Curve (CRV), tıpkı Uniswap (UNI) ve Balancer (BAL) gibi bir otomatik piyasa yapıcı (Automated Market Maker - AMM) platformudur. Ancak Curve, yalnızca stablecoinler veya wBTC ve tBTC gibi kripto paralardan oluşan likidite havuzlarını barındırarak kendini farklı kılar. Bu yaklaşım, Curve'ün daha verimli algoritmalar kullanmasına olanak tanır. Ayrıca Curve, kullanıcılarına en düşük ücret seviyelerini sunar; mali kayma ve geçici kayıp (impermanent loss) içerir.
Bu makalede önce AMM’lerin, sonra da Curve (CRV) platformunun nasıl çalıştığını ve diğer AMM’lere göre avantajlarını ele alacağız.
Otomatik piyasa yapıcılar (AMM) nasıl çalışır?
Otomatik piyasa yapıcılar, kripto para birimlerinin alıcılar ve satıcılar arasında alınıp satılması yerine likidite havuzlarını kullanarak izin gerekmeksizin ve otomatik olarak alınıp satılmasına olanak tanır. Bir likidite havuzu aslında paylaşımlı bir token potudur. Kullanıcılar, likidite havuzlarına token sağlar ve havuzdaki tokenların fiyatları matematiksel bir formülle belirlenir. Formülü değiştirerek likidite havuzları farklı amaçlar için optimize edilebilir. İsteyen herkes ERC-20 tokenları ile bir AMM'nin likidite havuzuna token sağlayarak likidite sağlayıcısı olabilir. Likidite sağlayıcıları, havuza token sağlamaları karşılığında belirli bir ücret alırlar. Bu ücret, likidite havuzuyla etkileşime giren traderlar tarafından ödenir.
Curve (CRV) ve stabil likidite havuzları
Curve (CRV), likidite sağlayıcıları için verimli bir itibari para tasarruf hesabı sağlayan ve traderlara düşük ücretler sunan bir AMM borsası oluşturmak amacıyla 2020'de piyasaya sürüldü. Stablecoinlere odaklanan Curve, yatırımcıların kredi protokollerinden yüksek faiz getirileri elde ederken daha volatil kripto varlıklarından ise kaçınmasına olanak tanır. Diğer AMM platformlarıyla karşılaştırıldığında, Curve modeli, istikrar lehine volatiliteyi ve spekülasyonları önler.
Curve gibi AMM'lerde, likidite havuzları sürekli olarak "düşükten satın almaya" ve "yüksekten satmaya" çalışır. Bu bir yeniden dengeleme işlemidir. Bu yeniden dengelemenin nasıl işlediğini gelin stablecoinler USD Coin (USDC) ve DAI üzerinden örnekleyelim. Curve’de DAI satıyor olsaydınız şu olaylar dizisini tetiklerdiniz:
- Havuza daha fazla DAI eklenir,
- Havuz dengesiz hale gelir çünkü artık USDC'den daha fazla DAI vardır,
- Havuz, USDC’ye kıyasla ufak bir indirimle DAI satarak dengeyi teşvik eder,
- HAVUZ, DAI/USDC oranını yeniden dengeler.
Likidite havuzu, DAI'yi indirimli satarak havuzu eski haline döndürmeye çalışır. Curve (CRV) havuzundaki varlıklar fiyat açısından birbirine sabit olduğundan, bunlar arasında alım satım yapmak diğer AMM likidite havuzlarına kıyasla minimum oynaklığa neden olur. Likidite havuzlarının herhangi bir tokendan oluşturulabildiği Uniswap veya Balancer gibi AMM'lerde oynaklık yüksektir. Curve, havuzları ve her havuzdaki varlık türlerini sınırlayarak geçici kaybı en aza indirir.
Ancak, geçici kayıp her zaman olumsuz değildir. Oynaklık ve kayma, bir likidite havuzuna doğru zamanda girip çıkmaktan kâr etmeye çalışan kullanıcılar için fırsatlar sunar. Curve ise likidite sağlayıcılarını kendine çekmek için, oynaklığın yüksek risk - yüksek ödül yönünden vazgeçerek merkeziyetsiz finans (DeFi) birleştirilebilirliği olarak adlandırılan şeyi kullanır. Bu, DeFi ekosisteminde başka yerlerde ödüller kazanmak için Curve platformuna yatırdığınız parayı kullanabileceğiniz anlamına gelir.
Uniswap veya Balancer'ın aksine Curve, farklı varlıklarda tutulan değerleri her zaman eşit veya orantılı (yani dengeli) tutmaya çalışmaz. Bu, Curve'ün en çok ihtiyaç duyulan yerde likiditeye sahip olması için benzer fiyatlı (1:1 oranında) varlıkların ideal fiyatının yakınında likiditeyi yoğunlaştırmasına olanak tanır. Böylece, Curve, bu varlıklarla başka türlü mümkün olandan çok daha yüksek bir likidite kullanımı sağlayabilir.
Curve’ün AMM'lere yönelik “benzer varlık” yaklaşımı stablecoinler ile sınırlı değildir. wBTC ve renBTC gibi tokenize edilmiş bitcoin (BTC) versiyonları da Curve'de likidite havuzları oluşturur. Bir stablecoin ile karşılaştırıldığında, bitcoin epey volatildir ancak Curve yöntemi yine de çalışır çünkü Curve havuzlarındaki tokenların sabit olması gerekmez; sadece aynı havuzdaki diğer tokenlara göre istikrarlı olmaları gerekir. Başka bir deyişle, wBTC ve renBTC aynı Curve likidite havuzunda olabilirken wBTC ve USDC işlevsel bir kombinasyon olmaz.
Birleştirilebilirlik: Likidite sağlayıcılarını teşvik etmek
Uniswap (UNI) gibi bir AMM borsasında, her işlem yapıldığında belirli bir ücret kazanabilirsiniz. Curve'de işlem ücretleri Uniswap'ta olduğundan daha düşüktür ancak birlikte çalışabilir tokenlar ile Curve dışından da ödüller kazanabilirsiniz. Bir başka deyişle, Curve, harici bir DeFi protokolü ile entegre olabilir.
CRV token
Curve protokolü, Ağustos 2020'de, protokoldeki değişiklikleri yönetecek bir DAO faaliyete geçirdi ve merkeziyetsiz yönetişim yolculuğuna başladı. Çoğu DAO, token sahiplerine oy hakkı veren yönetişim tokenları tarafından kontrol edilir. Curve DAO da CRV token tarafından yönetilir.
Curve’de bir likidite havuzuna token yatırıp ödül olarak CRV token kazanabilirsiniz. Belirlenmiş bir Curve likidite havuzuna DAI sağlayarak, ücret ve faiz gelirine ek olarak CRV token elde edersiniz.
Oylama için kilitlenmiş minimum sayıda CRV tokenı olan herkes, Curve protokolü için bir güncelleme önerebilir. Güncellemeler ücretlerin değiştirilmesini, ücretlerin nereye gideceğini değiştirmeyi, yeni likidite havuzları oluşturmayı ve yield farming ödüllerini ayarlamayı içerebilir. CRV token sahipleri, tokenlarını kilitleyerek bir teklifi reddetmek veya kabul etmek için oy kullanırlar. CRV token ne kadar uzun süre kilitli kalırsa, sahibi o kadar fazla oylama gücüne sahip olur.