Bitcoin'in altında yatan teknoloji olan Blokzinciri, temel olarak Bitcoin'in yazılımını çalıştıran ve ağında meydana gelen işlemlerin kısmi veya tam bir geçmişini içeren bilgisayar veya düğüm koleksiyonundan oluşmaktadır. Her tam düğüm veya Bitcoin üzerindeki tüm işlem geçmişini içeren bir düğüm, Bitcoin ağındaki bir işlemi onaylamaktan veya reddetmekten sorumlu olmaktadır. Bu yükümlülüğü, işlemin geçerli olduğundan emin olmak için bir dizi kontrol gerçekleştirerek yapmaktadır. Bunlar, işlemin nonces (number only used once) gibi onaylanmış doğrulama parametrelerini içermesini ve gerekli uzunluğu aşmamasını sağlamayı içermektedir.
Bir işlem ancak Bitcoin ağında faaliyet gösteren tüm tarafların işlemin bulunduğu blok içinde taraflar tarafından onaylaması yapıldıktan sonra gerçekleşmektedir. Onaydan sonra işlem mevcut Blokzinciri’ne eklenmekte ve diğer düğümlere yayınlanmaktadır. Blokzinciri, işlemlerin sahte bir kaydı olarak hizmet etmektedir (yani, içeriği herkes tarafından görülebilir ancak ağdaki işlem yapan tarafları belirlemek zordur). Bunun nedeni, blok zincirinin ağdaki her işlem yapan tarafa şifreli adresler atamasıdır. Bununla birlikte, ağa düğüm veya miner olarak katılmayanlar da, blok buluşlarına bakarak bu işlemleri canlı olarak görebilmektedirler.
Blokzinciri’ne eklenen daha fazla bilgisayar veya node (düğüm), istikrarı ve güvenliği artırmaktadır. Şu anda Bitcoin kodunu çalıştırdığı tahmin edilen 9.704 node vardır. Herkes, tüm Blokzinciri’ni ve işlem geçmişini indirmek için yeterli depolamaya sahip olduğu sürece Bitcoin ağına bir node olarak katılabilmektedir, ancak bu kişilerin hepsi miner değildir.
Kripto para birimi alanında, yarılanma terimi, yeni madeni paraların ihraç oranını azaltan bir süreci ifade eder. Daha doğrusu yarılanma, madencilere sağlanan blok sübvansiyonunun periyodik olarak azaltılmasıdır. Yarılanma, bir kripto varlığının maksimum arzına ulaşılana kadar sabit şekilde azalan bir çıkarılma oranını takip etmesini sağlar.
Bitcoin söz konusu olduğunda, blok ödülünün bir parçası olarak (blok sübvansiyonu artı işlem ücretlerinden oluşan) sürekli olarak yeni coinler üretiliyor. Bu nedenle, bir madenci yeni bir bloğu başarılı bir şekilde "keşfettiğinde" ve onayladığında, çalışmalarının bir karşılığı olarak yeni oluşturulmuş coinler kazanır.
Yani madencilik süreci, sisteme yeni Bitcoinleri kazandıran şeydir ve bu süreç, öngörülebilir, kontrollü bir hızda yapılmaktadır. Ortalama olarak her 10 dakikada bir yeni Bitcoin blokları çıkarılır ve blok sübvansiyonu kontrollü bir bozulma oranını takip etmektedir. Buna göre, yarılanma, blok sübvansiyonunun her 210.000 blokta (kabaca dört yılda bir)% 50 azalmasını sağlayan şeydir.
Başlangıç bloğundan başlayarak, Bitcoin'in blok sübvansiyonu başlangıçta 50 BTC olarak belirlenmiş daha sonra, 2012'de 25 BTC'ye ve 2016'da 12,5 BTC'ye düşürümüştür. Bir sonraki yarılanmanın, 2020 yılının Mayıs ayında gerçekleşerek blok sübvansiyonunu 6,25 BTC'ye düşürmesi beklenmektedir. 32 halving gerçekleştiğinde, süreç duracaktır ve daha fazla Bitcoin çıkarılamayacaktır. Bu noktada maksimum Bitcoin miktarı 21 milyonda duracaktır.
Yarılanma (halving), Bitcoin protokolünün önemli bir parçasıdır ve kod açık kaynak olduğundan herkes bu süreci takip edebilir.
Bitcoin Mining
Bitcoin mining, insanların bilgisayarlarını işlemci ve doğrulayıcı olarak Bitcoin'in blok zinciri ağına katılmak için kullandıkları bir süreç olarak bilinmektedir. Bitcoin, Proof of Work (iş kanıtı) adlı bir sistem kullanmaktadır. Bu durum, minerların ödüllendirilecek işlemleri işlemek için çaba harcadıklarını kanıtlamaları gerektiği anlamına gelmektedir. Bu çaba, bilgisayar donanımını çalıştırmak ve karmaşık denklemleri çözmek için gereken zaman ve enerjiyi de gerektirmektedir. Belirli donanım türlerine sahip daha hızlı bilgisayarlar daha büyük blok ödülleri vermekte ve bazı şirketler özellikle mining için oluşturulmuş bilgisayar çipleri tasarlamıştır. Bu bilgisayarlar Bitcoin işlemlerini işlemekle görevlendirilir ve bu görevi yerine getirdikleri için de ödüllendirilmektedirler.
Mining terimi gerçek anlamda kullanılmamakta, ancak değerli metallerin toplanma şekline referans olarak kullanılmaktadır. Bitcoin minerları matematiksel problemleri çözmekte ve bir işlemin meşruluğunu onaylamaktadır. Daha sonra bu işlemleri bir bloğa eklemekte ve bu işlem bloklarının zincirlerini oluşturarak blok zincirini oluşturmaktadırlar. Bir blok işlemlerle dolduğunda, blok içindeki işlemleri işleyen ve onaylayan minerlar Bitcoin ile ödüllendirilmektedir.
Daha yüksek parasal değere sahip işlemler, güvenliği sağlamak için daha fazla onay gerektirmektedir. Bu işleme mining denmektedir. Bunun sebebi ise, Bitcoin mine etmek (çıkarmak) için yapılan iş, altını madenden çıkarmak için yapılan fiziksel işin dijital karşılığıdır.
Bitcoin Halving İle İlgili Bilgiler
Halving ile ilgili bilmeniz gereken bazı önemli bilgiler şu şekilde:
- Bir Bitcoin halving olayı, Bitcoin miner işlemlerinin ödülünün yarıya indirilmesi anlamına gelmektedir.
- Bu olay aynı zamanda Bitcoin'in enflasyon oranını ve yeni bitcoinlerin piyasaya girme oranını yarı yarıya düşürmektedir.
- Önceki her iki halving de etkinlik öncesine göre daha yüksek fiyatlarla sona eren yoğun yükseliş ve düşüş döngüleriyle ilişkilendirilmiştir.
- Bitcoin en son 11 Mayıs 2020'de, saat 15:00 civarında yarıya inmiş ve 6.25 BTC'lik bir blok ödülü kazanmıştır.
Bitcoin Halving Nedir?
Her 210.000 bloktan sonra veya yaklaşık her dört yılda bir, Bitcoin minerlarına işlemleri işlemek için verilen blok ödülü yarıya indirilmektedir. Bu yarılama işlemi, yeni mine edilmiş Bitcoin'in piyasaya girme oranını yarıya indirmektedir. Bir başka deyişle Bitcoin'in, tüm Bitcoin’i serbest bırakılıp piyasaya girene kadar her dört yılda bir yarıya indirilen yapay bir şekilde enflasyon biçimini kullanma yöntemidir. Bu sistem ise 2140 yılına kadar devam edecektir. Minerlar, ağ kullanıcılarının ödeyeceği işlem ücretleri ile ödüllendirilecektir. Verilen ücretler, minerların mining yapma ve ağı devam ettirme teşviğine sahip olmalarını sağlamaktadır. Buradaki fikir ise verilen ücretler için rekabetin, halvingler bittikten sonra düşük kalmasına neden olacağı anlamına gelmektedir.
Halving işleminin önemli olmasının sebebi, Bitcoin'in azalan sonlu arzında başka bir düşüşe işaret etmesidir. Toplam maksimum Bitcoin arzı 21 milyondur. Mayıs 2021 itibariyle ise mevcut piyasada olan yaklaşık 18.715.050 milyon Bitcoin vardır ve miner ödülleriyle birlikte serbest bırakılacak sadece 2.284.950 milyon Bitcoin kalmıştır.
Madencilik terimi gerçek anlamda kullanılan madencilik olarak algılanmamalıdır, ancak değerli metallerin toplanma şekline referans olarak kullanılmaktadır. Bitcoin madencileri matematiksel problemleri çözerek ve bir işlemin meşruluğunu onaylamaktadır. Sonrasında bu işlemleri bir bloğa ekleyerek, bu işlem bloklarının zincirlerini meydana getiren blok zincirini oluşturmaktadırlar. Bir blok işlemlerle dolduğunda, blok içindeki işlemleri işleyen ve onaylayan madenciler Bitcoin ile ödüllendirilmektedir. Daha yüksek parasal değere sahip işlemler, güvenliği sağlamak için daha fazla onay gerektirmektedir.
2009 yılında, mine edilen zincirdeki her blok için ödül 50 Bitcoin olarak bilinmekteydi. İlk halvingden sonra 25, ardından 12.5 olmuş ve 11 Mayıs 2020 itibariyle blok başına 6.25 Bitcoin olmuştur.
Etkileri Yarıya İndirmek
Halvingler yeni coinlerin oluşturulma oranını düşürmekte ve böylece mevcut arzı da düşürmektedir. Altın gibi arzı düşük olan diğer varlıklar ise yüksek talebe sahip olabileceğinden ve fiyatları yükseltebileceğinden, bu durum yatırımcılar için bazı sonuçlara neden olabilmektedir.
Geçmişte Bitcoin halvingleri, Bitcoin fiyatındaki büyük artışlarla ilişkilendirilmiştir. 28 Kasım 2012'de gerçekleşen ilk halving ile 28 Kasım 2013'te 12 dolardan 1.207 dolara yükselmiştir. İkinci Bitcoin halving’i ise 9 Temmuz 2016'da gerçekleşmiştir. Bu halvingteki fiyat 647 dolar olmuş ve 15 Aralık 2017’de, Bitcoin'in fiyatı 19.345 dolara yükselmiştir. Sonrasında ise fiyat, bir yıl boyunca bu zirveden 15 Aralık 2018'de 3.255 dolara düşmüş ve bu durum, halving öncesi fiyatından %403 daha yüksek bir fiyat olmuştur.
En son halving ise 11 Mayıs 2020'de gerçekleşmiştir. O tarihte Bitcoin'in fiyatı 8.821 dolar iken 12 Nisan 2021'de Bitcoin'in fiyatı 63.558 dolara yükselmiştir (halving öncesi fiyatından %651 oranında şaşırtıcı bir artış olarak bilinmektedir). Bir ay sonra, 11 Mayıs 2021'de, Bitcoin'in fiyatı, 2016 halvinginin davranışıyla daha tutarlı görünen %461'lik bir artışı temsil eden 49.504 dolar olmuştur.
12 Mayıs 2021'de Tesla şirketinin CEO'su olarak bilinen Elon Musk, Tesla'nın artık Bitcoin'i ödeme olarak kabul etmeyeceğini açıklamıştır. Musk'ın açıklamalarını takip eden haftada, Çinli düzenleyicilerin finansal kurumların ve ödeme şirketlerinin kripto para birimi ile ilgili hizmetler sunmasını yasaklayan kısıtlamaları açıklamasının ardından Bitcoin fiyatı 40.000 doların altına düşmüştür. Bu iki gelişme Bitcoin'de geçici olarak bir fiyat düşüşü yaratmış olsa da fiyat dalgalanmalarının daha önce gözlemlenen halving davranışıyla daha fazla ilişkili olma potansiyeli olmaktadır.
Halving teorisi ve başlattığı zincirleme reaksiyon aşağıdaki gibi gösterilebilmektedir:
Ödül yarıya iner → enflasyonu yarılar → daha düşük arz → daha yüksek talep → daha yüksek fiyat → Bitcoin değeri arttıkça daha küçük ödüllere bakılmaksızın mining teşviği hala devam etmektedir.
Halving, talep ve fiyatı artırmaması durumunda işlemleri tamamlamanın ödülü daha küçük olacağından ve Bitcoinin değeri yeterince yüksek olmayacağından minerların hiçbir teşviki olmayacaktır. Bunu önlemek için Bitcoin, mining ödüllerini almak için gereken zorluğu veya başka bir deyişle bir işlemin mining zorluğunu değiştirmek için bir sürece sahiptir. Ödülün yarıya indirilmesi ve Bitcoin değerinin artmaması durumunda minerları teşvik etmek için mining zorluğu azaltılmaktadır. Bu durum ödül olarak serbest bırakılan Bitcoin miktarının hala daha küçük olduğu ancak bir işlemi gerçekleştirme zorluğunun azaldığı anlamına gelmektedir. Bu işlemin başarılı olduğu ise iki kez kanıtlanmıştır. Şimdiye kadar bu halvinglerin sonucu, fiyatta bir balonlanmaya, ardından ise büyük bir düşüşe sebep olmuştur. Bununla birlikte, kazanımları takip eden çöküşler fiyatları, bu halving olaylarından öncekinden daha yüksek tutmuştur. Örnek olarak yukarıda bahsedildiği gibi, 2017-2018 balonu Bitcoin'in 20.000 dolara yükseldiğini görmüş, sadece 3.255.4 dolara düşmüştür. Bu sistem şimdiye kadar işe yaramış olsa da halving tipik olarak muazzam spekülasyon, hype ve volatilite ile ilişkili olması sebebiyle piyasanın gelecekte bu olaylara nasıl tepki vereceği tahmin edilememektedir. Bu süreç ilk iki halvingte başarılı olup ve Mayıs 2020'deki üçüncü halvingten bu yana fiyat eğilimlerini gözlemlerken tutarlı görünmektedir.
Bir Bitcoin Halving Olduğunda Ne Olur?
Bitcoin ile ilgili olarak "halving" terimi, yeni oluşturulan bir blokta kaç tane Bitcoin tokenının bulunduğu ile ilgili olmaktadır. 2009'da Bitcoin piyasaya sürüldüğünde, her blok 50 BTC içermekteydi, ancak bu miktar yaklaşık her dört yılda bir %50 oranında azaltılacak şekilde ayarlanmıştır. Günümüzde ise üç halving olayı meydana gelmiştir ve bir blok sadece 6.25 BTC içermektedir. Bir sonraki halving gerçekleştiğinde ise bir blok yalnızca 3.125 BTC içerecektir.
Halvingler Ne Zaman Gerçekleşmiştir?
İlk bitcoin halvingi, toplam 5.250.000 BTC çıkarıldıktan sonra 28 Kasım 2012’de gerçekleşmiştir. Bir sonraki 9 Temmuz 2016’da ve en son 11 Mayıs 2020’de gerçekleşmiştir. Bir sonrakinin 2024 baharında gerçekleşmesi beklenmektedir.
Halvingler Neden 4 Yıldan Daha Az Bir Sürede Gerçekleşiyor?
Bitcoin mining algoritması, her on dakikada bir yeni bloklar bulma hedefiyle belirlenmektedir. Daha fazla miner ağa katılır ve daha fazla hash gücü eklenirse, blok bulma süresi azalacaktır. Bu durum mining zorluğunu veya bir bilgisayarın mining algoritmasını çözmesinin ne kadar zor olduğunu ve iki haftada bir veya on dakikalık bir hedefi geri yüklemek için ne kadar zor olduğunu sıfırlayarak giderilmektedir. Bitcoin ağı son on yılda katlanarak büyüdüğü için, bir blok bulmanın ortalama süresi sürekli olarak on dakikanın (yaklaşık 9,5 dakika) altında olmuştur.
Halving’in Bitcoin Fiyatı Üzerinde Herhangi Bir Etkisi Var mı?
Bitcoin fiyatı, yalnızca pennies veya dolar karşılığında işlem gördüğü 2009 yılında piyasaya sürülmesinden günümüze, bir Bitcoin fiyatının 65.500 doların üzerinde işlem gördüğü Nisan 2021'e kadar fiyat istikrarlı ve önemli ölçüde artmıştır. Blok ödülünün yarıya indirilmesi, özünde Bitcoin üreticisi olan minerların maliyetini etkin bir şekilde iki katına çıkarması ve üreticilerin satış fiyatlarını maliyetlerine göre ayarlamaları gerekmesi sebebiyle, bunun fiyat üzerinde olumlu bir etkisi olmalıdır. Ampirik bulgular, Bitcoin fiyatının genellikle ana olaydan birkaç ay önce bir halving beklentisiyle yükselme eğiliminde olduğunu göstermektedir.
Bir Blokta Bitcoin Kalmadığında Ne Olur?
2140 yılı civarında, çıkarılacak 21 milyon Bitcoinin sonuncu olarak bilinecektir. Bu noktada, bulunacak yeni Bitcoin olmayacağı için halving programı sona erecektir. Bununla birlikte ise minerlara ödenen işlem ücretlerinin değerinin gelecekte yükseleceği düşünülmesi sebebiyle, minerlar blok zincirindeki yeni işlemleri doğrulamaya ve onaylamaya devam etmeye teşvik edilecektir. Bunun nedenleri, ücretlerin eklendiği daha büyük bir işlem hacminin yanı sıra daha büyük bir Bitcoin nominal piyasa değeri olarak bilinmektedir.