Uzun zamandır beklenen kripto para düzenlemesi, bugün (16 Mayıs 2024) Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sunuldu. Tasarı metninde öngörülen yasal çerçevenin engelleyici olmadığı vurgulanırken şu ifadeler kullanılıyor: “Düzenleme sürecinde yapılan çalışmalarda blokzinciri teknolojisinin finans ve diğer alanlarda kullanımının sağlayacağı faydalar dikkate alınmış, bu yenilikçi ekosistemin gelişimini engelleyici bir yaklaşımdan uzak durulmuştur."
Kripto varlıkların düzenlenmesine dair 19 maddeden oluşan bu kanun tasarısı, bundan sonra TBMM’de görüşülecek ve yasalaşmak üzere meclisin onayına sunulacak.
Peki kripto paraları düzenleyen bu yasa tasarısı ne öneriyor? Türkiye’nin yasalaşması beklenen kripto para düzenlemesi ne içeriyor? Gelin, bu tasarının öne çıkan başlıklarına göz atalım.
Kripto para yasa tasarısının TBMM Başkanlığının resmi sitesinde yayımlanan tam metnini okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kripto Para Düzenlemesinin Detayları
Kripto para düzenlemesinin detaylarına geçmeden önce şunu hatırlatmakta fayda var: Bu tasarı henüz yasalaşmadı. Bu içerik, tasarının yasalaşmasından sonra gerekirse güncellenecektir.
Tanımlar
Kanun tasarısı, kripto varlık ekosistemindeki önemli kavramları tanımlıyor. Bunlar arasında kripto para cüzdanı, kripto varlık hizmet sağlayıcı ve kripto varlık alım satım platformu gibi kavramlar yer alıyor.
2021 yılında yürürlüğe giren “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” kapsamında “kripto varlık” kavramı ise “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtılan ve değer ya da hak ifade eden gayrimaddi varlıklar” olarak tanımlanıyordu. Yeni kanun tasarısında “Kamuoyunda "kripto varlık" genel kavram olarak kullanılmakta ve esasen çok geniş bir ürün kümesini kapsamakta olup, kripto varlıkların farklı türleri bulunmaktadır,” deniliyor ve kripto varlık türleri şu şekilde sıralanıyor: menkul kıymet kripto varlıkları, elektronik para kripto varlıklar, fayda kripto varlıklar, sahiplik kanıtı oluşturan kripto varlıklar.
Ayrıca, “bu gruplandırmadan farklı olarak kripto varlığın değerinin arkasında bir varlığın bulunup bulunmadığına göre stabil ve stabil olmayan olmak üzere de sınıflandırma [yapılabildiği]” de belirtiliyor.
Kripto Para Borsaları
Kripto varlıkların düzenlenmesine ilişkin TBMM’ye sunulan kanun tasarısı, kripto para borsalarının işleyişine dair önemli maddeler barındırıyor. Tasarı, yurt dışında faaliyet gösteren kripto para borsalarının kullanımını yasaklıyor. Yurt içinde faaliyet gösteren kripto para borsalarının ise Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) lisans alması gerekiyor.
Tasarı, halihazırda faaliyet gösteren kurumlara yönelik bir geçiş süreci tanıyor. Buna göre faaliyet gösteren kurumların 1 ay içerisinde SPK’ya başvurması ya da 3 ay içerisinde tasfiye kararı alması gerekiyor.
Kısacası, bu yasa tasarısına göre, Bitlo gibi yurt içinda faaliyet gösteren kripto para borsaları SPK’dan lisans alarak faaliyetlerini kesintisiz şekilde sürdürebilecek.
Yatırım Danışmanları
TBMM’ye sunulan kanun tasarısı, kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığına da düzenlemeler getiriyor. Buna göre, kripto varlıklara yönelik yatırım danışmanlığıyla ilgili usul ve esaslar SPK tarafından belirlenecek. İzinsiz faaliyetlere yaptırım uygulanacak.
Teknolojik Değerlendirme
Kripto para yasa tasarısı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunu (TÜBİTAK) da kripto varlıklara dair düzenlemelerin parçası yapıyor. Kripto varlıkların bilgi sistemlerinin ve teknolojik altyapılarının denetlenmesi için TÜBİTAK görevlendiriliyor.
Buna göre kripto varlık ihracında TÜBİTAK’tan teknolojik altyapıya dair bir ön rapor alınması gerekiyor.
Kripto Varlık İhracı
Kanun tasarısı, kripto varlıkların ihracı, satışı ve dağıtımıyla ilgili esasların belirlenmesinde SPK’yı yetkili kılınıyor. Ayrıca, ilgili varlıkların teknolojik altyapısına dair TÜBİTAK’tan görüş alınacağı da belirtiliyor.
Kanun taslağa metninin ilgili bölümü şu şekilde:
“(...) Bu kripto varlıkların bir kısmı ciddi ve tutarlı bir altyapıya sahipken, bir kısmı hane halkımn gösterdiği yüksek ilgiden kısa vadede faydalanmayı amaçlamakta, bir kısmı ise doğrudan suiistimal amacım taşıyabilmektedir. Kripto varlıkların merkezi bir otorite tarafından iyi - kötü şeklinde ayrılması mümkün olmayıp, bu şekilde bir yaklaşım kripto varlık ekosisteminin temel felsefesiyle de bağdaşmamaktadır. Kripto varlık alımı yapanlar başarılı olacaklarını öngördükleri varlıkları risk alarak erken aşamada almak istemekte, dolayısıyla platformlarda işlem görecek kripto varlıkların çok kısıtlayıcı bir şekilde belirlenmesi gelecekteki fırsatlara engel olunması olarak algılanabilmektedir. Bu noktada sistem içerisinde bir denge unsuru sağlayabilmek bakımından platformlara nezdlerinde işlem görecek kripto varlıklann belirlenmesine ve bunların işlem görmesinin sonlanduilmasma ilişkin yazılı prosedür oluşturma zorunluluğu getirilmekte ve bu konuda ilave ilke ve esaslan düzenleme yetkisi Sermaye Piyasası Kuruluna verilmektedir. Belirlenecek ilke ve esaslarda, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun ve gerekli görülecek diğer kurum ve kuruluşlarm görüşlerinin de alınması suretiyle teknolojik kriterlere yer verilmesine de imkân sağlanmaktadır. (...)”
Vergilendirme
Kripto para düzenlemesiyle ilgili en çok merak edilen konulardan biri de kripto para vergilendirmesinin nasıl olacağıydı. Tasarı, kripto para alım satımına vergi getirmiyor. Ancak SPK'nın yüzde 1, teknolojik değerlendirme yapacağı için TÜBİTAK'ın yüzde 1 olmak üzere yüzde 2'lik bir hizmet bedeli öngörülüyor.