CDO yani Collateralized Debt Obligation, nakit akışı yaratabilen mortgage, tahviller ve diğer borçlanma ürünleri gibi birçok ürünün bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş komplex bir finansal üründür. Türkçeye Teminatlandırılmış Borç Yükümlülüğü olarak çevrilen CDO, kısmi bir türev üründür.
CDO Tarihi
İlk CDO 1987 yılında yatırım bankası Drexel Burnham Lambert tarafından çıkarılmıştır. İlk CDO’lar farklı şirketler tarafından çıkarılmış olan Junk Bond’ların bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Junk Bond’lar yüksek getirili bir tahvillerdir ve kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yatırım derecesinin altında derecelendirilen bir tahvildir. Bu tahvillerin temerrüt veya diğer olumsuz kredi olayları riski daha yüksektir, ancak artan riski telafi etmek için daha yüksek getiriler sunarlar. Zaman içerisinde nakit akışı yaratabilen otomobil ve öğrenci kredileri, kredi kartı borçları ve morgate gibi borçların birleştirilmesi ile de CDO’lar yaratılmıştır.
2003 - 2004 yıllarında ABD emlak sektörünün hızla büyümesi ile eşikaltı mortgage destekli varlıklar (subprime mortgage-backed securities) içinde CDO’lar oluşturulmaya başlanmıştı. 2003’ten 2006 yılına kadar yaklaşık 8 kat büyüyen CDO sektörü, 2007 yılından sonra hızla çöküşe geçmiştir. 2008 ABD emlak krizi olarak çıkan, tüm dünyayı derinden etkileyen ve Lehman Brothers yatırım bankasının batması ile sonuçlanan finansal krizin fitilini eşikaltı mortgage destekli varlıkların tetiklemiştir.
Finansal krizdeki rollerine rağmen, teminatlandırılmış borç yükümlülükleri, yapılandırılmış finans yatırımlarının hala aktif bir alanıdır. CDO'lar ve daha da kötü şöhrete sahip sentetik CDO'lar, nihayetinde riski dağıtmak ve sermayeyi serbest bırakmak için bir araç oldukları için hala kullanılmaktadır.
CDO Nasıl Oluşturulur?
Yatırım bankaları, mortgage, tahvil ve diğer borç türleri gibi nakit akışı yaratan varlıkları toplar ve bunları yatırımcı tarafından üstlenilen kredi riski düzeyine göre ayrı sınıflar veya dilimler halinde yeniden paketleyip CDO dediğimiz varlıkları oluşturmaktadır.
Bu menkul kıymet dilimleri, isimleri belirli dayanak varlıklarını yansıtabilen nihai yatırım ürünleri, tahviller haline gelir. Örneğin, ipoteğe dayalı menkul kıymetler (mortgage-backed securities (MBS)) ipotek kredilerinden oluşur ve varlığa dayalı menkul kıymetler (asset-backed securities) kurumsal borç, otomobil kredileri veya kredi kartı borçlarını içerir.
CDO Türleri
CDO’lar teminat gösterilen varlığın türüne göre farklı kategorilere ayrılmaktadır. Örneğin Teminatlı Tahvil Yükümlülükleri (CBO) yüksek getirili ancak daha düşük kredi notuna sahip tahviller ile teminatlandırılmış varlıklarıdır. Teminatlı kredi yükümlülükleri (CLO) ise genellikle düşük kredi notuna sahip kurumsal şirketlerin borçlarını ile teminatlandırılmış tek bir menkul kıymettir.
Sentetik CDO Nedir?
Sentetik CDO, yatırımcılara son derece yüksek getiriler sunabilen nakit dışı varlıklara yatırım yapan bir tür teminatlandırılmış borç yükümlülüğüdür (CDO). Bununla birlikte sentetik CDO’lar kredi temerrüt takasları (CDS), opsiyonlar ve diğer borç sözleşmeleri gibi nakit dışı türev ürünler ile oluşturulmuş bir CDO’dur. Sentetik CDO'lar, tipik olarak yatırımcı tarafından üstlenilen kredi riski düzeyine göre kredi dilimlerine bölünür.