Bitcoin’in ardından en büyük blockchain ağı olan Ethereum (ETH), 2022 yılında gerçekleşen Merge güncellemesinden bu yana en büyük güncellemesini aldı. Shapella güncellemesi, bir dizi Ethereum İyileştirme Önerisi’nden (Ethereum Improvement Proposol - IEP) oluşuyor ve önemli değişiklikler içeriyor. Bu makalede, Shapella ile gelen bu değişikliklere yakından bakacağız.
Ethereum Shapella Nedir?
Ethereum, bir süredir Ethereum 2.0 adı verilen geçiş sürecinde. 2022 yılında gerçekleşen Merge güncellemesiyle beraber Ethereum ana ağı, Proof-of-Work (PoW) konsensüs mekanizmasını terk ederek Proof-of-Stake (PoS) mekanizmasına geçmişti. Bu köklü değişimle beraber Ethereum madencilerinin yerini doğrulayıcılar almış ve ETH staking ağın en temel mekanizması haline gelmişti.
Ethereum Merge ile ilgili detaylı bilgi almak için ilgili makalemizi okuyabilirsiniz.
Ethereum Shapella güncellemesi ise Merge’den beri gerçekleşen en önemli ETH yükseltmesi oldu. Shapella adı, iki hard fork’un birleşiminden oluşuyor: Şangay ve Capella. Şangay yürütme katmanında gerçekleşirken, Capella ise konsensüs katmanında gerçekleşti.
Şangay, ETH staker’ları için para çekme işlevini aktifleştirdi. Capella ise Ethereum blockchain’in ölçeklenebilirliğine dair yenilikler sundu. Capella sayesinde geliştiriciler için gaz ücretlerinin azalması bekleniyor.
Kilitli ETH’lerin çekilebilmesi, EIP-4895 kapsamında gerçekleşiyor. Ethereum Shapella, toplam 5 EIP’ten oluşuyor. Ethereum Shapella kapsamındaki EIP’lere bakalım:
- EIP-3651: Sıcak COINBASE
- EIP-3855: PUSH0 komutu
- EIP-3860: Limit ve sayaç giriş kodu
- EIP-4895: Staking çekimleri
- EIP-6049: SELFDESTRUCT deaktif edilmesi
EIP-4895 ve Ethereum staking
Şu anda PoS konsensüs mekanizmasını kullanıyor olsa da Ethereum, eskiden PoW mekanizmasıyla çalışıyordu. Ancak geliştiriciler, 2020’de, Ethereum 2.0 sürecinin bir parçası olarak Beacon Chain diye bir zincir oluşturdular. Bu zincir, PoS konsensüs mekanizmasını kullanıyordu ve ağda doğrulayıcı olmak mümkündü. Ne var ki doğrulayıcı olabilmek için en az 32 ETH stake etmek gerekiyordu.
Doğrulayıcılar, kilitledikleri bu ETH coin’ler üzerinden faiz geliri elde edecekti. Ancak stake ettikleri coin’leri ne zaman geri alabilecekleri belli değildi. Bu arada, Beacon Chain ile beraber PoW konsensüs mekanizmasını kullanan Ethereum ana ağı faaliyetini sürdürüyordu.
Nihayet 2022 yılında Merge ile beraber Beacon Chain ile Ethereum ana ağı (mainnet) birleşti. Bu birleşme sonucunda Ethereum ana ağı, PoW mekanizmasından PoS mekanizmasına geçti. Artık Ethereum, bir PoW blockchain değil, bir PoS blockchain.
Merge’ün ardından Ethereum staker’ları, kilitli ETH’lerini geri alabilecekleri zamanı beklemeye başladı. Bunun için Şangay güncellemesi kapsamında EIP-4895’in gerçekleşmesi gerekiyordu. 12 Nisan 2023’te tamamlanan Shapella yükseltmesi ile beraber bu gerçekleşti.
Doğrulayıcılar artık, bazı hususları göz önünde bulundurarak da olsa, kilitli ETH’lerini geri çekmekte ve bununla istediklerini yapmakta özgürler. Bu, yaklaşık 18 milyon kilitli ETH coin’in likit hale geleceği anlamını taşıyor.
Diğer EIP’ler
Shapella ile beraber EIP-3651, EIP-3855, EIP-3860 ve EIP-6049 da yürürlüğe girdi. Bu diğer iyileştirmeler, çok yoğun ağ tıkanıklığının olduğu dönemlerde görülen yüksek gaz ücretlerini azaltmayı amaçlıyor.
EIP-3651, maksimum çıkarılabilir değer ödemeleriyle ilişkili gaz maliyetlerini düşürmeyi hedefliyor. EIP-3855, 0 sabit değerini yığına iten yeni bir talimat sunmak üzere tasarlamış. Aynı zamanda geliştiriciler için gaz maliyetlerini düşürmeyi amaçlıyor. EIP-3860, diğer durumlarda ücretleri azaltmayı hedefliyor.
EIP-6049 ise Ethereum'daki mevcut "SELFDESTRUCT" işlem kodunun kullanımdan kaldırılmasını ve bunun yerine "halt" adlı yeni bir işlem kodunun kullanılmasını içeriyor. Bu komut, “SELFDESTRUCT”ın aksine yalnızca sözleşme sahibi tarafından verilebilir ve gaz ücreti sabittir. Böylece saldırganların bu işlevi kötüye kullanmasının ve büyük miktarda gaz tüketen saldırılar oluşturmasının önüne geçiliyor. Kısacası, hem maliyet düşürüyor hem de güvenliği artırıyor.
Sonuç
Shapella yükseltmesi, Ethereum için güvenlik, merkeziyetsizlik ve ölçeklenebilirliğe ulaşma yolunda dönüm noktası niteliğinde bir gelişme. Bu güncelleme doğrulayıcılar üzerindeki büyük bir yükü de kaldırıyor ve doğrulayıcıların kilitli coin’lerini istedikleri zaman serbestçe çekebilmelerini mümkün kılarak ağ durumu hakkında net bir görünüm sağlıyor.