Blok zincir teknolojisi genelde Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi kripto para birimleriyle ilişkilendirilir. Ancak blok zincir teknolojisi kimi sektörlerde veri depolama ve koruma için de kullanılır. Örneğin nakliye sektöründe, tedarik zincirlerinin takip edilmesinde, blok zincir teknolojisinin önemli bir rol oynamaya başladığı biliniyor. Daha az bilinen ise blok zincir teknolojisinin sağlık sektöründe de önemli bir yeri olduğu… Bu makalemizde, blok zincirlerin kullanım alanlarından biri olarak sağlık sektörü konusunu ele alacağız.
Blok zincirin kullanım alanı: Sağlık sektörü
Blok zincirler, temelde birer kayıt defteri gibi çalışırlar. Çoğu merkeziyetsiz olan, yani coğrafi olarak dağıtılmış düğümler (ya da madencilerden) tarafından yürütülen blok zincirler, işlem bilgilerinin kaydedildiği veri bloklarından oluşur. Ağa hesaplama güçlerini adayan düğümler ya da madenciler tarafından onaylanan işlemlerin her biri, yeni bir blok olarak zincire eklenir. Bu bloklar sonradan değiştirilemez. Çünkü ağda faaliyet gösteren bütün düğümlerde blok zincirin, yani aslında işlem kayıtlarının bir kopyası bulunur. Blok zincirde bir değişiklik yapılması için düğümlerin fikir birliğine varması gerekir ancak biri blok zincirde değişiklik yapmak istediğinde, diğer düğümlerde de kayıtlar bulunduğundan, bu yanlış işlem kabul görmez. Daha basit bir ifadeyle, blok zinciri ele geçirmek ya da değiştirmek isteyen birinin ağdaki düğümlerin en az yüzde 51’ini kontrol ediyor olması gerekir. Bu ise neredeyse imkansızdır çünkü bir blok zincir ağında düğüm çalıştırmak çok maliyetlidir. Ağdaki düğümlerin çoğunu ele geçirmek hiç kârlı bir iş değildir. Üstelik bu düğümler coğrafi olarak dağıtılmış farklı bilgisayarlar ya da donanımlardır; yani, her biri bir sunucu gibidir ve hepsini hacklemek son derece güçtür. Nitekim, en popüler blok zincir olan Bitcoin (BTC) bugüne kadar hiç hacklenmemiştir.
Bu uzun girişi yaptık çünkü blok zincir ve sağlık sektörü arasındaki ilişkiyi anlamak için önce blok zincir teknolojisinin merkeziyetsiz ve güvenli yapısını anlamamız gerek. Düşünün, insanlar neden finansal işlemleri blok zincir üzerinde gerçekleştirirken kendilerini güvende hissediyor? Çünkü yukarıda da açıkladığımız üzere i) blok zincirlere hükümetler ya da bankalar gibi üçüncü taraflar müdahale edemez, ii) blok zincire gönderilen bir işlem sonradan değiştirilemez ya da silinemez, iii) blok zincirleri hacklemek neredeyse imkansızdır. Bu üç unsur, kripto paraların yaygınlaşmasını sağlarken blok zincirlerin başka kullanım alanları üzerine kafa yormamıza da yol açtı. Bu kullanım alanlarından biri de veri güvenliğinin çok önemli olduğu sağlık sektörü.
Blok zincirlerin güvenli, fikir birliğine dayanan, merkeziyetsiz yapısı hastaların tıbbi kayıtları için siber korsanlığa karşı mutlak koruma sağlar. Okurlarımızdan bazıları hatırlayacaktır: Ekim 2021’de İsrail’de birçok hastaneye siber saldırılar düzenlenmiş ve hastaların tıbbi kayıtlarının çalındığı iddia edilmişti. İşte, hastaların tıbbi kayıtları ve kişisel verileri Bitcoin ya da Ethereum gibi blok zincirlerde saklanırsa böyle bir hırsızlığın gerçekleşmesi neredeyse imkansız hale gelir. Nitekim, bu büyük avantajı değerlendirmek isteyen birçok proje sağlık sektörü ile blok zincir teknolojisini bir araya getirmiştir. Blok zincir tabanlı bu projeler arasında ilk akla gelenler Chronicled, Curisium, Ever ve Patientory olarak sayılabilir.
Bununla beraber, sağlık sektöründe blok zincirlerin kullanımı kripto para blok zincirlerinden biraz farklı gerçekleştiğini de belirtmeliyiz. Blok zincirler, halka açık ve özel olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Herkes halka açık bir blok zincirin geliştirilmesine katkıda bulunabilir ancak ve özel blok zincirler izin gerektirir ve daha az sayıda düğüm tarafından yürütülür. Sağlık sektöründe ise kripto paraların aksine daha çok özel ağlar tercih edilir.
Blok zincirin sağlık sektörü için avantajları
Blok zincir teknolojisinin kullanılmasının sağlık sektöründe nasıl bir temel avantaj sağlayacağını bir önceki başlıkta ifade ettik. Ancak blok zincirin sağlık sektörü için avantajları yalnızca güvenlik ile sınırlanamaz. Gelin şimdi, birkaç başlıkta blok zincir teknolojisinin sağlık sektörü için sağladığı ya da sağlayabileceği avantajlara bakalım.
Güvenlik
Az önce uzun uzun değindiğimiz üzere, blok zincir teknoloji sayesinde sağlık sektöründe güvenli ve merkeziyetsiz bir veritabanı oluşturmak mümkündür. Bir başka deyişle, blok zincirin sağladığı güvenlik ve merkeziyetsizlik, hastaların tıbbi kayıtlarının ve kişisel verilerinin ya da sağlık çalışanlarının verileri, hastanenin finansal kayıtları gibi bilgilerin siber saldırılara karşı tamamen korunaklı olmasını sağlar.
Birlikte çalışabilirlik
Blok zincirler, sağlık sektöründe hastaneler, klinikler ve başka sağlık kurumları arasında birlikte çalışabilirliğe de katkı sunar. Geleneksel veri depolama sistemlerinde farklı teknolojileri kullanan kuruluşların ve kurumların kayıt ve belge paylaşması zor olabilir. Buna karşın blok zincirler, birleşik bir veritabanı olarak çalışır. Blok zincire erişme yetkisine sahip herkes, o blok zincire kayıtlı verilere erişebilir. Böylece blok zincir teknolojisi sağlık kurumları arasındaki birlikte çalışabilirliği artırır.
İlaç tedariği
Blok zincir teknolojisinin tedarik zincirlerini takip etmede kullanıldığı biliniyor. Blok zincirler ilaç tedariğinin üretim ve dağıtım süreci boyunca güvenli şekilde izlenmesini de sağlar. İlaç tedariğindeki her bir adım blok zincir üzerinden takip edilebilir ve doğrulanabilir.
Sigorta dolandırıcılığı koruması
Sağlık sigortası dolandırıcılığı ve sahtekarlığı, birçok ülkede büyük bir sorun. Öyle ki Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 68 milyar dolara mal olduğu düşünülüyor. Bu dolandırıcılığın en yaygın yöntemleri arasında ise gerçekleşmemiş işlemleri faturalandırmak ya da gereksiz hizmetler için ücret kesmek yer alıyor. Blok zincirlerde depolanan kayıtların değiştirilemezliği ve şeffaf oluşu, bu dolandırıcılık yöntemlerini engelleyebilir.
Sonuç
Blok zincir teknolojisi, kripto paraların kullanımına olanak sağlayarak finans dünyasında bir devrim yaptı. Ancak bu devrim, finans dünyasıyla sınırlı kalmadı. Blok zincirlerin sağladığı yüksek güvenlik, merkeziyetsizlik, şeffaflık, erişim kolaylığı gibi özellikler sayesinde sağlık sektörü de artık daha güvenli, daha hızlı, daha şeffaf ve daha erişilebilir bir yola giriyor. Blok zincirin sağlık sektörünü ne kadar etkileyeceğini zaman gösterecek ama birçok sektörde olduğu gibi sağlık sektöründe de blok zincir teknolojisinin artık rol oynayacağı açık.