Blok zincir köprüsü, birbirinden ayrı olarak çalışan iki farklı blok zinciri birbirine bağlayan protokollerdir. Köprüler aracılığıyla blok zincirler arasında varlık transferleri ve DeFi ürünlerini kullanmak daha da kolaylaşmaktadır. Blok zinciri köprüleri, blok zincir ekosistemi içerisinde birlikte çalışabilirliği artırmaktadır.
Bu makalemizde blok zincir köprülerinden bahsedip nasıl çalıştığını inceleyeceğiz.
Blok Zincir Köprüsü
Köprüler, blok zincirler arasında varlık transferini kolaylaştırmak ve birlikte çalışabilirliği artırmak amacıyla oluşturulmuş protokollerdir. Örneğin Ethereum (ETH) blok zinciri üzerinde elinde bir token tutan yatırımcı bu varlığını potansiyel olarak daha fazla kullanım alanı ve getiri elde edebileceği bir platform bulması halinde bu varlığı başka bir blok zincire taşıyabilmektedir.
Blok zincir köprüsü, aralarındaki etkileşimi sağlamak için ekonomik ve teknolojik olarak ayrı iki blok zincirini birbirine bağlayan bir protokoldür. Bu protokoller, bir adayı diğer adaya bağlayan fiziksel bir köprü gibi çalışırlar. Bu örnekteki adalar ise ayrı bir blok zincir olarak faaliyet göstermektedir.
Blok zincir teknolojisinin hızla gelişmesi blok zincirler arasında işlem yapmak ve birlikte çalışabilirlik oldukça önemli bir konu başlığı olmaya başlamıştır. Her bir blok zincir kendi konsensüs algoritması ve kendi kuralları ile çalıştığı için birbirleri iletişime geçmek ve bunlar arasında işlem yapmak önemli bir konu başlığına dönüşmüştür. Tam bu noktada blok zincir köprüleri, blok zincirler arasındaki bu iletişimi ve birlikte çalışabilirliği artırmak amacıyla inşa edilmişlerdir.
Blok Zincir Köprüleri Nasıl Çalışır?
Blok zincir köprüleri iletişimin yanı sıra en çok kullanılan fonksiyonu token transferleridir. Örneğin bir yatırımcı elinde tuttuğu Bitcoin’leri Ethereum blok zincirine taşımak istemektedir. Bitcoini kendi blok zinciri üzerinde tutan yatırımcı, bu varlığını Ethereum blok zinciri üzerinde kullanmak istediği zaman bu iki blok zincir arasındaki köprüleri kullanarak bu işlemi herhangi alım ya da satım işlemi yapmadan gerçekleştirebilir. Yatırımcı elindeki 1 BTC’yi köprü ile Ethereuma geçirdiği zaman, Bitcoin blok zincirindeki varlığı kitlenerek Ethereum blok zinciri üzerinde 1 adet WBTC (Wrapped Bitcoin) yaratılmaktadır. Böylece yatırımcı elinde bulundurduğu Bitcoini bire bir oranda Ethereum blok zincirine taşımış olur.
Blok zincir köprüleri genellikle 2 genel başlık altında toplanmaktadır. Bunlar merkezi ve merkeziyetsiz köprülerdir. Merkezi köprüler kurucu bir merkezi otorite tarafından yönetilmektedir ve köprüyü kullanan her kullanıcı bu merkezi yapıya güvenmek zorundadır. Merkeziyetsiz köprüler ise herhangi bir aracı olmadan akıllı kontratlar ile çalışan köprülerdir. Bu tür köprüler merkezi köprülere göre daha güvenli bir yapıya sahiptir.
Blok Zincir Köprülerinin Avantajları
Blok zincir köprülerinin en önemli avantajı birlikte çalışabilirliği artırmaktadır. Bu sayede farklı blok zincirler veya katmanlar üzerindeki varlıklar zincirler arası kolaylıkla transfer edilebilmektedir. Örneğin WBTC ile Ethereum üzerinde Bitcoin ile işlemler yapabilir veya Bitcoin’i DeFi ürünlerinde kullanabilirsiniz. Blok zincir köprülerinin bir diğer avantajı ise ana zincirler üzerindeki yoğunluğu azaltılmasıdır. Örneğin Ethereum blok zinciri üzerinde bir layer-2 protokolünde işlem yapılabilmesi için köprüler ile o katmana varlık transferi gerçekleştirilmelidir. Böylece Ethereum ana zinciri üzerindeki yoğunluk köprüler aracılığıyla farklı katmanlara taşıyabilmektedir.
Blok zincir Köprülerinin Dezavantajları
Blok zincir köprüleri avantajlarının yanı sıra bazı önemli dezavantajlara da sahiptirler. Merkezi köprülerde karşı taraf riski bunlardan en önemlisidir. Merkezi köprülerde varlıkların bire bir oranda olması için çalışan ve rezervleri saklayan yapılar birkaç kişi ya da kurumun elinde olduğu için o köprüyü kullanan kişi bu yapılara veya kişilere güvenmek zorundadır.
Blok zincir köprülerinin bir diğer dezavantajı ise birbirine bağlanan zincirlerden birinin yüzde 51 atak yemesidir. Saldırıya uğrayan blok zincirde saldırgan blokları kendi çıkarına göre yeniden düzenleyebilmektedir. Yeniden düzenlenen blok zincirde teknik anlamda yetersiz ve görece daha az güvenli köprüler ile her iki blok zincirdeki varlıklar ve uygulamalar ciddi zarar görebilmektedir.
Bir köprü, yoğun bir ağdaki tıkanıklığı hafifletebilirken, kullanıcıların her zaman aynı uygulama ve hizmetlere erişimi olmayacağından, varlıkları başka bir zincire taşımak ölçeklenebilirlik sorununu çözmeyebilir. Örneğin, bazı Ethereum üzerindeki uygulamalar, ölçeklemeyi artıran Polygon blok zincirinde mevcut değildir.
Blok Zincir Köprülerinin Geleceği
Blok zincir dünyasında Layer-2 kavramının gelişmesi ve Cosmos gibi ekosistemlerin genişlemesi ile blok zincir köprüleri oldukça önemli bir konsept olacaklardır. Blok zincirlerin birlikte çalışabilirliği ve verimliliğini artırmasının yanı sıra birçok yatırımcı için ana blok zincirler dışındaki zincirleri kullanmalarını sağlamaktadır. Kullanıcıların birçok blok zincir protokolü arasında varlık alışverişi yapmasına izin veren bazı önemli yenilikleri bünyesinde barındıran. Blockchain köprüleri, köprü sayısı, kullanıcı ve toplam işlem hacminde önemli ölçüde büyümüş ve büyümeye devam etmektedir. Her ne kadar günümüzde bazı dezavantajlara sahip olsalarda geliştirilecek olan yeni teknolojiler ile bu sorunların çözülmesi planlanmaktadır. Blok zincirlerin yaygınlaşması ile zincirler arası etkileşim yani köprülerin daha da ön plana çıkması beklenmektedir.