Kripto para ve kripto varlık kavramlarının sık sık birlikte kullanıldığını görebilirsiniz. Bu sizi şaşırtmasın: Kripto paralar ve kripto varlıklar birbirinin zıttı olan, siyah ve beyaz gibi birbirine karşıt iki kavram değildir. Aslına bakarsanız, kripto paralar ile kripto varlıklar arasındaki fark, gri ile siyahın farkına benzer. Gelin şimdi bunu açıklayalım ve kripto paralar ile kripto varlıklar arasındaki farkı öğrenelim.
Kripto para nedir?
Kripto paralar, kriptografik yöntemlerle şifrelenerek saklanan ve üretilen, işlemleri de yine kriptografik süreçlerle gerçekleşen sanal para birimleridir. Kripto paralar, blok zincirler üzerinde çalışır. Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) başta olmak üzere neredeyse tüm kripto para birimleri merkeziyetsiz bir yapıdadır. Yani itibari paraların aksine merkez bankası gibi merkezi bir kuruluş tarafından üretilmez ya da denetlenmezler. Kripto para transferlerinde bankalar gibi aracılara da gerek yoktur. Bir cüzdandan diğerine doğrudan, eşler arası olarak kripto para göndermek mümkündür.
Kripto paralar aslında bir dizi koddur. Kripto paraları geliştiren ekipler, kripto para üretimi için çeşitli mekanizmalar yaratır. Aynı zamanda blok zincirin güvenliğini sağlayan bu mekanizmalara konsensüs mekanizması denir. En yaygın kullanılan mekanizmalar Proof-of-Work (PoW) ve Proof-of-Stake (PoS) mekanizmalarıdır.
Konsensüs mekanizmalarının temelini madenciler ya da doğrulayıcılar oluşturur. Bunlar bilgisayarlarının hesaplama güçlerini kullanarak çeşitli kriptografik problemleri çözen ve işlemleri doğrulayan düğümlerdir. Madencilere ve düğümlere, işlemleri doğrulamaları karşılığında blok zincir ödülü olarak kripto para verilir. Böylece yeni kripto paralar üretilmiş olur. Örneğin, bir Bitcoin madencisi, bir işlemi gerçekleştirerek zincire yeni bir blok eklediğinde 6,5 BTC ile ödüllendirilir.
Bir kripto para birimi, tıpkı geleneksel itibari paralar gibi değer saklama aracı, değişim aracı ya da yatırım aracı olarak kullanılabilir. Eninde sonunda kripto paralar da birer para birimidir. Bununla beraber, akıllı sözleşmeler gibi çeşitli özellikleri içermeye başladığından beri kripto paralar, birtakım kripto varlık özellikleri de taşır olmuştur.
Kripto varlık nedir?
Kripto varlıklar, bir değer deposu ve bir değişim aracı olarak işlev görmeleri bakımından kripto para birimlerine benzer. Ancak aynı zamanda bir işlevsellik katmanına da sahiptirler. Kripto varlıklar, akıllı sözleşmelerin oluşturulmasının yanı sıra işlevlerin yürütülmesini sağlayan teknoloji veya ağ üzerinde çalışır.
Hem kripto paralar hem de kripto varlıklar, kripto varlık muhasebesinde bilançoda varlık olarak görünür. Bu anlaşılabilir bir durumdur çünkü hem para hem de mülkler geleneksel muhasebede hala varlık olarak kabul edilir, dolayısıyla dijital varlıklar da olsa onlara bu şekilde davranabiliriz. Ancak birincisi para, ikincisi mülktür.
Kripto paralar ve kripto varlıklar arasındaki fark
Şimdiye kadar kripto paralar ve kripto varlıkların tanımını yaptık. Gördüğümüz üzere, bir açıdan tüm kripto paralar, kripto varlık statüsünde sayılır. Ancak kripto varlıklar, kripto para birimlerinde ibaret değildir. Kripto varlık kavramı tümü blok zincirlerde depolanan değiştirilemez tokenları (NFT), menkul kıymet tokenlarını (security tokens) ve para birimi olmayan diğer varlıkları da içerir.
NFT’ler grafik, şarkı, video veya bir kıyafet parçası gibi türünün tek örneği olan somut veya soyut bir nesnenin sahipliğini temsil eden tokenlardır. NFT’ler birbiriyle takas edilemez, birbiri yerine kullanılamaz ve bölünemez. Menkul kıymet tokenları ise sıklıkla şirketlerin yeni bir fikir veya iş modelini finanse etmek için fon toplamasına olanak tanıyan İlk Para Teklifi (ICO) veya İlk Token Teklifi (ITO) kapsamında satılır ya da açık artırmaya çıkarılır.
Kripto varlıklar üç amaçla kullanılabilir: yatırım, değişim ve çeşitli ürünlere erişim. Bu açıdan, bir kripto para birimi her şekilde bir kripto varlık sayılır. Ancak kripto varlık, bir üst kategori olarak kabul edilmelidir.