Transactions per second (TPS) yani Türkçe karşılığı ile “saniye başına işlem”, bir ağın her saniye işleyebileceği işlem sayısını ifade eder. Blockchain'de saniye başına işlem (TPS), bir Blokzincir ağının her saniyede işleyebileceği işlem sayısı veya saniyede gerçekleştirilen işlem sayısıdır.
Saniye Başına İşlemler Nasıl Hesaplanır?
TPS'yi hesaplamak için blok zamanını, ortalama işlem boyutunu ve blok boyutunu bilmeniz gerekir. Blok süresi, bir zincirde yeni bir blok oluşturmak için geçen ortalama süredir. Bitcoin'in süresi 10 dakikadır. Hesaplamanız gereken ortalama işlem boyutu budur. Blok boyutu, bir zincirdeki bloğun boyutudur. Bitcoin'in değeri 1 MB'dir.
Bir örnek kullanırsak, ortalama işlem boyutu 1 Kb ve blok süresi 30 saniye olan 1MB'lik bir blok boyutu, teorik olarak 33 TPS'ye (1MB/1Kb/30 saniye=33) eşit olacaktır. Şu anda, Bitcoin'in TPS'si 7'dir ve bu, diğer kripto para birimleriyle karşılaştırıldığında en hızlısı değildir ve zaman zaman değişebilir. Örneğin, Ethereum, ortalama olarak saniyede 20 işlem gerçekleştirir ve bu Bitcoin'in işlem hızının neredeyse iki katıdır.
Bitcoin'den daha yüksek TPS oranlarına sahip diğer kripto paralar arasında Ripple (1.500 işlem), Bitcoin Cash (60 işlem), Litecoin (56 işlem) ve Dash (48 işlem) yer alıyor.
Blokzincirlerin işlem hızını artıran teknolojilerin geliştirilmesi, yıllar içinde önemli bir araştırma konusu olmuştur. Bazı zorlukların giderilmesi gerektiğinden bu araştırmalar yapılmıştır. Bahsettiğimiz zorluklar, merkezi olmayan ağlarda talebin artması ile ortaya çıkan ölçeklendirme problemlerinden kaynaklanmaktadır.
Bu zorluk yalnızca TPS'yi artırmakla ilgili değildir. Merkezi veritabanları, halihazırda her saniye binlerce işlemi gerçekleştirebilmektedir. Örneğin VISA merkezi veritabanı, saniyede yaklaşık 1.500-2.000 işlem gerçekleştirebilir. Bu tip çözümlerin Blokzincirlerde kullanılmıyor olmasının nedeni, Bitcoin ve Ethereum gibi Blokzincir ağlarının merkezi olmayan yapısından kaynaklanmaktadır.
Merkezi olmayan sistemler, performans ve güvenlik sorunlarını beraberinde getirir. Dolayısıyla, bu ölçeklenebilirlik çözümlerinin yalnızca ağın performansını artırması değil, aynı zamanda blok zincirinin diğer tüm istenen özelliklerini de koruması gerekir. Bu özellikler korunmadığı takdirde Blokzincirleri gerçekten verimsiz bir veritabanından başka bir şey değildir.
Bir Blokzincir’in yüksek TPS'ye sahip olması, bu Blokzincir’in daha düşük TPS’ye sahip blok zincirlerinden daha üstün olduğu anlamına gelmemektedir. Birçok blockchain projesi yüksek TPS sayılarıyla övünür. Ancak, bu tür projeler genellikle başka şeylerden ödün vererek bu performansı elde ederler. Örneğin, Bitcoin dünya çapında dağıtılmış binlerce node'a sahiptir. Bu da yalnızca 10-20 node'a sahip bir Blokzincir’in, Bitcoin'den kolayca daha iyi performans gösterebileceği anlamına gelmektedir. Ancak bu tarz bir blok zincirine merkezi olmayan yada dağıtılmış demek yanlış olur.
Bitcoin TPS ve Fiat Para
Saniyede 193 işlem gerçekleştirebilen PayPal ve ortalama 25.000 işlem gerçekleştirebilen VISA ile karşılaştırıldığında kripto para birimlerinin, bu tür geleneksel işlem yöntemlerini tamamen değiştirmeden önce daha kat etmesi gereken uzun bir yol olduğu söylenebilir.
Bitcoin iyi performans gösteren bir ağ olarak öne çıkarken, yüksek TPS sayılarına sahip birçok blok zinciri projesi mevcuttur. Bununla birlikte, iç işleyişine derinlemesine bir dalış, bu kadar yüksek performansın ağa yapılan bazı fedakarlıklardan kaynaklandığını gösteriyor.
Blokzincirlerin işlem oranlarına yardımcı olmak için uzun yıllardır çeşitli teknolojiler geliştirilmektedir. Bitcoin, düşük işlem oranlarına yönelik zincir üzerinde bir ölçeklendirme çözümü olan SegWit'e sahiptir. SegWit, bir Bloktan kulak misafiri olmayı kaldırarak blokta daha fazla işlem için ekstra alan yaratır.
Segwit'in yanı sıra, düşük işlem oranlarına zincir dışı ölçeklendirme çözümü olan Lightning Network de var. Bir yıldırım ağı, işlemlerin bir blok zincirinin dışında gerçekleşmesini sağlar. Bitcoin'in TPS'sini anlamak, dünyanın önde gelen kripto parasının arkasındaki ağın nasıl çalıştığını anlamaya yardımcı olur. Ayrıca, bir bütün olarak Blockchain teknolojisinin karşılaştığı zorlukların bilinmesine yardımcı olur.