Kıyaslama (benchmark), bir menkul kıymetin, yatırım fonunun veya yatırım yöneticisinin performansının ölçülebildiği bir standarttır. Basit haliyle benchmark testi, bir ürünün diğer ürüne oranla nasıl performans gösterdiğini anlamak ve ürünler arasında karşılaştırma yapabilmek için kullanıcıların kullandığı testlerdir. Bu amaçla genellikle geniş piyasa ve piyasa segmenti hisse senedi ve tahvil endeksleri kullanılmaktadır.
Kıyaslama yapmak için kullanılan referans noktasına “Benchmark” denilmektedir. Finans sektöründe benchmarklar, belirli bir varlığın veya yatırım portföyünün performansını ölçmek için kullanılmaktadır. Benchmarklar arasında en popüler seçenek ise endekslerdir. Endeksler market fiyatlarını ve verilerini bulunduran ve bu fiyatların birbirleriyle kıyaslanmasına yardım eden araçlardır.
Benchmarkları (Kıyaslamaları) Anlamak
Benchmarklar, toplam piyasanın bazı yönlerini temsil eden birden fazla menkul kıymeti içerecek şekilde oluşturulan endeksleri anlamına gelmektedir. Her tür varlık sınıfında benchmark endeksleri oluşturulmuştur. Hisse senedi piyasasında, “S&P 500” ve “Dow Jones Endüstriyel Ortalama” en popüler büyük ölçekli hisse senedi göstergelerinden ikisidir.
Sabit gelirde, en iyi benchmark ölçütlerinin örnekleri arasında Barclays Capital ABD Agrega Tahvil Endeksi, Barclays Capital ABD Kurumsal Yüksek Getirili Tahvil Endeksi ve Barclays Capital ABD Hazine Bonosu Endeksi bulunmaktadır. Yatırım fonu yatırımcıları, belirli bir kategorideki en büyük otuz yatırım fonunu kullanan Lipper Endekslerini, uluslararası yatırımcılar ise MSCI Endekslerini kullanabilmektedirler. Wilshire 5000 endeksi aynı zamanda ABD'de halka açık tüm hisse senetlerini temsil eden popüler bir ölçüttür. Herhangi bir yatırımın performansını değerlendirirken, performansı uygun bir ölçütle karşılaştırmak önem taşımaktadır.
Menkul kıymetler, tahviller, hisse senetleri ve kripto para birimleri gibi çeşitli mal varlığı sınıfları için farklı benchmarklar mevcuttur. Benchmark ölçütünün popüler örneği olan S&P 500, en büyük 500 ABD şirketinin piyasadaki kapitalizasyonunu incelemektedir. Bu şirketler uzman bir komite tarafından “tartılarak” seçilmektedir.
Bilgisayar dünyasında benchmark, belirli bir bilgisayar parçasının (örn: ekran kartı) işlem hızını ölçen uygulamalara verilen isimdir. Pek çok benchmark programı bu amaca hizmet etmek için özel olarak tasarlanmıştır. Büyük miktarda veriyi analiz eden bir yazılım olarak satışa sunulmaktadırlar.
Büyük sermaye, orta sermaye, küçük sermaye, büyüme ve değer gibi geniş piyasa özelliklerini temsil eden geleneksel ölçütlere ek olarak bir kıyaslama belirlemek, bireysel yatırımcılar için yatırım yapmanın önemli bir yönüdür. Yatırımcılar ayrıca yatırım yapmaya başladıklarında temel özelliklere, sektörlere, piyasa eğilimlerine ve çok daha fazlasına dayalı endeksler bulacaklardır. Belirli bir yatırım türü hakkında bilgi sahibi olmak veya bu yatırım türüne ilgi duymak, yatırımcının uygun yatırım fonlarını belirlemesine yardımcı olmakta ve ayrıca yatırım hedeflerini ve beklentilerini bir finansal danışmana daha iyi iletmesini mümkün kılmaktadır.
Bir yatırımcı yatırım kriterleri ararken, en önemli faktörlerden biri olan riski de göz önünde bulundurmalıdır. Bir yatırımcının yaptığı kıyaslamalar (benchmarklar), almak istediği risk miktarını da yansıtmalıdır. Kıyaslama değerlendirmeleri etrafındaki diğer yatırım faktörleri, yatırılacak tutarı ve yatırımcının ödemeye hazır olduğu maliyeti içerebilmektedir. Benchmarklar aynı zamanda, iş dünyasında kullanılan yöntemlerin ve performansın ölçümü için kullanılır. Bu sayede farklı şirketler arasında oluşan verimlilik farkı gözlemlenebilir.
Kripto para birimi dünyasında ise kullanabileceğimiz yeterli sayıda Benchmark bulunmamaktadır. İdeal olarak bilimsel araştırmaya dayanan;
- Ademi merkeziyetçilik derecesi,
- Farklı fikir birliği mekanizmalarının verimliliği,
- Akıllı sözleşmeler performansı,
- Ağ verimi ve ölçeklenebilirliği
gibi çeşitli blok zinciri özelliklerini incelemek üzere farklı benchmarklar oluşturulabilir.
Yatırım Sektörü Fon Yönetimi
Ürün yeniliği eklendikçe Benchmarkların da sayısı genişlemektedir. Benchmarklar genellikle yatırım endüstrisinde portföy yönetimi için merkezi faktör olarak kullanılmaktadır. Pasif yatırım fonları ve akıllı beta fonları da benchmark yatırımından türetilen iki strateji olarak görülmektedirler. Aynı zamanda özelleştirilmiş karşılaştırmaları (Benchmarkları) takip eden çoğaltma stratejileri de daha yaygın hale gelmektedirler.
Pasif
Benchmarklar, toplam piyasanın bazı yönlerini temsil eden birden fazla menkul kıymeti içerecek şekilde oluşturulmaktadırlar. Pasif yatırım fonları, bireysel bir yatırımcının her bir endeks menkul kıymetine yatırım yapmayı pahalılaştırması sebebiyle, yatırımcıların bir kıyaslamaya maruz kalmasını sağlamak için oluşturulmuştur. Pasif fonlarda yatırım yöneticisi, yatırımcılara hedeflenen yatırım için düşük maliyetli bir fon sağlayan kıyaslama endeksinin varlıklarını ve getirilerini eşleştirmek için bir çoğaltma stratejisi kullanmaktadır. Bu tür bir fonun önde gelen bir örneği, %0,09 yönetim ücreti ile S&P 500 Endeksini çoğaltan SPDR S&P 500 ETF'dir. Yatırımcılar bu stratejiyi uygulayan büyük, orta, küçük, büyüme ve değer yatırım fonlarını ve ETF'leri kolayca bulabilmektedirler.
Akıllı Beta
Akıllı Beta stratejileri, pasif endeks fonlarına ek olarak geliştirilmiştir. Bu stratejilerin amacı bir yatırımcının belirli değişkenlere dayalı hisse senetleri seçerek veya elde etmek için uzun ve kısa pozisyonlar alarak standart bir pasif fona yatırım yaparak elde edebileceği getirileri arttırmaktır. State Street Global Advisors'un geliştirilmiş endeks stratejileri buna bir örnek teşkil etmektedir. SSGA Enhanced Small Cap Fund (SESPX), endeksin küçük sermayeli hisse senetlerinde uzun ve kısa pozisyonlar alarak Russell 2000 Benchmarklarını geride bırakmayı hedeflemektedir.
Pazar Segmenti Benchmarkları (Kıyaslamaları)
Pazar segmenti kıyaslamaları, yatırımcılara sektörler gibi belirli pazar segmentlerine dayalı olarak kıyaslama yatırımı için başka seçenekler sağlayabilmektedirler. State Street Global Advisors SPDR ETF'leri, yatırımcılara S&P 500'deki bireysel sektörlerin her birine yatırım yapma fırsatı sunmaktadırlar. Buna bir örnek olarak, Teknoloji Seçimi Sektörü SPDR Fonu (XLK) verilebilir.
Temel ve Tematik Benchmarklar (Karşılaştırmalar)
Piyasayı yenmenin zorluklarıyla birlikte birçok yatırım yöneticisi, çoğaltma stratejisi kullanan özelleştirilmiş karşılaştırma ölçütleri (Benchmark endeksleri) oluşturmuştur. Bu tür fonlar, “en iyi performans gösterenler” olarak daha yaygın hale gelmektedir. Bu fonlar temellere, stile ve pazar temalarına dayalı olarak özelleştirilmiş endekslerle kıyaslanmaktadırlar. Global X Robotik ve Yapay Zeka Tematik ETF (BOTZ), yatırım yapılabilir en iyi performans gösteren tematik ETF'lerden biri olmaktadır. Bu EFT’ler bir endeks çoğaltma stratejisi kullanmakta ve Index Global Robotik ve Yapay Zeka Tematik Endeks'ini izlemeyi amaçlamaktadır. Bu endeks robotik ve yapay zeka çözümlemelerini kendi bünyesi kapsamına alan şirketler tarafından yapılandırılmış bir karşılaştırma (Benchmark)’dır.
Aktif Yönetim
Aktif yönetim, artan sayıda Benchmark çoğaltma stratejisiyle daha zor hale gelmiş durumdadır. Bu nedenle yatırımcılar için, kendi kriterlerini sürekli olarak yenen aktif yöneticiler bulmak daha zor hale gelmektedir. 2017 yılında ARK Innovation ETF (ARKK), yatırım yapılabilir pazarda en iyi performans gösteren ETF'lerden biri halindeyken, yılbaşından bugüne 3 Kasım itibarıyla %76,06 getiri elde etmiştir. Benchmark ölçütleri, %15.59'luk karşılaştırılabilir getiri ile S&P 500 ve %17.55'lik karşılaştırılabilir getiri ile MSCI Dünya Endeksi'dir.
Benchmarkların (Kıyaslamaların) Değeri
Benchmarkların değeri, doğrudan gerçek Benchmark endekslerine yatırım yapmaya odaklanan bir dizi yeniliği ortaya çıkaran tartışma için devam eden bir konu haline gelmiştir. Tartışmalar öncelikle karşılaştırmalı değerlendirme, temel yatırım ve tematik yatırım taleplerinden kaynaklanmaktadır. Etkin piyasa hipotezine (EMH) abone olan yöneticiler, piyasayı yenmenin esasen imkansız olduğunu iddia etmektedirler. Böyle bir kriteri aşmaya çalışma fikri, bir yönetici için gerçekçi bir hedef değildir. Bu nedenle, değişen portföy stratejileri sayısı, endeks Benchmark yatırımına odaklanmış hale dönüşmüştür. Ayrıca, sürekli olarak ölçütleri geçen aktif yöneticiler vardır. Bu stratejiler kapsamlı izleme gerektirmekte ve genellikle yüksek yönetim ücretleri içermektedir. Bununla birlikte, yapay zeka nicel modelleri daha fazla değişkeni daha fazla otomasyonla portföy yönetimi sürecine entegre ettikçe başarılı aktif yöneticiler daha yaygın hale gelmektedirler.
Benchmark (Kıyaslama) Hatası
Benchmark hatası, bir finansal modelde yanlış kıyaslamanın seçildiği bir durum olarak adlandırılmaktadır. Benchmark hatası, bir analistin veya akademisyenin verilerinde büyük dağılımlar yaratabilir, ancak bir analizin başlangıcında en uygun kıyaslama seçilerek kolayca önlenebilinmektedir.
İzleme hatası da Benchmark hatasıyla karıştırılabilir ancak iki önlemin de belirgin şekilde farklı yardımcı programları bulunmaktadır. Benchmark hatasından kaçınmak için, sermaye varlığı fiyatlandırma modeli (CAPM) altında bir piyasa portföyü oluştururken hesaplamalarda en uygun benchmarkı ya da pazarı kullanmak önem taşımaktadır. Örnek olarak, CAPM'yi kullanarak bir Amerikan hisse senedi portföyü oluşturmak istenirse, Japon endeksi olan Nikkei bir benchmark ölçütü olarak kullanılmamalıdır. Buna göre portföy getirileri karşılaştırmak istenirse benzer hisse senetlerini içeren bir endeks kullanılmalıdr. Örnek olarak, teknoloji ağırlıklı bir portföy için benchmark ölçütü olarak S&P 500 yerine Nasdaq kullanılmalıdır.