Flash loan ya da Türkçe söylersek flaş kredi, merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosistemindeki en önemli yeniliklerden biri. Yeni bir teminatsız kredi türü olan flaş kredi, özellikle Ethereum (ETH) ağındaki bir dizi DeFi protokolünde oldukça popüler hale gelmiş durumda. Flaş kredilerin kullanıldığı platformların en öne çıkanları arasında Aave (AAVE) ve dYdX (DYDX) gösterilebilir.
Bu makalemizde “Flaş kredi nedir?” sorusuna cevap verecek ve flaş kredinin ne işe yaradığına göz atacağız.
Flaş kredi nedir?
Flaş kredi (flash loan), Ethereum tabanlı kimi DeFi protokollerinde ortaya çıkan ve popülerlik kazan bir teminatsız kredi türüdür. Aslında flaş kredileri manşetlere taşıyan, bir dizi savunmasız DeFi protokolünden yararlanmak amacıyla kullanılmaları ve milyonlarca dolarlık zarara yol açmaları olmuştu. Örneğin, 18 Nisan 2022’de Beanstalk merkeziyetsiz finans projesi, bir flaş kredi atağında 182 milyon dolar kaybetti. Bununla beraber, birçok uzman ve yatırımcı, flaş kredilerin, blok zincir teknolojisinden önce mümkün olmayan arbitraj ve hızlı işlemler için finans dünyasına yenilikçi ve kullanışlı bir araç sunduğunu savunuyor.
Çoğumuz normal kredilere aşinayız. Bir borç veren, bir de borç alan vardır. Borç veren, sonunda tam olarak geri ödenmek üzere borçluya borç verir ve parasıyla geçici olarak ayrıldığı için borçludan bir ödeme alır. Flaş kredi de benzer bir şekilde çalışır ama onu diğerlerinden ayrı kılan üç unsur vardır: Akıllı sözleşmeler, teminatsız kredi ve hız.
Akıllı sözleşmeler
Flaş krediler, belirli kurallara uyulmadıkça varlıkların el değiştirmesine izin vermeyen ve bir blok zinciri tarafından sağlanan akıllı sözleşmeler kullanır. Bir flaş kredi durumunda, kural, borçlunun işlem bitmeden krediyi geri ödemesi gerektiğidir; aksi takdirde akıllı sözleşme işlemi tersine çevirir. Yani kredi en başta hiç var olmamış gibi olur. Bu, flaş kredilerin en önemli özelliklerinden biridir.
Teminatsız kredi
Borç verenler genellikle borçlunun krediyi geri ödeyememesi durumunda borç verenin parasını geri alabilmesini sağlamak için borçlulardan teminat vermelerini ister. Ancak teminatsız kredide teminat gerekmez. Bu teminat yokluğu, kredi verenin parasını geri alamayacağı anlamına gelmez elbette. Sadece para farklı bir şekilde geri gönderilir. Borçlunun teminat vermek yerine parayı hemen geri ödemesi gerekir ki bu da bizi bir sonraki başlığa getiriyor.
Hız
Genellikle, bir kredinin alınması ve tamamlanması uzun bir süreçtir. Kredisi onaylanan borçlunun, aldığı krediyi çoğu zaman aylar veya yıllar boyunca istikrarlı bir şekilde geri ödemesi gerekir. Bununla birlikte, bir flaş kredi anında gerçekleşir. Kredi için oluşturulan akıllı sözleşme, krediyi veren işlemle aynı işlemde tamamlanmalıdır. Bu, borçlunun, işlem tamamlanmadan önce (ki bu genelde birkaç saniye sürer), kredi olarak aldığı sermayeyle anında alım satım yapmak için diğer akıllı sözleşmelere başvurması gerektiği anlamına gelir. Bir başka deyişle, flaş kredilerde krediyi alan, aldığı krediyle anında işlem yapar ve krediyi geri öder.
Flaş kredi ne işe yarar?
Flaş kredi (flash loan), traderların, iki piyasa bir kripto para birimini farklı şekilde fiyatlandırdığında arbitraj fırsatlarından hızla yararlanmasını sağlayabilir.
Flaş krediler, kullanıcının kredisini destekleyen teminatın başka bir teminat türüyle hızla değiştirilmesini de sağlar. Ayrıca, flaş krediler, normalde birkaç işlemde gerçekleşen bir süreci tek işleme sığdırdığından, daha düşük işlem ücretleri ile kredi alabilme olanağı sunar.
Flaş kredinin dezavantajları
Flaş kredi mekanizmasının avantajları kadar dezavantajları da vardır. Her şeyden önce, flaş kredi hâlâ geliştirilme aşamasında olan bir teknoloji. Bu yüzden birçok teknik zaafı bulunabilir.
Kripto para sektörü dışında kullanılmaması ise flaş kredilerin bir başka eksisi. En önemlisi ise şimdiye kadar birçok kez flaş kredileri kendi çıkarları niyetine kötüye kullanan kullanıcılara tanık olduk. Bu da, birçok platform için henüz flaş kredilerin yeterince güvenli olmadığı anlamına geliyor.