Merkezi borsalar (CEX’ler), sahibi olan bir şirket veya kurum tarafından merkezi bir şekilde kontrol edilen bir tür kripto para borsasıdır.
Merkezi borsalar, genellikle bir emir defteri tutarlar, böylelikle kullanıcılar arasındaki işlemler kolaylaşmış olur. Bu emir defterleri bireysel alım-satım yapan kişiler tarafından yayınlanan, alım ve satım emirleri için kullanılan defterlerdir. Emir kavramı, belirli bir miktarda kripto para birimini belirli bir fiyattan satın alma veya satma talebi olarak açıklanmaktadır. CEX’ler, kullanıcılarından gelen siparişleri toplar ve ardından ilgili alış ve satış emirlerini eşleştirmek ve gerçekleştirmek için özel bir yazılım kullanır.
CEX kullanıcıları arasında kripto veya fiat para birimleri alışverişi olmamaktadır. Kullanıcılar bunun yerine, fonlarını bir borsaya yatırdıklarında, borsa bu varlıkların gözetimini üstlenir ve alım-satım yapan kişilere karşılık gelen miktarda IOU (I Owe You) verir. Merkezi borsa, işlemlerde el değiştirirken her kullanıcının IOU’larını izler ve bunları yalnızca fonların çekildiği anda gerçek para birimine dönüştürür.
Merkezi borsalar 2020 itibariyle, kripto para birimi borsaları için en yaygın çalışma halidir. Bunun sebebi ise işlemlerin tek bir yetki noktası tarafından işlenmesinin hızı ve maliyet verimliliği, onları günlük alım-satım yapan kişiler ve kripto yatırımcıları için kripto alıp satmaları için uygun bir yer haline getirmesidir.
Bununla birlikte, CEX’lerin merkezi bir kontrolün altında olması bazı dezavantajları da beraberinde getirmektedir. Merkezi borsalarda yapılan işlemler kullanıcılara açıklanmamaktadır ve bu durum fiyat manipülasyonu gibi piyasa bozucu hareketlere sebep olan şeffaflık eksikliğine yol açar.
Kullanıcıların varlıkları, merkezi bir borsayı hem kuruluş dışından hem de kuruluş içinden potansiyel olabilecek saldırganlar için kazanç sağlanabilecek bir hedef haline getirebilmektedir. Buna örnek olarak, 2019’da en büyük 12 CEX hackinde 292 milyon doların üzerinde müşteri fonu kaybedildiği verilebilir.
CEX hizmetlerinde yaşanabilecek sorunlar, teknik sorunlar veya koordineli saldırılar olabilir. Merkez borsaları hizmetlerinin kesintiye uğraması, müşterilerin alım-satım fırsatlarını kaybetmeye yol açabilir. Merkezi borsalar, düzenleyicilerin kullanıcı fonlarını dondurmasına veya el koymasına ve borsaların ana şirketlerini müşterilerinin kişisel bilgilerini ifşa etmeye yol açar.