Proof of Work (PoW) ya da iş ispatı, bir sistemin işleyişini aksatmaya yönelik saldırıların veya spamların engellenmesi amacıyla oluşturulmuş algoritmik bir mekanizmadır. Proof of Work bir blok zincir ağı ya da sistem içerisinde bilgilerin kötü niyetli kişiler tarafından manipüle edilmemesi ve değiştirilmemesi için oluşturulmuş bir güvenlik protokolü gibi görev yapmaktadır.
Proof of Work kavramının uygulanması 2008 yılında Bitcoin (BTC) ile birlikte hayatımıza girmiştir. Ancak kriptografi ve ağ güvenliği için yenilikçi bir yapıya sahip olan Proof of Work, aslında Bitcoin’in doğuşundan çok daha önceye dayanmaktadır.
İlk kez 1990’lı yıllarda ortaya çıkan Proof of Work kavramı, Bitcoin blok zincirinde kullanılmadan önce birçok gelişim kaydetmiştir. Bu gelişime öncülük eden bazı isimler Bitcoin ile bağdaştırılmış Adam Back ile Bitcoin’in mucidi Satoshi Nakamoto’nun ilk Bitcoin transferini gerçekleştirdiği Hal Finney’dir.
Proof of Work her ne kadar konsensüs algoritması olarak adlandırılmış olsa da Bitcoin ve diğer kripto para zincirlerinde teorik olarak Sybil atakları önlemek için kullanılmaktadır. Proof Work algoritmasında ağın güvenliğini sağlayan kişilere madenciler denilmektedir. Madenciler satın aldıkları cihazlar ile blok zincir dosyalarını indirip çalıştırdıktan sonra ağa katılabilmektedirler. Madenciler ağ üzerinde kendi düğümlerini oluşturabilmelerinin yanı sıra madencilik havuzlarına katılarak ağ yapısına katılım sağlayabilirler.
Madencilerin satın aldığı cihazların bir işlem gücü kapasitesi bulunmaktadır. Buna hash gücü denilmektedir. Blok zincir yapısına ne kadar fazla cihaz bağlanırsa o kadar fazla hash gücü ile madencilik yapılmış olur ve ağ sybil ataklara karşı o kadar dirençli hale gelir.
Proof of Work türleri
Proof of Work algoritmaları kendi içerisinde dallara ayrılmaktadır. Farklı blok zincirler, farklı Proof of Work algoritmaları kullanabilir. En yaygın Proof of Work algoritmaları Bitcoin’in kullandığı SHA-256, Ethereum (ETH) blok zincirinin kullandığı Equihash ve Litecoin (LTC) ağının kullandığı Scrypt’tir.
Kullanılan algoritmaya göre madencilik cihazları da değişmektedir. Örneğin Bitcoin’in kullandığı SHA-256 CPU yani işlemci ile çalışırken, Ethereum’un kullandığı Equihash GPU yani ekran kartı ile çalışmaktadır.
Proof of Work ve enerji tüketimi
Proof of Work kullanan blok zincirlerde işlemler, madenciler tarafından doğrulanır ve blok zincire eklenir. Madenciler ise bunun için bilgisayarlarının ya da cihazlarının donanım gücünü kullanmaktadır.
Proof of Work algoritmasında bir işlemi gerçekleştirmek yüksek hesaplama gücü, haliyle yüksek enerji ister. Bu yüzden Proof of Work madenciliği maliyetli bir iştir. Üstelik yüksek enerji tüketiminden dolayı Proof of Work madenciliğinin çevreye zararlı olduğu da öne sürülmektedir.