yüksek kaldıracın kullanıldığı ve riskin yönetilmediği durumlarda sermayenin tamamını kaybetme riski
- Belirli aralıklar ile fonlama faizi ödemek
- Spot piyasalardan farklı fiyatların oluşabilmesi riski