Kripto para sahiplerinin depolamak için kullanabileceği birçok farklı kripto cüzdan türü vardır. Ancak genel olarak iki geniş kategoriye ayrılabilirler: custodial (gözetimli) ve non-custodial (gözetimsiz) cüzdanlar. Bitlo ve benzeri kripto para borsalarındaki hesaplarınız, custodial yani emanet cüzdan örneği iken Metamask, Binance Chain Wallet gibi cüzdanlar gözetimsiz ve çevrimdışı olan non-custodial’e örnektir.
Kripto Cüzdanı Nedir?
Fiziksel bir varlık olmayan kripto paralar birer dijital kayıttır. Kripto cüzdanlar ise kripto paralarınıza ulaşmanızı sağlayan özel anahtarların muhafaza edildiği yazılım ve donanım araçlarıdır. Bir kripto cüzdanı, genel ve özel anahtar olmak üzere iki ana bileşenden oluşur.
İnsanlar size kripto varlık göndermek isterse, cüzdanınızın genel anahtarı tarafından oluşturulan adreslerinizden birine işlem yapabilirler. Dolayısıyla cüzdan adresleriniz ve genel anahtarınız başkalarıyla paylaşılabilir.
Ancak özel anahtarınız, işlemleri imzaladığı ve fonlarınıza erişim sağladığı için gizli bir parola olarak ele alınmalıdır. Ancak cüzdan türünden bağımsız olarak, her zaman bir custodial veya non-custodial kripto cüzdanınız olacaktır.
Custodial Cüzdan Nedir?
Adından da anlaşılacağı gibi, custodial (emanet) kripto cüzdanı, varlıklarınızın sizin için gözaltında tutulduğu cüzdandır. Bu, üçüncü bir tarafın özel anahtarlarınızı sizin adınıza tutacağı ve yöneteceği anlamına gelir. Başka bir deyişle, paranız üzerinde tam kontrole sahip olmazsınız. Ancak bu durum olumsuz olarak algılanmamalıdır. Çünkü eğer sadece kendi yönetiminizdeki özel anahtarlarınız tehlikeye girerse veya kaybolursa, kripto varlıklarınıza erişiminizi kalıcı olarak kaybedersiniz. Blockchain analiz raporları da 3 milyondan fazla Bitcoin’in (BTC) sonsuza kadar kaybolabileceğini gösteriyor.
Kripto para borsası şifrenizi unutsanız bile, müşteri desteği ile iletişime geçerek hesabınıza ve varlıklarınıza erişebilmeniz gerekir. Ancak, gözetim altında olmayan bir cüzdan kullanıyorsanız, kripto paranızı güvende tutmaktan siz sorumlusunuz.
Bu nedenle, çoğu durumda bir emanet cüzdan hizmetine güvenmek mantıklıdır. Ancak bu aynı zamanda özel anahtarlarınızı üçüncü bir tarafa emanet ettiğiniz anlamına da gelir. Bu nedenle güvenilir bir borsa veya servis sağlayıcı seçmek önemlidir.
Non-Custodial Cüzdan Nedir?
Non-Custodial kripto cüzdanı, özel anahtarlara yalnızca cüzdan sahibinin kontrol ettiği cüzdandır. Varlıkları üzerinde tam kontrol sahibi olmak isteyen kullanıcılar için gözetimsiz cüzdanlar en iyi seçenektir. Aracı olmadığı için doğrudan cüzdanlarınızdan kripto para alışverişi yapabilirsiniz. Non-Custodial cüzdanlar, özel anahtarlarını ve tohum sözcüklerini nasıl yöneteceğini ve koruyacağını bilen deneyimli yatırımcılar için iyi bir seçenektir.
Non-Custodial Cüzdan Nasıl kullanılır?
Merkeziyetsiz borsa (DEX), merkeziyetsiz bir uygulama (dApp) ile etkileşim kurarken velayetsiz bir cüzdana ihtiyacınız olacak. Uniswap, SushiSwap, PancakeSwap ve QuickSwap, gözetimsiz bir cüzdan gerektiren merkeziyetsiz borsaların popüler örnekleridir.
Bununla birlikte Metamask ve Trust Wallet, gözetimsiz cüzdan servis sağlayıcıları denince akla ilk gelen örneklerdir. Ancak bu cüzdanlarla, tohum ifadenizi ve özel anahtarlarınızı güvende tutmaktan tamamen siz sorumlu olduğunuzu unutmayın.
Non-Custodial Cüzdanların Artıları ve Eksileri
Gözetimsiz cüzdanlar, üçüncü bir taraf olmadan, anahtarlarınız ve varlıklarınız üzerinde tam kontrol sunar. Başka bir deyişle, varlıklarınız gerçekten sizindir ve kendi kendinizin bankasınızdır. Ek olarak, para çekme onayını beklemek zorunda olmadığınız için işlemler daha hızlı olma eğilimindedir. Son olarak, bir emanetçi olmadan, seçtiğiniz hizmet sağlayıcıya bağlı olarak maliyetli olabilen ekstra işlem ücreti ödemezsiniz.
Gözetimsiz cüzdan kullanmanın en önemli eksilerinden biri ise erişilebilirlik ve kullanım kolaylığı ile ilgilidir. Genellikle daha az kullanıcı dostudurlar ve acemi kripto para sahiplerine sorun yaratma eğilimindedirler. Elbette, anahtarlarınızın tüm sorumluluğu da size aittir ve bunları yönetirken kendi önlemlerinizi almanız gerekir. Bu, fonlarınızla ilgilenmesi için başka birine güvenmek yerine, kendinize güvenmeniz gerektiği anlamına gelir.