Serbest piyasa anarşizmi olarak da bilinen anarko-kapitalizm (anarcho-capitalism), anarşizm ile kapitalizmi uzlaştırmayı amaçlayan bir siyaset felsefesidir. Anarko-kapitalistler genelde özel mülkiyet hakkını ve rekabete dayalı serbest piyasa ekonomisini savunurken merkezi devletlere, otoriteye ve iktidarın müdahalelerine karşı çıkarlar.
Anarko-kapitalizm nedir?
Anarko-kapitalizm, anarşizm ile kapitalizmin birlikteliğini savunan; kamusal mülkiyet, devlet ve otorite karşıtı bir siyasal akımdır. Birçok farklı anarko-kapitalizm yaklaşımı bulunsa da modern anarko-kapitalizm, ABD'li ekonomist Murray Rothbard tarafından kuramsallaştırılmıştır. Anarko-kapitalizm terimini ilk kullanan da Rothbard'dır.
Murray Rothbard
Anarko-kapitalistler, devletin varlığının "özgür" bir toplumun gelişmesine engel olduğunu düşünür. Bu bağlamda devletin tüm işlevlerinin özelleştirilmesini savunurlar. Anarko-kapitalistlere göre serbest piyasa, gerçek anlamda özgür toplumun temel taşıdır. Ancak anarko-kapitalistler, insanlar arası ilişkilerde de devlet müdahalesini reddeder. Anarko-kapitalizm, insanların sözleşmeye dayalı anlaşmalar yoluyla birbirleriyle ilişki kurabileceklerini; devlet denetiminin ya da gözetiminin gerekmediğini savunur. Sözleşmelerin uygulanmasını ve şikayetlerin çözümünü de devletler değil, serbest piyasada rekabet eden özel kuruluşlar ele almalıdır.
Anarko-kapitalizm ve kripto paralar
Bugün anarko-kapitalizm, merkeziyetisizliği esas alan kripto para topluluğu içerisinde oldukça popülerdir. Kripto paraların merkeziyetsiz ve doğal olarak devletler tarafından müdahale edilemez yapısı, anarko-kapitalistlerin ilgisini çekmektedir.
Birçok anarko-kapitaliste göre blok zincir temelli merkeziyetsiz teknolojiler, anarko-kapitalizmin pratik sorunlarını çözebilir. Blok zincir teknolojisini destekleyen anarko-kapitalistler, merkeziyetsiz hizmetlerin devletin bürokratik işlevlerine alternatif sunabileceğini savunur.
Örneğin, Bitcoin (BTC) eşler arası ödemelere olanak sağlar. Bu sayede devlet gözetimi olmaksızın para transferi gerçekleştirebilirsiniz.
Anarko-Kapitalistler Ne Düşünüyor?
Anarko-kapitalistler, devletin gereksiz ve baskıcı bir kurum olduğuna ve serbest piyasa sistemi lehine kaldırılması gerektiğine inanırlar. Devletin doğası gereği zorlayıcı bir varlık olduğunu ve varlığının bireysel hakların ihlaliyle sonuçlandığını iddia ederler. Devletin kayırmacılık ve yozlaşma ortamı yaratmaktan sorumlu olduğuna ve zengin ve güçlülerin çıkarlarını fakir ve güçsüzler pahasına korumaya hizmet ettiğine inanırlar.
Anarko-kapitalistler, serbest piyasanın ekonomik faaliyeti organize etmenin en verimli ve etkili yolu olduğunu ve bireylerin haklarına saygı duyan tek sistem olduğunu öne sürerler. Serbest piyasanın mal ve hizmetleri devletten daha verimli bir şekilde sağlama yeteneğine sahip olduğuna ve ekonomik özgürlüğü ve refahı gerçekten teşvik edebilecek tek sistemin bu olduğuna inanırlar.
Anarko-kapitalizm, yollar, okullar, sağlık ve savunma dahil tüm mal ve hizmetlerin özelleştirilmesini savunur. Özel sektörün devletten daha verimli ve etkili olduğunu, ekonomik özgürlük ve refahı sağlamanın tek yolunun bu olduğunu söylenmektedir. Sonuç olarak, Anarko-kapitalistler, serbest piyasanın ekonomik faaliyeti organize etmenin en verimli ve etkili yolu olduğuna ve ekonomik özgürlüğü ve refahı gerçekten teşvik edebilecek tek sistem olduğuna inanmaktadırlar.
Anarko Kapitalizm ve Liberalizm Arasındaki Fark
Anarko-kapitalizm ve liberalizm, yüzyıllardır ortalıkta dolaşan ve birçok tartışmanın kaynağı olan iki farklı ideolojidir. Her ikisi de bazı benzerlikleri paylaşsa da, aralarında bazı temel farklılıklar da vardır. Anarko-kapitalizm, hükümetin tamamen yokluğunu ve tüm hizmet ve malların özelleştirilmesini savunan bir siyaset felsefesidir. Bireylerin devletin müdahalesi olmadan kendi ekonomik çıkarlarını sürdürmekte özgür olmaları gerektiği inancına dayanır. Anarko-kapitalistler, serbest piyasanın hükümet müdahalesi olmadan işlemesine ve bireylerin yatırımlarından elde ettikleri karları ellerinde tutmalarına izin verilmesi gerektiğine inanırlar.
Liberalizm ise sınırlı hükümeti ve bireysel hakların korunmasını savunan bir siyaset felsefesidir. Liberaller, hükümetin ekonominin düzenlenmesine dahil olması ve ihtiyacı olanlar için bir sosyal güvenlik ağı sağlaması gerektiğine inanmaktadırlar. Ayrıca bireylerin kendi ekonomik çıkarlarının peşinden gitmekte özgür olması gerektiğine, ancak herkesin sağlık ve eğitim gibi temel ihtiyaçlara erişiminin sağlanmasına hükümetin dahil olması gerektiğine inanırlar. Anarko-kapitalizm ile liberalizm arasındaki temel fark, hükümetin rolüne ilişkin görüşleridir.
Anarko-kapitalistler, hükümetin ekonomiye hiç dahil olmaması gerektiğine inanırken, liberaller, hükümetin ekonominin düzenlenmesine ve ihtiyacı olanlar için bir sosyal güvenlik ağı sağlamaya dahil olması gerektiğine inanırlar. Ek olarak, anarko-kapitalistler, bireylerin yatırımlarından elde ettikleri karları ellerinde tutmalarına izin verilmesi gerektiğine inanırken, liberaller, herkesin temel ihtiyaçlara erişimini sağlamak için servetin yeniden dağıtılmasına hükümetin dahil olması gerektiğine inanır.
Anarko Kapitalizm Uygulanabilir mi?
Anarko-kapitalizm için temel argüman, onun bireysel özgürlüğü ve mülkiyet haklarını gerçekten koruyabilen tek sistem olduğudur. Teorinin savunucuları, ekonomiye devlet müdahalesinin bir zorlama biçimi olduğunu ve bireylerin kendi ekonomik çıkarlarının peşinden gitme özgürlüğünü sınırladığını savunuyorlar. Ayrıca, ekonominin hükümet tarafından düzenlenmesinin verimsizliğe yol açtığını ve ekonomik büyümeyi azalttığını iddia ediyorlar.
Anarko-kapitalizmi eleştirenler, temel insan haklarının korunmasını sağlamadığı için uygulanabilir bir sistem olmadığını savunuyorlar. Devlet müdahalesi olmadan bireylerin haklarını koruyamayacağını ve zenginlerin fakirleri sömürebileceğini düşünüyorlar. Ayrıca, hükümet düzenlemesi olmadan ekonominin tekellere ve diğer ekonomik sömürü biçimlerine eğilimli olacağı da öne sürülen diğer bir tez.
Nihayetinde, anarko-kapitalizm uygulanabilirliği bir tartışma konusudur. Savunucular, bunun bireysel özgürlük ve mülkiyet haklarını gerçekten koruyabilen tek sistem olduğunu savunurken, eleştirmenler bunun uygulanabilir bir sistem olmadığını çünkü temel insan haklarının korunmasını sağlamadığını savunuyorlar. Nihayetinde, anarko-kapitalizmin uygulanabilir bir sistem olduğuna inanıp inanmadıklarına karar vermek bireylere kalmıştır.