Kripto paralar günden güne yaygınlık kazanıyor. Dünyada milyonlarca insan kripto para trading ve yatırımı yapıyor. Birçok şirket de müşterilerinin kripto paralar ile ödeme yapmasına olanak sağlıyor. Örneğin dünyanın en büyük sinema salonları zinciri AMC, Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) başta olmak üzere çeşitli kripto paralar ile çevrimiçi bilet satıyor. Elon Musk’ın elektrikli otomobil şirketi Tesla ise bazı araç modellerinin satışında Dogecoin (DOGE) kabul ediyor.
Kripto paralar giderek daha çok kişi tarafından kullanılmasına karşın birçok ülkenin vergilendirme sistemi, bu yeni finansal aracın hızına yetişmekte zorlanıyor. Bununla beraber, kripto paraları vergilendirmeye yönelik çalışmalar hemen her ülkede yoğunlaşmış durumda. Yine de hâlâ birçok bilinmezlik söz konusu. Öte yandan kripto paralar üzerinden kazanç elde edenler için bu varlıkların vergilendirilmesini anlamak çok önemli.
Bu makalemizde, Almanya özelinde kripto paraların vergilendirilmesine değineceğiz.
Alman vergi sistemi
Alman vergi sistemi, kanun hukuku sistemi üzerine inşa edilmiştir. Programlı sistem olarak da bilinen bu sistemde, gerçek kişiler açısından vergilendirilebilecek her şey yasalarda yer alır.
Bu bağlamda, Alman Gelir Vergisi Kanununa göre bir kişinin geliri yalnızca kanunda belirtilen 7 kategoriden birine giriyorsa vergilendirilebilir. Bu 7 kategori şöyle belirlenmiştir:
- Serbest meslek gelirleri,
- Emek gelirleri (ücret),
- Sermaye varlıkları,
- Ticari kazançlar,
- Tarım ve ormancılık,
- Kira gelirleri,
- Diğer gelirler.
Bu sisteme göre piyango ikramiyeleri gibi gelirler, gelir vergisinin dışında kalır. Peki kripto para al satından elde edilecek gelirler, Alman Gelir Vergisi Kanununda belirtilen bu kategorilerin kapsamına girer mi?
Alman Gelir Vergisi Kanununda kripto paralar
Kripto paraların Alman Gelir Vergisi Kanununda belirtilen gelir kategorilerinden hangisine girebileceği tartışmalıdır. Yukarıda belirttiğimiz 7 kategoriden dördüne (1, 2, 5, 6) girmeyeceği kesindir. Ticari kazançlar kategorisinin de kripto paraları kapsamayacağı varsayılmaktadır. Bununla beraber, kripto paralardan elde edilen gelirler, sermaye varlıkları ve diğer gelirler kategorilerine dahil edilebilir. Tartışmalar da tam bu noktaya odaklanmıştır: Kripto paralardan elde edilen gelirler, sermaye varlıkları kategorisine mi yoksa diğer gelirler kategorisine mi dahil edilmelidir?
Bu tartışmada birçok uzman, Almanya’da kripto paralardan elde edilen gelirlerin diğer gelirler kategorisine dahil edilmesini savunmaktadır.
Almanya’da kripto paralardan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi
Bugün birçok trader ve yatırımcı, kripto para satarak, takas ederek ya da harcayarak kâr elde edebiliyor. Almanya’da kripto paralardan elde edilen bu kazançların vergilendirilmesi, kripto paranın elde tutulma süresine bağlıdır. Eğer kripto para bir yıldan fazla süre elde tutulmuşsa, ilgili kripto paradan elde edilen kazanç gelir vergisinden muaf sayılır.
Kripto paralardan elde edilen kârın gelir vergisinden muaf tutulduğu diğer durumlar ise şunlardır:
- Kripto paranın bir yıl veya daha uzun süre elde tutulduktan sonra satılması, takas edilmesi ya da harcanması,
- Kısa vadeli (bir yıldan az süre) yatırımlardan elde edilen toplam yıllık kârın 600 avrodan az olması,
- Mali yıl boyunca kripto paralardan ilave gelir olarak 256 avrodan daha az kâr elde edilmesi.
Şimdi, Almanya’da kripto paralardan elde edilen gelirin nasıl vergilendirildiğine bir örnek verelim. Pia, eylülde 1000 avroya aldığı ETH coini kasımda 1900 avroya satar. Bu durumda Pia, bir yıldan kısa süre içinde 900 avro kâr elde etmiştir. Bu tutar, vergiden muaf sayılan 600 avroluk tutarın üstündedir. Bu nedenle Pia, Almanya’nın gelir vergisi tarifesine göre bu kazanç üzerinden vergilendirilecektir.
Almanya’da kripto paralarda teminatlı alım satımların vergilendirilmesi
Marjlı işlem (margin trading), traderın sisteme teminat vererek elindeki varlığın birkaç katına kadar işlem yapabilmesine olanak sağlayan bir alım satım türüdür. Örneğin, margin trading ile 10 SOL teminat verip elinizde 30 SOL varmış gibi al sat yapabilirsiniz. Ancak bu, çok riskli bir işlem türüdür. Özellikle de volatil doğasından dolayı zaten riskli sayılan kripto para piyasalarında marjlı işlemler yalnızca tecrübeli traderlar için tavsiye edilir. Peki kriptoda marjlı işlemler Almanya’da nasıl vergilendirilir?
Alman Federal Merkezi Vergi İdaresi (Bundeszentralamt für Steuern - BZSt), kripto marj ticareti, kripto para türevleri ve kripto para vadeli işlemlerinin vergisel etkilerine dair bir kılavuz henüz yayımlamamıştır.
Bununla beraber, marjlı işlemlerden elde edilen kazanç, kripto para teslim edilmenin ötesinde fark kapatılırsa, sermaye kazancı (değer artış kazancı) olarak kabul edilebilir. Sadece kripto para teslim edilirse de özel varlık satış işlemi olarak görülür. Bunun sonucunda vergilendirme bakımından şu sonuçlar ortaya çıkar:
- Sermaye kazançları, gerçek kişiler için yüzde 25 oranında sabit gelir vergisi stopajına tabidir.
- Özel varlık satış işlemleri, kâr bir yıldan az tutulan bir varlıktan elde edilmişse, normal gelir vergisi tarifesi üzerinden vergilendirilir. Ancak elde tutulma süresi bir yılı aşmışsa kârın tamamı gelir vergisinden müstesnadır.
Burada türev ürünler için önemli bir not düşmeliyiz. Türev ürünlerde gelir vergisi, belirli ürüne bağlıdır. Bu açıdan, marjlı işlemlere benzer şekilde yatırımcının ya da traderın temel kripto parasını edinip edinmediği gözetilir. Ürün kripto varlık almaya neden olmamış, bunun yerine farkın ödenmesi sağlanmışsa, elde edilen kâr sermaye kazancı olarak görülür. Böylece sabit yüzde 25 oranında gelir vergisi stopajına tabi tutulur. Ancak pozisyon kapatıldığında kripto para satın alınırsa bu, özel varlık satışı kabul edilir ve kâr üzerinde normal gelir vergisi tarifesi uygulanır.
2021 yılındaki yasal değişiklik ve vadeli işlemler
Almanya’da kripto paraların vergilendirilmesi söz konusu olduğunda, 2021 yılında vergi yasasında yapılan bir değişiklik mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu yasal değişiklik, birçok vadeli işlem ve marjlı işlem için kayıpların kısıtlama olmaksızın sermaye varlıklarından elde edilen kârla dengelenmesinin önünü kapatmaktadır. Yani artık vadeli işlemlerden kaynaklanan zararlar sadece vadeli işlem işlemlerinden ve opsiyon işlemlerden elde edilen kazançla mahsup edilebilir. Bu noktada zarar mahsup eşiği ise 20 bin avro olarak belirlenmiştir.
Sonuç
Birçok ülke gibi Almanya’da da kripto paralardan elde edilen gelirlerin hangi gelir vergisi kategorisinde değerlendirileceği tartışmalıdır. Ancak ağır basan görüş, kripto para kazançlarının diğer gelirler statüsünde değerlendirilmesidir.