Polkadot (DOT), bağımsız blok zincirlerinin birbirleriyle iletişim kurmasını ve veri ve değer alışverişinde bulunmasını sağlayan bir protokoldür. Tüm paydaşların seslerinin duyulmasını sağlamak için referandumlara ve DOT coine dayanan bir zincir üstü yönetişim sistemi kullanır.
Polkadot'un amacı, blok zinciri ekosistemindeki merkeziyetsiz uygulamaların, hizmetlerin ve kurumların kolayca bağlanabileceği merkeziyetsiz bir internet oluşturmaktır. Bu açıdan, Web 3.0 kavramının gerçekleşmesinde önemli bir adımdır. Polkadot, bunu, blok zinciri ekosisteminin birçok protokolü arasında bir bağlantı rolü benimseyerek yaparak. Bu rolü tesis etmek için ise protokolün nasıl işlediğine karar vermede eşitliği ön planda tutan kapsamlı bir yönetişim ve kriptoekonomisi (token ekonomisi diye de bilinir) sisteminden yararlanır. Bu makalemizin konusu da işte Polkadot’un bu yönetişim mekanizmaları ve kriptoekonomisi.
Polkadot (DOT) ve Web 3.0 ilişkisine dair makalemizi okumak için tıklayın.
Polkadot (DOT) ve DOT coin
Polkadot (DOT), staking ağırlıklı referandumlar da dahil olmak üzere zincir üstü oylama mekanizmaları kullanır. Yani protokolün yönetimi, ne kadar DOT coin bulundurduklarına bağlı olarak oy hakkı bulunan kullanıcılardadır.
Polkadot blok zinciri ağı, ağ protokolü değişikliklerini onaylamak veya reddetmek için şeffaf ve karmaşık bir süreç kullanır. Ayrıca, bunları bağımsız olarak yürürlüğe koyabilir. Polkadot yönetişim mekanizması, platformun uzun vadeli canlılığını korumak için Polkadot konseyi, teknik komite, DOT coin sahipleri ve diğer bileşenler tarafından kararlaştırılır.
Polkadot (DOT) kriptoekonomi sistemi
Polkadot (DOT) kripto ağı 2018'de başlatıldığında toplam 10 milyon DOT coin üretilmişti. Ancak 2020'de bir topluluk oylaması düzenlendi ve oylamanın sonucunda bu ilk arzın 100 kat artırılmasına karar verildi. Şu anda 1 milyarın biraz üzerinde DOT coin bulunuyor. Peki bunlar nasıl dağıtıldı?
2017 tarihli ilk coin arzı (ICO) sırasında ilk yatırımcılara arzın yüzde 50’si tahsis edildi. Polkadot (DOT) ekosisteminin ve ilgili faaliyetlerinin gelişimini sürdürmek için Web3 Vakfı'na arzın yüzde 30’u tahsis edildi. Web3 Vakfı tarafından tutulan yüzde 11,6’lık bir arz ise projenin devamlılığını korumak için gelecekteki bağış toplama tekliflerinde kullanılacak. 2019 tarihli Polkadot (DOT) özel satışında, projenin yatırımcılarına toplam yüzde arzın 5’i tahsis edildi. 2020’deki token satışına katılan yatırımcılara tahsis edilen miktar ise toplam arzın yüzde 3,4’ü.
Polkadot ekosistemi, Polkadot'un yerel kripto para birimi DOT coine dayanan kapsamlı ve karmaşık bir kriptoekonomisine sahiptir. Bu DOT coinler, ekosisteme çok çeşitli şekillerde katkıda bulunarak Polkadot blok zinciri ağına güç sağlamak için kullanılır.
DOT coinin işlevleri
DOT coinin Polkadot ekosistemindeki işlevleri dört ana başlık altında toplanabilir.
- Ekonomi: DOT, ağın fikir birliği algoritması ve blok zinciri protokolü üzerinde çalışan ağ düğümlerini ödüllendirmek için mintlenebilir veya yakılabilir. DOT coin, ekosistemin hazinesini finanse etmekte ve varlığın enflasyon oranını kontrol etmekte de kullanılır.
- Yönetişim: Polkadot ağının Düzenleyici Zinciri (Relay Chain) ağ güvenliği, fikir birliği ve zincirler arası birlikte çalışabilirlikten sorumludur. DOT coin sahipleri, bu Düzenleyici Zincir aracılığıyla Polkadot protokolünün zincir içi karar verme sürecinin bütünlüğünün korunmasına yardımcı olur. Bir başka deyişle, DOT coin elinde bulunanlar ağın yönetişiminin bir parçasıdır.
- Staking: DOT coini teminat olarak kullanmak, yani DOT coin stake atmek, ağın tasarımına göre çalışmasını sağlamaya yardımcı olur. Ayrıca doğrulayıcıların ağ güvenliğini ve fikir birliğini sürdürmeleri karşılığında ödüller kazanmalarını sağlar.
- Parazincir tahsisi: DOT coinler, hangi parazincirlere, parazinciri doğrudan Düzenleyici Zincir’e bağlayan parazincir slotları verileceğine karar vermek için kiralama benzeri bir mekanizmada kullanılır. Bu süreç, bir açık artırma ve stake/depozito süreci ile çalışır. Yani, açık artırma usulüyle Polkadot ağında hangi parazincirlere slot verileceği karara bağlanır. Bu açık artırmada da elbette DOT coin kullanılır.
- Slashing: DOT coinler ağın slashing, yani cezalandırma sisteminde önemli bir rol oynar. Diğer düğümlere saldıran veya başka haksız davranışlar sergileyen kötü niyetli ağ doğrulayıcıları cezalandırılır.
Polkadot (DOT) yönetişim yapısı
Polkadot'un yönetişim sistemi birkaç ana bileşenden oluşur.
Konsey
Polkadot konsey üyeleri, Polkadot ekosisteminin genel yönünde önemli bir rol oynamaktadır. Konsey üyeleri, önerilen değişikliklerin projenin yararına olup olmadığını belirlemek için oylanacak olan teklifleri oluşturmaktan sorumludur. Tüm DOT coin sahipleri konsey üyesi olmaya adaydır ancak konsey üyeleri yalnızca 30 günlük bir görev süresine sahiptir. Böylece hiçbir konsey üyesi ağ üzerinde gereğinden fazla kontrole sahip olamaz.
Konsey şu an 13 üyeden oluşsa da bu sayı en sonunda 26’ya çıkarılacak. Konsey önerilerinin kabul edilmesi için nitelikli çoğunluğun desteğini alması gerekiyor. Ancak Polkadot ağında, seçmen katılımına göre bu nitelikli çoğunluk dengeli bir şekilde değiştirilebilir.
Teknik Komite
Teknik Komite, Polkadot kripto ağını tasarlayan ve oluşturan ekiplerden meydana gelir. Bu komite, ağdaki yazılım hatalarını ve diğer hataları tespit edip azaltmaktan sorumludur. Teknik Komite, kötü niyetli aktörlerin oylamayı etkileyebilecek etik dışı zincir içi değişikliklerini de denetler. Bu komite ayrıca, ciddi yönetişim veya güvenlik sorunları olduğunda, blok zincirindeki acil durum güncellemelerinden sorumludur.
DOT Sahipleri
DOT coin sahipleri, özel bir seçim süreci yoluyla oy kullanarak konsey üyelerini seçer. DOT coin sahipleri, diğer DOT sahipleri tarafından geçici olarak görevlendirildikleri takdirde yönetim önerileri de sunabilirler. Bu elbette spam öneriler riski doğurabilir. Ancak ağ, bir öneride bulunmak isteyen DOT sahiplerinin, öneride bulunmak için DOT coin stake etmesini zorunlu tutarak bu riskin önüne geçer.
Polkadot Hazine Sistemi
Polkadot'un hazine sistemi konsey tarafından yönetilir. Bu hazine, iki ana yolla biriken büyük bir DOT varlığı hesabından oluşur. Bu yollardan biri, ağ işlem ücretlerinin bir kısmını hazineye eklemektir. Diğer ise slashing, yani kötü niyetli kullanıcıların cezalandırıldığı ağ kesintileri sistemidir.
Konsey, projenin en iyi şekilde çalışmasını sağlamak, yazılım geliştiricilere ödeme yapmak ve topluluk katılımını teşvik etmek ve kolaylaştırmak için belirli tekliflerden de DOT coin tahsis eder. Ek olarak, hackathonlar, Web3 Zirvesi'ne ev sahipliği yapmak ve DOT varlığının merkeziyetsiz borsalar ve köprüler aracılığıyla alım satımı için de DOT coin tahsis edilir.