Bugün kripto para dendiğinde akla önce Bitcoin (BTC), sonra da Ethereum (ETH) geliyor. Nitekim Ethereum, uzun bir süredir piyasa değeri bakımından en büyük ikinci kripto para birimi konumunda. Üzerinde birçok merkeziyetsiz uygulama ve başka token projesi çalışıyor. Merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosistemi de Ethereum’un akıllı sözleşmelerin, merkeziyetsiz uygulamaların ve yeni tokenların yaratılmasına olanak tanıyan yapısı sayesinde doğdu.
Peki Ethereum blok zincirinin ve kripto para biriminin tarihine ne kadar hakimiz? Yakında Ethereum 2.0 güncellemesiyle yeni bir döneme giriş yapacak olan Ethereum nasıl başladı? Ardında hangi fikir yatıyordu? Kim tarafından kuruldu? Ne gibi aşamalardan geçti? Bu makalemizde, Ethereum’un sıfır noktasından 2.0 güncellemesine uzanan serüvenine göz atacağız.
Ethereum (ETH) nasıl doğdu?
2008 yılında teknoloji ve finans alanında bir devrim gerçekleşti: Bitcoin devrimi. Bu devrim birçok geliştiricinin ve teknoloji meraklısının ilgisini çekti. Böylece kısa sürede bir Bitcoin topluluğu ortaya çıktı. Bu topluluğun önemli isimlerinden biri de Bitcoin Magazine dergisinin kurucularından Vitalik Buterin’di. Vitalik Buterin, o sırada çocuk yaşta olmasına karşın Bitcoin’in yaygınlık kazanmasına ve gelişiminde önemli bir rol üstleniyordu. Ancak Bitcoin’in işlevselliği, eşler arası para transferi ile sınırlıydı ve Buterin bir süre sonra Bitcoin’in mevcut yapısını yetersiz bulmaya başladı. Buterin ve Bitcoin’in işlevselliğini genişletme yanlısı diğer topluluk üyeleri bir güncelleme önerseler de bu öneri kabul görmedi. Bunun üzerine Vitalik Buterin, yeni bir blok zincir fikri üzerinde çalışmaya başladı ve Ocak 2014’te Miami’de düzenlenen Kuzey Amerika Bitcoin Konferansı’nda Ethereum (ETH) blok zincirini duyurdu.
Vitalik Buterin’in önerisi, Ethereum’un, üzerinde yeni tokenlar oluşturulabilecek ve merkeziyetsiz uygulamalar, akıllı sözleşmeler yaratılabilecek bir blok zincir olmasını öngörüyordu. Bu öneri, o gün konferansta olan birçok Bitcoin geliştiricisinin de ilgisini çekti. Bunlardan biri de Ethereum’un teknik uygulamasını ele alan ünlü “yellow paper”ının yazarı Gavin Wood’du. Gavin Wood daha sonra Ethereum’dan ayrılacak ve Polkadot (DOT) projesini kuracaktı.
2014’ün sonuna gelindiğinde Etehereum ilk kitle fonlamasını gerçekleştirmiş ve yerel kripto para birimi olan ether (ETH) coin satarak 18 milyon dolardan fazla gelir elde etmişti.
Aşama aşama Ethereum (ETH)
Ethereum'un gelişimi dört ana aşama şeklinde planlandı. Her aşama, ağın bir yükseltmesini temsil eder. Bu yükseltmeler birer sert çataldır, yani eski sürümleri desteklemezler. Bununla beraber, şimdi değineceğimiz bu dört ana aşamanın kapsadığı dönemler sırasında planlı ya da plansız yumuşak çatallar, yani önceki sürümle uyumlu yükseltmeler de yapılmıştır.
30 Temmuz 2015 - 14 Mart 2016: Frontier aşaması
30 Temmuz 2015'te, Ethereum'un Frontier adlı ilk sürümü (Ethereum 1.0) yayınlandı. Ethereum 1.0’ın temelde iki işlevi vardı: Kullanıcıların ETH madenciliği yapmasını ve akıllı sözleşmeler yürütmesini sağlamak. Bu ilk aşamanın amacı, madencilerin madencilik süreçlerini kurabilmeleri ve geliştiricilerin merkeziyetsiz uygulamalarını test edebilmeleri için ağı başlatmaktı.
Frontier sürümünün gerçekleşmesinin ardından işlem ücretlerinin çok yükselerek Ethereum’un yaygınlaşmasına ket vurmaması için işlem başına gazı 5 binle sınırlandırılan Frontier Thawing adlı küçük bir çatal geldi.
14 Mart 2016 - 16 Ekim 2017: Homestead aşaması
Frontier, Ethereum'un çalışan versiyonu; Homestead ise Frontier'in “daha güvenli” versiyonuydu.
Meşhur DAO hacki, dikkatleri Ethereum’un güvenlik zaafiyetine çekmişti. 2016'da piyasaya sürülen DAO, kullanıcıların kitlesel fon kaynakları oluşturmasına olanak tanıyan yenilikçi bir fikirdi. Ancak akıllı sözleşme kodundaki bir hatadan faydalanan bilgisayar korsanları, kuruluşun fonlarının bir kısmını çaldı ve bu da DAO’nun başarısızlığa uğramasına yol açtı. Bu olay, çalınan fonları iade etmek amacıyla Ethereum ağında bir sert çatal uygulamaya yönelik tartışmalı bir kararla sonuçlandı. Topluluğun bir kısmı değişikliği kabul etmedi ve bugün hala var olan Ethereum Classic adlı yeni bir blok zincir oluşturdu.
Birkaç DoS (hizmet reddi) saldırısına maruz kaldıktan sonra Ethereum, gaz ücretlerini ayarlayarak ve durum temizleme uygulayarak güvenlik sorunlarını giderecek Tangerine Whistle ve Spurious Dragon alt yükseltmelerini çıkardı.
16 Ekim 2017 – 2 Ocak 2020: Metropolis aşaması
Metropolis, Ethereum blok zincirinin güvenliği, gizliliği ve ölçeklenebilirliği konusunda kapsamlı bir gelişmeydi. Ethereum'un ölçekleme sürecinde karşılaştığı birçok zorluğu çözdü ve hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için daha hafif, daha verimli bir deneyim sağladı. Güncelleme çok karmaşık olduğu için iki adımda yayınlandı: Bizans (Byzantium) ve Konstantinopolis (Constantinople).
Bizans, ilk adımdı ve Ethereum iyileştirme protokolleri (EIP) olarak da adlandırılan 9 yamayı, yani ana yükseltmeleri getirdi. Bunlar, zk-SNARKs, hesap soyutlama ve zorluk bombası gibi önemli özellikleri içeriyordu.
Konstantinopolis'in 2018'in ortalarında çıkması gerekiyordu ancak planlanan çıkışından saatler önce bulunan kritik bir hata nedeniyle çıkışı 6 aydan fazla ertelendi. Konstantinopolis, Bizans'ın uygulamasından doğabilecek sorunları çözmeyi amaçlıyordu. Buna ilaveten Ethereum'un Proof-of-Work (PoW) konsensüs mekanizmasından Proof-of-Stake (PoS) mekanizmasına geçişinin zeminini hazırladı.
2 Ocak 2020 - günümüz: Ethereum 2.0 ya da Serenity
Ethereum 2.0 adıyla da bilinen Serenity yükseltmesi bugün hâlâ geliştiriliyor. Bu sürüm, Ethereum’u güvenlik ve yüksek hacim sorunlarıyla karşılaşmadan daha geniş çaplı kullanılabilir bir düzeye taşımayı amaçlıyor.
Serenity, spesifik olarak, Ethereum'un karşı karşıya olduğu iki ana zorluğu çözmeyi amaçlıyor: Saniyede yalnızca sınırlı sayıda işlemi gerçekleştirebilen tıkanmış bir ağ ve Proof-of-Work mekanizmasından kaynaklanan yüksek enerji tüketimi.
Serenity aşaması kapsamındaki en önemli yükseltmelerden ikisi, PoW’dan Proof-of-Stake mekanizmasına geçiş ve ağın iş yükünü yayacak parça zincirlerinin (shard chains) uygulanmasıdır. Ethereum 2.0'ın daha ölçeklenebilir, güvenli ve sürdürülebilir olması öngörülüyor. Ethereum 2.0 güncellemesinin Ağustos 2022’de tamamlanması bekleniyor ama bu süre biraz daha uzarsa da şaşırmamak gerek.
Ethereum 2.0 ile ilgili daha fazla bilgi almak için buraya tıklayın.
Sonuç
Sekiz yıldır durmaksızın geliştirilen Ethereum (ETH), kripto alanındaki en büyük geliştirici topluluklarından biri tarafından desteklenen bir fikirden canlı bir ekosistem yaratmayı başardı. Bir yazılım platformu olarak, sorunlarını çözmek için gelişmesi gerekiyor. Neyse ki ilerici bir topluluğa sahip ve bu topluluğun zaman içinde yaptığı değişiklikler, Ethereum’un ihtiyacı olan gelişmeyi gösterebileceğini kanıtlıyor. Ethereum 2.0 aşamasının tamamlanması, bu gelişmeler bağlamında Ethereum için önemli bir adım olacak.