Borsa; kripto para birimleri, emtialar ve menkul kıymetler gibi finansal araçların işlem gördüğü organize bir pazarlara verilen addır. Borsalar, gerçek dünyada fiziki kurumlar olarak veya dijital bir platformda sanal olmak üzere her iki türlü de çalışabilir. Başlangıçta fiziksel ticaretle sınırlı olan birçok geleneksel borsa, artık elektronik ticareti (kağıtsız ticaret olarak da bilinir) etkinleştirmenin bir yolu olarak dijitalleştirilmiş hizmetler de sunmaktadır.
Bir borsanın temel işlevlerinden biri, güvenli ve organize bir ticaret ortamında likidite sağlamak ve tüccarların finansal risklerden korkmadan varlıklarını kolayca alıp satmalarına aracılık etmektir.
Borsaların Sınıflandırılması
Borsalar, yürütülen ticaretin türüne göre sınıflandırılabilir. Klasik borsalar, spot ticaret (anında ödeme) gerçekleştirenlerdir. Öte yandan, vadeli işlemler ve opsiyonlar gibi türev alım satımı sağlayan borsalar mevcuttur. Borsalar, işlem gören finansal araçlara göre de sınıflandırılabilir: kripto para birimi borsası, hisse senedi veya menkul kıymetler borsası, emtia borsası ve döviz piyasası (Forex). Ancak birçok borsa, çeşitli hizmetler ve ticaret seçenekleri de sunar. Örneğin birçok emtia borsası aynı zamanda vadeli işlemleri de desteklemektedir.
Belirli bir ülkedeki en önemli borsaya birincil borsa denir. Birkaç birincil borsa örneği New York Borsası, Tokyo Borsası ve Londra Borsasıdır. Çoğu borsa, yalnızca belirli gereksinimleri karşılayan şirketlerin etkin bir şekilde listelenmesini sağlayan katı bir listeleme kriteri sunar.
Kripto para birimleri bağlamında dijital borsalar, kullanıcıların bir kripto para birimini diğeriyle takas edebilecekleri veya coinlerini fiat para karşılığında alıp satabilecekleri bir platform sağlamaktan sorumludur. Şu anda, çoğu kripto para birimi borsası, aracı olarak hareket eden ve tüm alım satım ve işlemlerin yürütülmesinden sorumlu özel bir şirket tarafından sürdürülen merkezi bir sisteme dayanmaktadır. Kullanım kolaylığı ve likidite, merkezi borsaların en önemli avantajlarıdır. Dezavantajlarla ilgili olarak ise bu merkezi sistemler kesinti sürelerine ve siber saldırılara karşı hassastır ve bu da güvenliği önemli bir endişe noktası haline getirir. Kullanıcıların ticaret yapabilmek için sahip oldukları şirkete güvenmeleri gerektiği göz önüne alındığında, güvenilir ve güvenli olduğu kanıtlanmış bir borsa seçmek önemlidir.
Merkezi Olmayan Borsalar
Buna karşılık, merkezi olmayan kripto para birimi borsaları (DEX olarak da bilinir), merkezi borsalar için bir alternatif olarak oluşturulmuştur. DEX platformları, bir aracıya olan ihtiyacı ortadan kaldırır ve güven sistemine gerek duymayan, akıllı sözleşmelere dayalı otomatikleştirilmiş bir ortamda ticaret ve işlem yapar. Bu ticaret platformları, siber saldırılara ve altyapı kesintilerine daha az duyarlı olmasına rağmen, merkezi olmayan borsalar fiat / kripto ticareti veya fiat para çekme / para yatırma gibi fiat para birimi hizmetleri sağlayamamaktadır. Ek olarak, bu tür borsalarda işlem hacmi çok daha düşük olma eğilimindedir çünkü bunlar merkezi olanlardan daha az popülerdir ve daha sınırlı işlevselliğe sahiptir.