Ethereum (ETH) blok zincirinin ortaya çıkmasından sonra birçok yeni proje yaratıldı ve bunlardan biri de Cardano (ADA) blok zinciriydi. Nitekim Cardano’nun yaratıcısı, Ethereum kurucularından Charles Hoskinson’dı.
En popüler kripto paralardan ve blok zincirlerden olan Cardano (ADA), özellikle merkeziyetsiz uygulamalar için avantajlı bir yapı sunarak ön plana çıktı. Ethereum’dan farklı olarak Proof-of-Stake (PoS) konsensüs mekanizmasını kullanan Cardano blok zinciri bugün çok sayıda kullanım durumuna sahip ve birçok merkeziyetsiz uygulamaya barındırıyor. Cardano blok zincirinin kripto para birimi ADA coin ise piyasa hacmi en büyük kripto para birimleri arasında yer alıyor.
Peki Cardano (ADA) nedir? Ne işe yarar? Gelin, 5 maddede bu soruların cevabına bakalım.
Cardano (ADA) nasıl ortaya çıktı?
Cardano, 2015 yılında Ethereum (ETH) kurucularından Charles Hoskinson tarafından yaratıldı. Hoskinson’ın Ethereum’dan ayrılıp Cardano’yu yaratmaktaki amacı merkeziyetsiz uygulamalar için daha eksiksiz, bütüncül, verimli bir ağ ortaya çıkarmaktı. Hoskinson, Ethereum’u ve ilk benzerlerini bir “kavram kanıtlama” olarak görüyordu. Cardano ile birlikte Ethereum’un merkeziyetsiz uygulama ekosistemine dair eksiklerini gidermek istedi. Böylece, araştırma ve geliştirmeyle geçen iki senenin sonunda, 2017’de, Cardano ana ağı resmen faaliyete geçti. Bu aynı zamanda beş aşamalı, seneler sürecek bir geliştirme sürecinin de başlangıcıydı: Byron Aşaması, Shelley Aşaması, Goguen Aşaması, Basho Aşaması, Voltaire Aşaması.
İsimlerini insanlık tarihinin önde gelen şahsiyetlerinden alan bu beş aşamanın ilk ikisi tamamlandı. Şu anda Cardano (ADA), Goguen Aşaması’nda bulunuyor. Bu aşama kapsamında Eylül 2021’de Alonzo sert çatalı uygulandı. Böylece hem teknik hem de teknik olmayan kullanıcılar Cardano blok zincirini kullanarak akıllı sözleşme ve merkeziyetsiz uygulama yaratma olanağına kavuştu.
Cardano (ADA) ve Ethereum (ETH) arasındaki fark ne?
Ethereum gibi Cardano da programlanabilir varlıklar ve merkeziyetsiz uygulamalar için oluşturulmuş merkeziyetsiz bir blok zincir ağıdır. Bununla birlikte Cardano ve Ethereum arasında bazı temel farklar vardır. Bu temel farkların başında Cardano’nun başından beri Proof-of-Stake (PoS) konsensüs mekanizmasını kullanması gelir. Ethereum, Proof-of-Work (PoW) konsensüs mekanizmasıyla inşa edilmiştir. Ancak şunu hatırlatalım: Ethereum 2.0 yükseltmesinin tamamlanmasıyla beraber ETH de PoS konsensüs mekanizmasına geçiş yapacak.
Ethereum ile Cardano arasındaki önemli farklardan biri de ölçeklenebilirlikte gizli. Ölçeklenebilirlik, özellikle merkeziyetsiz uygulamaların verimli şekilde çalışabilmesi için çok önemlidir. PoS konsensüs mekanziması, ölçeklenebilirliği artıran bir yapıya sahiptir. Cardano’nun temel amacı Ethereum’un ölçeklenebilirliğini ve güvenliğini iyileştirerek işlemlerin daha verimli, hızlı, maliyetsiz gerçekleşebilmesini sağlamaktır.
Cardano, araştırma odaklı bir projedir. Cardano projesini destekleyen Cardano Vakfı ve Cardano ekibi, bugüne kadar çok sayıda hakemli makale yayımladı. Blok zincir araştırmalarını hızlandırmak amacıyla birkaç üniversiteyle de ortaklık kurdular.
Cardano blok zincirinin teknik araçları ve özellikleri
Cardano protokolü, üretken geliştirici topluluğu sayesinde çok sayıda dikkate değer özelliğe ve araca sahiptir. Bunlardan öne çıkan üç tanesi Ouroboros Praos, Hard Fork Combinator, Plutus ve Marlowe programlama dilleridir.
Ouroboros Praos
Cardano'nun kendine özgü PoS mekanizması, üçüncü taraflarca bağımsız olarak denetlenen ve doğrulanan ilk hakemli sistemdir. Bu sistem, 2021’den beri Ouroboros Praos olarak bilinmektedir. Ouroboros Praos kapsamında ağı desteklemek için ADA coin destekli stake havuzları kullanılır.
Hard Fork Combinator (HFC)
Hard Fork Combinator, yani Türkçesiyle “Sert Çatal Kombinatörü”, doğrudan Cardano için tasarlanmış bir araçtır. HFC, sistem duraksamaları ya da temel blok zincir yeniden başlatmaları olmaksızın, yumuşak geçişle hard fork güncellemeleri gerçekleştirmeyi sağlar. Bunu yapmak için HFC, geçiş dönemi için fork-öncesi ve fork-sonrası süreçleri birleştirir. Bu, Bitcoin ve Ethereum ağlarında sorun çıkaran zincir bölünmelerinin önlenmesine de yardımcı olur.
Plutus ve Marlowe
Cardano esasen Haskell programlama dilini kullansa da akıllı sözleşmeler için optimize edilmiş Plutus adlı bir programlama diline de sahiptir. Plutus kodları hem zincir içi hem de zincir dışı işlevlere güç sağlamak için kullanılabilir. Marlowe ise programcı olmayan kullanıcılar için tamamlayıcı bir programlama dilidir. Marlowe, karmaşık kodlama dillerini öğrenmeye gerek kalmadan akıllı sözleşmeler oluşturmaya ve test etmeye olanak sağlamak için tasarlanmıştır.
Cardano ekosisteminin kullanım alanları
Cardano tabanlı tokenları, akıllı sözleşmeleri ve merkeziyetsiz finans (DeFi) araçlarını etkinleştiren 2021 yükseltmelerine ek olarak, Cardano'nun hem bireyler hem de kurumlar için çok sayıda başka kullanım alanı vardır.
NFT mintleme
Tıpkı Ethereum (ETH) üzerinde olduğu gibi Cardano üzerinde de yeni tokenlar üretmek mümkün. Elbette, NFT üretmek de! Bugün Cardano üzerinde yaratılmış birçok NFT sanat eseri, koleksiyon ürünü ya da blok zincir oyunu bulunuyor.
Dijital kimlik ve envanter takibi
Hükümet ve tüzel kişilere yönelik olarak tasarlanan Cardano, Blockchain-as-a-Service (BaaS) hizmetleri sunmak için blok zincirinden yararlanan çeşitli araçlara sahiptir. Bu araçlar dolandırıcılığı azaltabilir, şeffaflığı artırabilir ve belirli yargı alanlarında yasal uyumluluğu basitleştirebilir.
ADA coin nedir?
ADA coin, Cardano blok zincirinin yerel kripto para birimidir. Eylül 2015’te başlayan ADA coin ICO’sunda 63 milyon dolar gelir elde edilmiştir. ADA, maksimum arzı bulunan bir kripto para birimidir. ADA coin maksimum arzı 45.000.000.000 coin olarak belirlenmiştir.
ADA coin nasıl alınır?
En popüler kripto para birimleri arasında sayılan ADA coin, kripto para borsalarından satın alınabilir. Türkiye’de Bitlo üzerinden ADA/TRY paritesinde kolayca ve güvenle alış satış yapabilirsiniz.